Bộ trưởng Công an: Cho mua bán dữ liệu cá nhân sẽ gây hậu quả lớn, người dân bất an

Nhiều trường hợp tự sát vì bị xâm hại, thao túng dữ liệu cá nhân

Sáng 24/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Các đại biểu chỉ ra thời gian qua, hiện tượng lộ lọt dữ liệu cá nhân đang diễn ra ngày càng phổ biến và tinh vi.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) góp ý vào dự thảo luật. Ảnh: Media Quốc hội.

Tham gia ý kiến, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) nêu rõ: Bảo vệ dữ liệu cá nhân là một thành tố của một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, của quyền con người và quyền công dân. "Giàu có mà không bảo vệ được quyền nhân thân, quyền riêng tư thì cuộc sống cũng không an toàn và hạnh phúc đầy đủ", ông nói.

Theo ông, có những trường hợp bị bệnh trầm uất, xáo trộn nghiêm trọng cuộc sống, thậm chí tự sát vì bị xâm hại dữ liệu cá nhân hoặc bị thao túng bằng dữ liệu cá nhân.

Hơn nữa, luật này còn mang tính quốc tế và tác động đến môi trường đầu tư.

"Ví dụ người nước ngoài đến đây đầu tư sinh sống, làm việc, học tập, cả gia đình ở đây, du lịch, chữa bệnh. Nếu như dữ liệu cá nhân của họ không được bảo vệ một cách đầy đủ và nghiêm minh bằng pháp luật thì ảnh hưởng tiêu cực đến hội nhập quốc tế và đến phát triển", ông Nghĩa lý giải.

Đi vào góp ý cụ thể, đại biểu Nghĩa băn khoăn về quy định cấm cản trở hoạt động bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Ông đề nghị cần nêu rõ là cấm cản trở hoạt động bảo vệ dữ liệu cá nhân hợp pháp vì có những người, có những tổ chức cho rằng họ hoạt động để bảo vệ dữ liệu cá nhân nhưng hoạt động đó lại không hợp pháp và xâm hại đến quyền của cá nhân, tổ chức. Như vậy, cá nhân, tổ chức ấy có quyền cản trở.

Theo Bộ luật Dân sự, công dân có quyền tự bảo vệ quyền dân sự của mình.

"Ví dụ một người tự nhiên đến chụp ảnh nhà, người thân, các sinh hoạt của tôi và nhân danh bảo vệ dữ liệu cá nhân của ai đó hoặc của chính tôi nhưng hoạt động đó là trái pháp luật thì tôi được quyền cản trở", ông nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) tham gia góp ý vào dự thảo luật. Ảnh: Media Quốc hội.

Còn đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) quan tâm về quy định nghiêm cấm hành vi mua bán dữ liệu cá nhân.

Tuy đồng tình cấm hành vi mua bán dữ liệu cá nhân trái phép nhưng đại biểu Nga cho rằng nếu quy định theo hướng cấm tuyệt đối mà không có ngoại lệ hợp lý sẽ gây khó khăn trong thực thi, có thể triệt tiêu một số mô hình kinh doanh số hợp pháp đang phát triển.

Đại biểu đề nghị sửa theo hướng: "Nghiêm cấm hành vi mua bán, chuyển nhượng dữ liệu cá nhân mà không có sự đồng ý rõ ràng của chủ thể dữ liệu hoặc nhằm mục đích trục lợi, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân khác".

Đại biểu cũng đề nghị tham khảo những kinh nghiệm quốc tế, xây dựng được một đạo luật vừa nghiêm minh, vừa thực tiễn, vừa tạo được niềm tin của người dân, vừa thúc đẩy được sự phát triển lành mạnh của nền kinh tế số.

Góp ý thêm về quy định cấm, mua bán dữ liệu cá nhân, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho rằng chỉ nên cấm mua bán dữ liệu cá nhân phi pháp, bất hợp pháp, không đúng quy định pháp luật.

Đại biểu đoàn Đồng Tháp cho rằng việc mua bán dữ liệu cá nhân vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội, vì mục đích riêng tư của cá nhân mà chủ thể của dữ liệu đồng tình, đồng ý mua bán với nhau thì cũng nên cho phép.

"Dữ liệu cá nhân của tôi, tôi thấy việc cung cấp không ảnh hưởng đến quốc phòng - an ninh, không nhạy cảm thì nên cho phép mua bán", đại biểu nói.

Không thể coi dữ liệu cá nhân là hàng hóa

Giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang khẳng định, việc sớm ban hành luật là rất cần thiết.

Lý giải vì sao phải cấm mua, bán dữ liệu cá nhân, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết, dữ liệu cá nhân với đặc tính gắn liền với con người, quyền nhân thân, riêng tư. Do đó, không thể coi dữ liệu cá nhân là hàng hóa, tài sản thông thường mà là một tài nguyên đặc biệt.

Do vậy, yêu cầu khai thác sử dụng phải đi đôi với bảo vệ ở mức cao nhất. Cho phép mua bán dữ liệu cá nhân là cho phép mua bán quyền con người, quyền định đoạt thông tin của người khác.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang giải trình làm rõ. Ảnh: Media Quốc hội.

Thực tế hiện nay, trong các vụ lừa đảo và chiếm đoạt tài sản có quy mô lớn đã triệt phá, yếu tố lộ lọt, mua bán dữ liệu cá nhân là nguyên nhân chính khiến tội phạm thực hiện hành vi phạm tội.

Theo Bộ trưởng, hiện nhiều tổ chức thiếu quy định, chính sách quản lý chưa chặt chẽ trong phân quyền xử lý dữ liệu cá nhân. Điều này dẫn đến nhân viên lấy thông tin khách hàng với tính chính xác rất cao, cập nhật theo thời gian thực để bán cho các đối tượng lừa đảo, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, viễn thông, điện lực, bảo hiểm, giao hàng...

Từ dẫn chứng trên, Bộ trưởng cho biết, nếu không quy định việc cấm mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa thông thường và có chế tài xử lý nghiêm minh thì thực tiễn sẽ xuất hiện nhiều phương thức, thủ đoạn để hình thành "chợ đen" về dữ liệu cá nhân.

"Việc này sẽ gây hậu quả thiệt hại rất lớn và nỗi bất an cho người dân", Bộ trưởng nói.

Dự thảo luật cũng bổ sung, chỉnh lý để điều chỉnh hoạt động cho thuê, mượn dữ liệu cá nhân để thực hiện hành vi trái pháp luật. Trong đó, cấm sử dụng dữ liệu cá nhân của người khác, cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân của mình để thực hiện hành vi trái pháp luật.

Về phạm vi điều chỉnh của luật đã được điều chỉnh cả trên môi trường truyền thống và điện tử. Thực tế hiện nay dữ liệu trong quá trình thu thập, xử lý có thể chuyển trạng thái liên tục giữa truyền thống và điện tử.

"Nếu chỉ quy định trên môi trường điện tử sẽ tạo khoảng trống pháp lý và kẽ hở để tội phạm lợi dụng xâm phạm dữ liệu cá nhân", Bộ trưởng Lương Tam Quang nói.

Trang Trần