Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ: Làm rõ quyền sở hữu trí tuệ với sản phẩm có sự tham gia của AI

Tại phiên thảo luận, một số đại biểu Quốc hội đề nghị tách khái niệm tác phẩm do AI hỗ trợ và tác phẩm do AI tạo ra; đồng thời phải có tiêu chí xác định mức độ đóng góp sáng tạo của con người. Dự thảo luật hiện chưa quy định trách nhiệm pháp lý khi AI tạo ra tác phẩm vi phạm bản quyền, vì vậy cần bổ sung nguyên tắc truy nguồn dữ liệu đầu vào, làm rõ vai trò sáng tạo của con người trong chuỗi tạo tác và hạn chế đăng ký bản quyền cho tác phẩm hoàn toàn do AI tạo ra.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu giải trình làm rõ các vấn đề đại biểu nêu. Ảnh: TRỌNG HẢI

Làm rõ vấn đề liên quan tới sản phẩm do AI tạo ra, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết: AI không phải chủ thể quyền sở hữu trí tuệ, sản phẩm do AI tự động tạo ra không có sự tham gia của con người thì không được bảo hộ bản quyền sáng chế như tác phẩm của con người. Còn với sản phẩm do con người sử dụng AI như một công cụ để tạo ra và con người có đóng góp sáng tạo đáng kể như ý tưởng, chỉ đạo, lựa chọn, chỉnh sửa kết quả AI thì có thể công nhận là tác giả, nhà sáng chế.

Đối với sản phẩm con người có đóng góp ít, dùng AI như một đồng nghiệp, ví dụ chỉ đưa ra yêu cầu ngữ cảnh thì theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng không phải tác giả nhưng có quyền sử dụng và thương mại và cơ bản các nước đang tiếp cận theo hướng này. “Luật sẽ giao Chính phủ xác định mức độ sáng tạo của người dùng để có cơ chế bảo hộ phù hợp và Ban soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu ý kiến của một số đại biểu”-Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu.

Đưa tài sản trí tuệ trở thành tài sản kinh tế của doanh nghiệp

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng thông tin thêm, lần sửa luật này tập trung vào nguyên tắc đưa tài sản trí tuệ trở thành tài sản kinh tế của doanh nghiệp. Chúng phải định giá được, mua bán được và được ghi nhận trong báo cáo tài chính, trở thành tài sản bảo đảm để vay vốn, đặc biệt với công nghệ mới và công nghệ số. Chuyển dịch lớn nhất là đưa sở hữu trí tuệ từ cơ chế "bảo vệ quyền" sang "tài sản hóa - thương mại hóa - thị trường hóa" các kết quả nghiên cứu.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn) phát biểu thảo luận sáng 24-11. Ảnh: TRỌNG HẢI

Bộ trưởng nhấn mạnh sở hữu trí tuệ phải trở thành công cụ cạnh tranh chiến lược của doanh nghiệp và quốc gia vì ở các nước phát triển, tài sản vô hình thường chiếm tới 80% tổng tài sản. Việt Nam đã đến giai đoạn phải ưu tiên phát triển và bảo vệ tài sản trí tuệ để hướng tới mục tiêu thu nhập cao.

Về nâng cao nhận thức về sở hữu trí tuệ, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: Nâng cao nhận thức xã hội và doanh nghiệp về sở hữu trí tuệ là xử lý gốc, không có nhận thức đúng sẽ không có đăng ký bảo hộ, không có khai thác, không tôn trọng quyền của người khác. Theo đó, Chính phủ sẽ nghiên cứu đưa sở hữu trí tuệ vào giáo dục phổ thông, đại học, truyền thông mạnh mẽ cho doanh nghiệp và cộng đồng; hoàn thiện tòa án chuyên biệt về sở hữu trí tuệ, bổ sung các hình phạt mang tính răn đe, coi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ cũng như ăn cắp trong thế giới thực phải được xử lý nghiêm minh.

VŨ DUNG