Bộ Tài chính nêu lý do bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh, đưa ra số liệu chứng minh có sự bất công

Bộ Tài chính vừa trình Chính phủ dự án Luật Quản lý thuế (thay thế), trong đó đề xuất xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán đối với hộ và cá nhân kinh doanh từ năm 2026. Thay vào đó, tất cả sẽ phải chuyển sang cơ chế tự khai, tự nộp thuế.

Bộ Tài chính cho biết, việc duy trì thuế khoán đã không còn phù hợp với xu hướng minh bạch hóa quản lý thuế theo chuẩn mực quốc tế.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ và cá nhân kinh doanh. Tổng thuế thu từ khu vực này đạt gần 26.000 tỷ đồng trong năm 2024.

Đáng chú ý, hơn 4.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 10 tỷ đồng nhưng hơn một nửa vẫn nộp thuế khoán với mức thuế rất thấp, chỉ khoảng 0,4% doanh thu, trong khi hộ kê khai phải nộp thuế lên tới 25-30% doanh thu.

Bộ Tài chính sẽ xóa quy định khoán thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Ảnh: Nam Khánh.

"Mức thuế khoán bình quân hiện khoảng 672.000-700.000 đồng/tháng/hộ, trong khi mức thuế bình quân theo phương pháp kê khai là khoảng 4,6 triệu đồng/tháng/hộ, tức cao gấp gần 7 lần", Bộ Tài chính cho hay.

Bộ Tài chính đánh giá thuế khoán vẫn là phương thức phổ biến nhất đối với hộ kinh doanh cá thể, nhưng mức thuế thu được từ phương pháp kê khai cao gấp nhiều lần so với thuế khoán. Điều này cho thấy sự chênh lệch lớn trong việc phản ánh doanh thu thực tế và nghĩa vụ thuế giữa hai hình thức.

Trước tình trạng bất công trên, cơ quan này đã đề xuất đổi mới phương pháp quản lý thuế với doanh nghiệp siêu nhỏ, gồm cả hộ, cá nhân kinh doanh.

Theo đó, Bộ Tài chính nêu rõ sẽ xóa quy định khoán thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và bổ sung quy định hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp tính thuế trực tiếp (tỷ lệ % trên doanh thu) thống nhất với quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng và Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Từ ngày 1/6/2025, Nghị định số 70/2025 chính thức có hiệu lực. Theo đó, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ phải chuyển sang kê khai thuế và sử dụng hóa đơn điện tử.

Đồng thời, từ 1/1/2026, hình thức thuế khoán sẽ chính thức bị bãi bỏ để thay thế bằng phương pháp kê khai nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh và tăng hiệu quả quản lý thuế.

Đánh giá về việc chuyển đổi này, Bộ Tài chính cho rằng chi phí tuân thủ có thể dao động từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng mỗi năm đối với các hộ kinh doanh, tạo áp lực tài chính ban đầu.

Việc chuyển đổi cũng có thể gây khó khăn cho những mô hình siêu nhỏ như quán tạp hóa trong hẻm, quán cà phê vỉa hè, người bán hàng online, đặc biệt là các hộ do người dân tộc thiểu số, người già làm chủ với trình độ công nghệ hạn chế. Nếu áp dụng sẽ có nguy cơ một số hộ kinh doanh nhỏ phải ngừng hoạt động do không đáp ứng được yêu cầu mới.

Nhưng theo Bộ Tài chính, việc thay đổi vẫn là cần thiết nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ, hạn chế thất thu ngân sách, đặc biệt đối với các hộ có doanh thu lớn nhưng trước đây nộp thuế thấp do áp dụng mức khoán cố định, đồng thời, mở ra cơ hội nâng tầm hộ kinh doanh trở thành doanh nghiệp.

Hạnh Nguyên