Bộ trưởng KH&CN: 'Công nghệ số phải rẻ như không khí'

Phát biểu khai mạc Diễn đàn Công nghệ mở năm 2025 với chủ đề “AI với công nghệ mở và mã nguồn mở” diễn ra vào chiều 3/11 tại Hà Nội, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, công nghệ số đã trở thành nền tảng của kinh tế - xã hội.

"Công nghệ số đã, đang và sẽ thâm nhập vào mọi ngõ ngách của đời sống xã hội, sẽ trở thành không khí thở của chúng ta. Và vì thế, nó phải rẻ như không khí. Cách để đạt được điều đó là công nghệ mở.

Công nghệ mở không chỉ là mã nguồn mở, mà còn là kiến trúc mở và chuẩn mở. Và đi cùng công nghệ mở là văn hóa mở. Tất cả chúng ta sẽ cùng đóng góp phát triển công nghệ, cùng chia sẻ sử dụng công nghệ để đạt được sự phổ cập toàn dân. Và vì thế mà giá công nghệ trên mỗi người dùng sẽ rẻ đi", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: Bộ KH&CN)

Công nghệ mở để làm chủ công nghệ

Theo Bộ trưởng KH&CN, công nghệ mở là để các quốc gia có thể làm chủ công nghệ mà mình sử dụng. Không còn như trước đây, chúng ta mua một ‘Black Box’ từ một quốc gia khác và phó mặc số phận của quốc gia mình cho một quốc gia khác.

Hiện nay, nhiều quốc gia tuyên bố chỉ mua công nghệ khi công nghệ là mở, nhất là khi công nghệ đó dùng để xây dựng các hạ tầng nền tảng trọng yếu quốc gia.

"Với một nước đi sau như Việt Nam, muốn đi trước thì phải đứng trên vai những người khác. Việc lựa chọn phát triển công nghệ mở, lựa chọn phát triển phần mềm nguồn mở, lựa chọn mở dữ liệu để các cá nhân, doanh nghiệp tham gia sáng tạo giá trị mới là định hướng của chúng ta.

Với định hướng này, Việt Nam sẽ phát triển thành quốc gia công nghệ, dựa trên và thừa hưởng tri thức nhân loại nhưng cũng đóng góp cho tri thức nhân loại", Bộ trưởng KH&CN cho biết.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược để Việt Nam bứt phá vươn lên mà không phải đi sau chính là sự kết hợp giữa AI với công nghệ mở và mã nguồn mở. Đây là cách để biến người dùng thành người tạo ra công nghệ. Đây là cách để AI được an toàn.

"Mở thì Nhà nước phải dẫn dắt. Nhà nước dẫn dắt thông qua dùng mã nguồn mở cho Chính phủ số, xây dựng trung tâm siêu tính toán AI quốc gia dùng chung, trung tâm dữ liệu mở AI quốc gia, đặt hàng các bài toán AI mở", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Ông kêu gọi mỗi cơ quan, doanh nghiệp hãy nhận lấy cho mình một công việc và cam kết hành động. Cơ quan Nhà nước hãy hành động để xây dựng chính sách, chiến lược. Doanh nghiệp hãy hành động để phát triển các nền tảng. Các cơ sở đào tạo hãy hành động để nuôi dưỡng và phát triển cộng đồng mở.

Ba trụ cột kiến tạo hạ tầng trí tuệ Việt Nam

Tại sự kiện, ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia - trình bày báo cáo “Phát triển hệ sinh thái AI mở - Nền tảng cho tự chủ công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia”.

Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia Hồ Đức Thắng trình bày tham luận tại sự kiện. (Ảnh: Bộ KH&CN)

Theo ông Thắng, công nghệ mở cho phép chúng ta "đứng trên vai những người khổng lồ", tận dụng tri thức của nhân loại để giải quyết những bài toán của riêng Việt Nam. Đây là con đường đi khôn ngoan nhất, giúp chúng ta tiết kiệm nguồn lực khổng lồ để tập trung vào nơi tạo ra giá trị khác biệt nhất. Đó là dữ liệu bản địa đặc thù của người Việt, là những ứng dụng mang đậm bản sắc văn hóa Việt, là trí tuệ sáng tạo vô tận của con người Việt Nam.

Để biến tầm nhìn này thành hiện thực, Việt Nam phải đồng bộ xây dựng dựa trên 3 trụ cột sức mạnh.

Trụ cột thứ nhất là hạ tầng tính toán quốc gia – xương sống vật lý cho trí tuệ Việt. AI tạo sinh đòi hỏi một nguồn năng lượng tính toán khổng lồ. "Chúng ta phải xây dựng các trung tâm dữ liệu "Make in Vietnam", các cụm tính toán hiệu năng cao (HPC) hiện đại, an toàn và tự chủ. Đây chính là xương sống vật lý để trí tuệ Việt Nam có thể cất cánh", ông Thắng nói.

Trụ cột thứ hai là nền tảng dữ liệu mở – huyết mạch nuôi dưỡng AI Việt. Các kho dữ liệu mở quốc gia cần được khẩn trương hình thành, thiết lập cơ chế chia sẻ an toàn, chuẩn hóa dữ liệu tiếng Việt, biến tài nguyên dữ liệu thành động lực phát triển.

Trên nền tảng này, các mô hình ngôn ngữ lớn "Make in Vietnam" sẽ là nhịp đập của trái tim trí tuệ, nói bằng ngôn ngữ của chúng ta, thấu hiểu văn hóa của chúng ta, và phục vụ cho lợi ích của người dân chúng ta.

Trụ cột thứ ba là nền tảng và cộng đồng AI mở – bộ óc tập thể của quốc gia. Đó là một hệ sinh thái nơi các nhà khoa học, kỹ sư, doanh nghiệp và cộng đồng cùng nhau tham gia, đóng góp và sáng tạo.

Minh Hoàn