Bộ trưởng GD&ĐT chất vấn ngược đại biểu Quốc hội về vấn đề tuyển sinh

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trả lời câu hỏi của đại biểu về vấn đề tăng chỉ tiêu tuyển sinh đại học. Ảnh: Quốc hội Việt Nam.

Phiên chất vấn tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV chiều 19/6 ghi nhận nhiều ý kiến băn khoăn về tình trạng các trường đại học tăng chỉ tiêu tuyển sinh để tăng nguồn thu, ảnh hưởng chất lượng đào tạo và cơ hội việc làm của sinh viên sau khi ra trường.

Tuyển sinh đại học ồ ạt

Tại phiên chất vấn, đại biểu Phạm Văn Hòa (tỉnh Đồng Tháp) thẳng thắn nêu thực trạng rằng hàng năm, nhiều trường đại học, đặc biệt là khối ngoài công lập, đua nhau nâng chỉ tiêu tuyển sinh để có thêm nguồn thu, chưa thực sự chú trọng đến chất lượng đào tạo. Hệ quả là nhiều sinh viên ra trường không tìm được việc làm, phải bỏ ngành, bỏ nghề.

Qua đó, ông Phạm Văn Hòa yêu cầu Bộ trưởng GD&ĐT giải thích nguyên nhân, đồng thời đưa ra giải pháp để khắc phục tình trạng này, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đại học, đảm bảo sinh viên ra trường có việc làm.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn trước tiên chất vấn ngược lại đại biểu tỉnh Đồng Tháp: “Số liệu này được trích dẫn từ đâu? Khi đưa ra các số liệu như vậy, đại biểu cần nói rõ ai thống kê, nguồn nào, nếu không sẽ khiến các trường ngoài công lập cảm thấy tủi thân".

Theo bộ trưởng, hiện nay, các trường ngoài công lập có chất lượng và quy mô rất khác nhau. Một số trường đã lọt top 1.000 trường đại học tốt nhất thế giới, nhưng cũng có những trường quy mô nhỏ, vẫn tồn tại tình trạng tuyển sinh ồ ạt. Vì vậy, bộ trưởng đề nghị khi phát biểu, các đại biểu cần nêu cụ thể tên trường nào tuyển sinh vượt chỉ tiêu.

Tiếp tục trả lời chất vấn của đại biểu, ông Nguyễn Kim Sơn cho biết năm 2024, bộ đã xử phạt một số trường vi phạm tuyển sinh vượt quá năng lực đào tạo.

Về nguyên tắc, chỉ tiêu tuyển sinh được tính theo năng lực đào tạo của từng cơ sở. Nếu tuyển vượt quá năng lực công bố, chế tài xử lý sẽ được áp dụng nghiêm khắc hơn.

“Bộ đã nhắc nhở, yêu cầu điều chỉnh và sẽ tiếp tục quản lý chặt chẽ, không khuyến khích chạy theo số lượng mà bỏ quên chất lượng”, bộ trưởng khẳng định, đồng thời nhấn mạnh quan điểm các trường ngoài công lập cũng cần được tạo điều kiện phát triển bình đẳng như các trường công lập, nhưng yếu tố chất lượng thì đều đòi hỏi gắt gao như nhau để sinh viên có cơ hội việc làm.

Có thể ảnh hưởng nguồn nhân lực

Tiếp nối vấn đề, đại biểu Nguyễn Danh Tú (tỉnh Kiên Giang) viện dẫn báo cáo số 719 của bộ trưởng, cho rằng cùng với xu thế tự chủ đại học và đa dạng hóa phương thức tuyển sinh, một số trường đã tuyển sinh tối đa công suất để tăng thu học phí.

Ông Tú bày tỏ lo ngại tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao, và đề nghị Bộ trưởng GD&ĐT làm rõ trách nhiệm quản lý cũng như giải pháp khắc phục.

Sau 20 phút nghỉ giải lao, trở lại phiên chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thừa nhận lo ngại của đại biểu là có cơ sở.

Thực tế, ngành giáo dục hiện nay vẫn tồn tại một số trường ngoài nhóm đầu, quy mô sinh viên lên tới 30.000-50.000 người. Một nguyên nhân quan trọng là mức học phí hiện nay còn thấp so với chi phí vận hành và mặt bằng quốc tế.

Ông Nguyễn Kim Sơn đưa ra số liệu học phí bình quân của các trường đại học công lập Việt Nam là khoảng 25 triệu đồng/năm, tương đương 1.000 USD. Trong khi đó, mức học phí bình quân ở các trường đại học Mỹ là 55.000-60.000 USD/năm, các trường top đầu có thể lên đến 70.000-80.000 USD/năm.

Nếu so với mức sống của người dân trong nước, đặc biệt ở các vùng khó khăn, mức học phí trung bình 25 triệu đồng/năm vẫn còn khá cao. Nhưng nếu so với mặt bằng quốc tế, mức học phí đại học công lập trong nước hiện nay chỉ bằng 1/50 so với các trường đại học Mỹ.

Với mức thu như hiện tại, nhiều trường buộc phải tăng quy mô tuyển sinh để đảm bảo nguồn thu cho hoạt động giảng dạy và vận hành. Theo bộ trưởng, các nguồn thu khác như dịch vụ, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ ở trường đại học Việt Nam hiện nay chiếm tỷ lệ rất nhỏ, ít trường nào đạt quá 5% tổng nguồn thu.

Từ thực trạng trên, bộ trưởng nêu rõ đây chính là nguy cơ kéo theo hệ lụy về chất lượng đào tạo. Để khắc phục, giải pháp quan trọng là siết chặt quản lý nhà nước, đảm bảo các yếu tố kiểm định chất lượng, buộc các trường tuân thủ chỉ tiêu tuyển sinh theo năng lực thực tế.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng cho rằng cần duy trì sự hỗ trợ ngân sách cho các trường công lập, đồng thời tăng các quỹ tín dụng, hỗ trợ tài chính để sinh viên không quá phụ thuộc học phí. Các trường cũng cần cân nhắc mức thu phù hợp với chất lượng đào tạo để duy trì phát triển bền vững.

Phiên chất vấn về vấn đề tuyển sinh đại học tạm khép lại với cam kết từ người đứng đầu ngành giáo dục, cụ thể là sẽ tiếp tục kiểm soát chỉ tiêu tuyển sinh, siết chất lượng đào tạo và tạo điều kiện bình đẳng cho các trường, nhằm hướng tới mục tiêu sinh viên ra trường có kỹ năng thực chất và cơ hội việc làm tốt hơn.

Thái An