Bộ Xây dựng hợp lực cùng địa phương làm nhanh dự án giao thông lớn

Kịp thời thẩm định, triển khai nhiều dự án

Ngày 14/12/2024, lễ động thổ xây dựng dự án cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành đoạn qua tỉnh Bình Phước được triển khai theo phương thức đối tác công - tư (PPP), đánh dấu sự hình thành tuyến cao tốc đầu tiên nối TP.HCM và Bình Phước (hiện là tỉnh Đồng Nai).

Phối cảnh dự án cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành.

Được đầu tư quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, có làn dừng khẩn cấp liên tục được đầu tư ở giai đoạn 1, đoạn tuyến cao tốc dài gần 7km qua tỉnh Bình Phước là mảnh ghép quan trọng để hoàn chỉnh toàn tuyến cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành dài 70km, góp phần rút ngắn thời gian đi lại giữa vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên.

Được biết, cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành đoạn qua tỉnh Bình Phước cũng là 1 trong 7 dự án được Quốc hội cho phép Thủ tướng Chính phủ phân cấp cho địa phương làm cơ quan chủ quản, được sử dụng ngân sách địa phương và vốn hợp pháp khác để đầu tư (theo Nghị quyết số 106/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ).

Theo Bộ Xây dựng, ngay sau khi các nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ về thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ được ban hành, Bộ đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kịp thời tham gia ý kiến hồ sơ báo cáo nghiên cứu khả thi 1 dự án là cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành đoạn qua địa bàn tỉnh Bình Phước.

Bộ Xây dựng cũng đã hoàn thành thẩm định cơ quan chuyên môn về xây dựng bước báo cáo nghiên cứu khả thi 11 dự án, gồm: Cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu, đoạn tuyến thuộc địa bàn tỉnh Sơn La; hầm đường bộ qua đèo Hoàng Liên kết nối thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai với huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu; đường thành phố Bắc Kạn - Hồ Ba Bể kết nối sang Na Hang, Tuyên Quang; cầu Kênh Vàng và đường dẫn hai đầu cầu, kết nối hai tỉnh Bắc Ninh và Hải Dương.

Cùng đó là các dự án: Cầu Quảng Đà và đường dẫn đầu cầu; nâng cấp mở rộng đường tỉnh 879B từ cầu Gò Cát đến ranh Long An; đường nối từ thị trấn Tân Sơn huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận đi ngã tư Tà Năng huyện Đức Trọng tỉnh Lâm Đồng; cầu sông Ông Đốc, tuyến trục Đông - Tây và cầu Gành Hào; cao tốc Cao Lãnh - An Hữu, giai đoạn 1; cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh; cao tốc Ninh Bình - Hải Phòng đoạn qua tỉnh Ninh Bình.

Tính đến trung tuần tháng 8/2025, Bộ Xây dựng đồng thời hoàn thành thẩm định bước thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở 10/11 dự án.

"Đối với các công trình, dự án do các cơ quan chủ quản tổ chức lập chủ trương đầu tư, báo cáo nghiên cứu khả thi, Bộ Xây dựng và các cơ quan tham mưu đã xem xét góp ý, thẩm định, đánh giá các nội dung theo quy định như: sự phù hợp của thiết kế cơ sở với quy hoạch xây dựng, quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành khác; khả năng kết nối hạ tầng kỹ thuật khu vực; sự tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật và áp dụng tiêu chuẩn theo quy định; các nội dung liên quan đến kế hoạch vốn, kế hoạch triển khai dự án...

Trên cơ sở ý kiến góp ý, thẩm định, chủ đầu tư đã chỉ đạo tiếp thu chỉnh sửa và hoàn thiện hồ sơ dự án đảm bảo tuân thủ quy chuẩn xây dựng, quy hoạch, kế hoạch đầu tư, kết nối đồng bộ với hệ thống hạ tầng trong khu vực", Bộ Xây dựng thông tin.

Thi công cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh.

Khẳng định vai trò xuyên suốt ở các dự án lớn

Báo cáo tình hình thực hiện Nghị quyết số 106/2023/QH15 của Quốc hội, Bộ Xây dựng cho biết, bên cạnh công tác thẩm định, đối với các dự án do địa phương là cơ quan chủ quản quá trình triển khai, Bộ Xây dựng cũng chủ động hướng dẫn các địa phương định hướng trong việc triển khai một số nội dung liên quan đến vấn đề kỹ thuật phức tạp như: Xây dựng hệ thống giám sát điều hành giao thông, giải pháp đẩy nhanh tiến độ, rút ngắn thời gian xử lý đất yếu...

Nhiều khó khăn, vướng mắc được nhận diện trong quá trình kiểm tra hiện trường, làm việc với các địa phương đã được Bộ Xây dựng báo cáo cấp có thẩm quyền kịp thời tháo gỡ. Vướng mắc trong cấp mỏ vật liệu theo cơ chế đặc thù là một trong số đó.

Dẫn chứng cụ thể, Bộ Xây dựng cho biết, lần đầu thực hiện cấp mỏ theo cơ chế đặc thù, việc thực hiện các thủ tục của các địa phương có mỏ còn lúng túng, chậm so với yêu cầu, xuất phát từ một số vướng mắc như: Một số mỏ phải dừng khai thác do tình trạng sạt lở bờ sông hoặc khai thác quá chiều sâu, vượt công suất năm, giấy phép khai thác đã hết hạn, mặc dù các nhà thầu đã khắc phục nhưng việc thực hiện thủ tục để cho phép khai thác trở lại của các địa phương còn chậm; một số địa phương vẫn quy định các nội dung tại Bản xác nhận khai thác mỏ vật liệu về công suất theo ngày, thời hạn khai thác, ảnh hưởng đến tiến độ cung ứng vật liệu cho công trường.

Trước tình thế cấp bách, Bộ Xây dựng đã phối hợp tổng hợp nhu cầu vật liệu tại các dự án trọng điểm, báo cáo lãnh đạo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao chỉ tiêu cụ thể cho từng địa phương có nguồn cát để cung ứng cho các dự án, điều chuyển linh hoạt nguồn cát giữa các dự án nhằm đảm bảo tiến độ triển khai thực hiện.

Chủ đầu tư, các ban quản lý dự án được giao phối hợp với các địa phương có mỏ rà soát, bổ sung các mỏ vào hồ sơ khảo sát mỏ vật liệu xây dựng theo quy định nhằm tăng nguồn cung vật liệu cho các dự án.

Về sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Xây dựng đã chủ động phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu, mở rộng thí điểm; hướng dẫn các tỉnh, thành phố trong việc sử dụng cát biển làm nền đường; yêu cầu chủ đầu tư phối hợp với các cơ quan, đơn vị tiến hành quan trắc môi trường khu vực thí điểm trước, trong, sau khi thi công… Khó khăn nguồn vật liệu từng bước được tháo gỡ.

Ủng hộ chủ trương phân cấp, phân quyền trong triển khai dự án giao thông trọng điểm, PGS.TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (Varsi) cho rằng, đây không chỉ là sự "chia lửa" với các ban quản lý dự án của Bộ Xây dựng mà còn giúp tiến độ các dự án giao thông được đẩy nhanh hơn nhờ sự chủ động của địa phương với vai trò chủ đầu tư.

"Một điều dễ thấy, các vướng mắc trong quá trình đầu tư một tuyến cao tốc như: Giải phóng mặt bằng, mỏ vật liệu... với lợi thế nắm rõ dữ liệu và nguồn vật liệu, hiểu rõ phong tục, tập quán của mỗi vùng dân cư, hiệu quả trong giải quyết vấn đề của cơ quan chức năng địa phương sẽ hiệu quả hơn rất nhiều so với để các ban QLDA "lạ nước, lạ cái" loay hoay tìm cách giải quyết.

Việc giao địa phương quản lý dự án sẽ huy động tốt lực lượng lao động của địa phương tham gia vào quá trình đầu tư xây dựng. Chủ động trong việc kết nối các mạng lưới giao thông phù hợp với quy hoạch phát triển của địa phương, phát huy hiệu quả đầu tư dự án", ông Chủng nhìn nhận.

Đánh giá ở chiều ngược lại, theo Chủ tịch Varsi, bảo đảm sự đồng bộ về quy hoạch chuyên ngành, chất lượng, tiến độ, dù các dự án giao thông trọng điểm được phân cấp cho địa phương làm cơ quan chủ quản, trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng vẫn phải xuyên suốt.

Ở các dự án đó, Bộ Xây dựng dù không trực tiếp đóng vai trò chủ đầu tư nhưng luôn sẵn sàng sát cánh cùng các địa phương để tư vấn, hỗ trợ về kỹ thuật, đặc biệt ở các dự án quy mô lớn.

Các vấn đề mà Bộ phải đảm nhận đó là quy hoạch hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, định mức, là các kiến thức cần thiết được bổ sung cho lực lượng thuộc các Ban QLDA chuyên ngành của các địa phương.

"Ngay cả đối với các dự án đi qua nhiều địa phương khi giao một địa phương làm cơ quan chủ quản, Bộ Xây dựng phải phát huy vai trò kiểm tra, giám sát và hỗ trợ để bảo đảm tính đồng bộ về chế độ chính sách GPMB, tiến độ, chất lượng thực hiện...", Chủ tịch Varsi nêu quan điểm.

Nam Khánh