BỘ TRƯỞNG HUỲNH THÀNH ĐẠT LÀM RÕ NHỮNG BẤP CẬP TRONG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

ĐBQH Đặng Thị Bảo Trinh- Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với lĩnh vực khoa học và công nghệ, tính hiệu quả và chính sách đặc thù cho các dự án nghiên cứu khoa học là vấn đề được các đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm.

Đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt, ĐBQH Đặng Thị Bảo Trinh- Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam cho biết, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đầu tư cho các chương trình khoa học công nghệ. Tuy nhiên, thực tế tính ứng dụng của nhiều đề tài khoa học còn thấp. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ trách nhiệm và giải pháp trong thời gian tới.

ĐBQH Lê Thanh Vân- Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau

Cùng mối quan tâm, ĐBQH Lê Thanh Vân- Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau đề nghị Bộ trưởng cho biết, trong năm qua, số đề tài nghiên cứu sử dụng ngân sách Nhà nước có bao nhiêu đề tài được đưa vào ứng dụng? Trong số đó có bao nhiêu đề tài mang lại kết quả thiết thực? Đâu là “điểm kích nổ” về chính sách để Việt Nam bứt phá về công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý nhà nước, phát triển kinh tế và bảo vệ quốc phòng, an ninh của Tổ quốc?

Đặc biệt, một trong những vấn đề nổi bật trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt là chất vấn của ĐBQH Trần Thị Diệu Thúy - Đoàn Thành phố Hồ Chính Minh liên quan tới quan điểm có chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học hay không?

ĐBQH Trần Thị Diệu Thúy - Đoàn Thành phố Hồ Chính Minh

Cụ thể, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy cho biết, ngày 11/05/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, một trong những yếu tố then chốt để thực hiện chiến lược này là cần có sự tham gia của các nhà nghiên cứu, nhà khoa học. Tuy nhiên, bên cạnh sự ủng hộ của giới khoa học đối với chiến lược trên thì họ cũng mong muốn Chính phủ có cơ chế đặc thù chấp nhận rủi ro, thất bại trong khoa học, dỡ bỏ các rào cản hành chính trong quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ giải pháp cho vấn đề này?

Trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội về tính hiệu quả của các nghiên cứu khoa học, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, khoa học công nghệ là ngành đặc thù, rất khó để đánh giá thành công của các đề tài nghiên cứu. Bởi, có đề tài nghiên cứu xong, chưa phát huy tác dụng ngay nhưng sẽ có giá trị trong nhiều năm sau này. Có những đề tài phải mất nhiều thời gian mới có thể ứng dụng vào thực tế và đánh giá mức độ thành công, do vậy không thể thống kê một cách đầy đủ và rất khó để thống kê hoàn chỉnh. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, sẽ cung cấp số liệu một cách đầy đủ trong thời gian tới. Tuy nhiên phải nói thêm rằng công tác thống kê này là khó.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt giải trình làm rõ về những bất cập trong hoạt động nghiên cứu khoa học trong thời gian qua

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước, Quốc hội cũng rất quan tâm đến hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Mặc dù kinh tế hết sức khó khăn nhưng Chính phủ cũng kiến nghị và Quốc hội đã bố trí kinh phí cho ngành khoa học công nghệ. Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, hoạt động khoa học công nghệ có tính đặc thù, đi tìm những cái mới nên có thể thành công, có thể không thành công, có thể thành công sớm hoặc có thể thành công muộn. Do đó, việc tính toán cụ thể có bao nhiêu đề tài đã đưa vào ứng dụng là điều rất khó xác định. Theo bộ trưởng, điều quan trọng là làm sao chúng ta xác định được những kết quả đó phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học của bản thân các nhà nghiên cứu khoa học. Vừa qua có thể thấy, kết quả nghiên cứu góp phần nâng xếp hạng của các trường đại học của nước ta ở trong khu vực và quốc tế.

Liên quan đến quan điểm có chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học hay không, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh, đây đang là nội dung được cả xã hội quan tâm, nhất là các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu. Năm 2023, Bộ Khoa học và Công nghệ đã sửa hàng loạt các thông tư quy định về quản lý các công trình, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học công nghệ, để bảo đảm cho các thông tư có tính liên thông, đồng bộ với nhau. Trong đó, quy định về tuyển chọn, xét chọn nhiệm vụ khoa học, công nghệ đã được sửa đổi theo hướng bãi bỏ các quy định mà các nhà khoa học là chủ nhiệm có nhiệm vụ nghiệm thu không đạt thì không được tiếp tục tham gia nhiệm vụ khoa học, công nghệ trong 2 năm tiếp…

Toàn cảnh phiên chất vấn và trả lời chất vấn

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ rất quan tâm đến tính đặc thù, tính rủi ro, độ trễ của khoa học, công nghệ. Trước đây nếu nhà khoa học nào mà không hoàn thành được nhiệm vụ khoa học, công nghệ của mình thì không được đăng ký tiếp tục 02 năm sau đó và đơn vị chủ trì cũng có ảnh hưởng nhất định trong việc đăng ký nhiệm vụ khoa học, công nghệ cao cấp. Đó là vấn đề mà các nhà khoa học cũng như các đơn vị chủ trì rất quan ngại, thấy đó cũng là một cản trở.

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cũng bày tỏ, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, công nghệ là một hoạt động xã hội đặc biệt, nó tìm kiếm ra vấn đề mới, có thể thành công, không thành công, thất bại, thành công sớm hoặc thành công chậm, cho nên tính đặc thù là rủi ro và độ trễ. Ngày 17/05 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ có dự sự kiện 60 năm Bác Hồ với Ngành Khoa học, Công nghệ. Tại sự kiện, Thủ tướng Chính phủ cũng khẳng định phải chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, chấp nhận độ trễ trong nghiên cứu khoa học.

Nhấn mạnh “khoa học là con đường ngắn nhất để đi tới thịnh vượng”, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ hết sức cố gắng để động viên các nhà khoa học tham gia một cách tích cực vào hoạt động thiên chức của mình, đó là nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới, sáng tạo. Đồng thời mong muốn các cấp có thẩm quyền tin tưởng hơn nữa vào các nhà khoa học, giao trọng trách, nhiệm vụ, cơ chế, chính sách cho họ một cách thỏa đáng giúp họ có thể phát huy năng lực, khả năng để cống hiến./.

Thu Phương