Bộ Tài chính kiến nghị khung thu mới để giảm gánh nặng chuyển đổi mục đích sử dụng đất
Bộ Tài chính vừa trình dự thảo Nghị quyết về tính tiền sử dụng đất khi chuyển đổi từ đất nông nghiệp sang đất ở. Trong đó, cơ quan này đề xuất áp dụng mức thu tối thiểu từ 30% đến 50% tiền sử dụng đất, thay vì buộc người dân nộp toàn bộ phần chênh lệch như hiện hành.
Mục tiêu của chính sách là giảm gánh nặng tài chính cho người dân trong bối cảnh chi phí chuyển đổi tăng cao sau khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực.
Theo dự thảo, UBND cấp tỉnh sẽ trình Hội đồng nhân dân quy định khung tỷ lệ thu cụ thể trong phạm vi từ mức thấp nhất đến cao nhất. Đối tượng áp dụng là diện tích vườn, ao hoặc đất nông nghiệp nằm trong cùng thửa có đất ở, cũng như phần đất liền kề nhà ở nhưng bị tách thửa do yếu tố kỹ thuật từ trước năm 2004.
Với diện tích trong hạn mức giao đất ở, mức thu tối thiểu là 30% tiền sử dụng đất. Nếu vượt hạn mức nhưng dưới 500 m², mức thu tối thiểu là 50%. Trường hợp vượt trên 500 m², người dân sẽ phải nộp đủ 100%. Chính sách ưu đãi này chỉ được áp dụng một lần đối với mỗi hộ gia đình hoặc cá nhân; từ lần chuyển đổi thứ hai, mức thu sẽ là 100% toàn bộ phần chênh lệch.
Ảnh minh họa
Trước ngày 1/8/2024, khi Luật Đất đai 2024 chưa có hiệu lực, người dân khi chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất ở thường chỉ phải nộp một phần tiền sử dụng đất.
Cơ chế tính toán theo tỷ lệ phần trăm chênh lệch giữa giá đất ở và đất nông nghiệp, phổ biến là 30% cho diện tích trong hạn mức và 50% cho diện tích vượt hạn mức. Chính sách này giúp nhiều hộ dân, đặc biệt ở khu vực nông thôn và ven đô, có điều kiện hợp thức hóa đất vườn, ao liền kề nhà ở thành đất ở với chi phí hợp lý.
Tuy nhiên, khi Luật Đất đai 2024 bắt đầu áp dụng, quy định trên đã bị bãi bỏ. Người dân buộc phải nộp toàn bộ phần chênh lệch giá trị, bất kể diện tích trong hay ngoài hạn mức.
Bên cạnh đó, bảng giá đất mới tại nhiều địa phương tăng mạnh, khiến số tiền sử dụng đất phải nộp cao gấp nhiều lần so với trước, gây khó khăn cho không ít gia đình có nhu cầu hợp thức hóa đất ở, tách hộ hoặc xây dựng nhà mới.
Theo Bộ Tài chính, trong bối cảnh bảng giá đất điều chỉnh tăng, tổng thu ngân sách từ tiền sử dụng đất khi áp dụng chính sách mới sẽ không biến động nhiều so với giai đoạn trước ngày 1/8/2024. Tuy nhiên, việc áp dụng mức thu tối thiểu 30 - 50% sẽ giúp giảm đáng kể áp lực tài chính cho người dân.
Dự thảo nghị quyết dự kiến sẽ được trình thông qua trong tháng 9 và có hiệu lực ngay từ ngày ký ban hành, kéo dài đến hết ngày 28/2/2027.
Bộ Tài chính nhấn mạnh, đây là vấn đề cấp thiết liên quan trực tiếp đến an sinh xã hội và nhu cầu đất ở của người dân, cần sớm có giải pháp tháo gỡ trước khi Quốc hội xem xét sửa đổi Luật Đất đai.
Trước đó, tại cuộc họp đầu tháng 8, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã yêu cầu điều chỉnh quy định về tiền sử dụng đất theo hướng công bằng, minh bạch và “khoan sức cho dân”.
Ông nhấn mạnh khoản thu khi chuyển mục đích sử dụng đất phải được xác định dựa trên căn cứ rõ ràng, hợp lý, đồng thời phân định rõ trách nhiệm giữa Nhà nước và doanh nghiệp, tránh gây lãng phí tài nguyên đất đai.
