Bỏ xét tuyển đại học bằng học bạ cần có lộ trình phù hợp

Nhiều ý kiến cho rằng, về lâu dài, bỏ xét học bạ trong tuyển sinh đại học là một giải pháp đáng cân nhắc để tăng tính minh bạch, đảm bảo chất lượng đầu vào và công bằng trong tuyển sinh. Tuy nhiên, cần có lộ trình phù hợp, kết hợp cải cách Kỳ thi tốt nghiệp THPT và kiểm soát chặt chẽ chất lượng học bạ ở các trường phổ thông để không làm giảm cơ hội của học sinh yếu thế.

Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến các trường đại học về việc bỏ hay giữ phương thức xét tuyển bằng học bạ. Ảnh minh họa

TS Đồng Mạnh Cường, Trưởng khoa Kinh doanh, chuyên gia tuyển sinh tại Trường Đại học Anh quốc Việt Nam cho rằng, việc nên giữ hay bỏ xét tuyển đại học bằng học bạ cần được nhìn nhận cân bằng ở cả hai bình diện.

Thực tế cho thấy, học bạ phản ánh quá trình học tập liên tục của học sinh trong suốt ba năm phổ thông. Với những em có sự nỗ lực bền bỉ, thành tích học bạ là minh chứng quan trọng cho năng lực và thái độ học tập. Việc sử dụng học bạ trong tuyển sinh cũng giúp giảm áp lực thi cử, tạo cơ hội cho nhiều học sinh không phải đặt tất cả kỳ vọng vào một kỳ thi duy nhất.

Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy điểm học bạ ở nhiều trường có sự khác biệt, thậm chí xuất hiện tình trạng “lạm phát điểm”. Điều này gây lo ngại về tính công bằng, minh bạch và khó đảm bảo mặt bằng chất lượng đầu vào giữa các thí sinh và các cơ sở giáo dục khác nhau.

Mặc dù vậy, theo TS Đồng Mạnh Cường, trước mắt, chưa nên bỏ hoàn toàn xét tuyển học bạ nhưng cũng không nên coi đó là phương thức chủ đạo. Một hướng phù hợp là duy trì học bạ như phương thức bổ trợ bên cạnh kỳ thi tốt nghiệp THPT hoặc kỳ thi đánh giá năng lực. Khi đó, điểm thi sẽ là tiêu chí chính, còn học bạ được sử dụng để đánh giá bổ sung hoặc áp dụng cho một số ngành ít cạnh tranh, phù hợp với năng lực toàn diện của thí sinh.

Cách tiếp cận này vừa đảm bảo tính minh bạch, vừa tạo cơ hội cho nhiều đối tượng học sinh khác nhau, nhất là học sinh yếu thế, chưa có cơ hội để tiếp cận với các kỳ thi đánh giá năng lực hay thi lấy chứng chỉ quốc tế.

Thầy Đinh Đức Hiền, Hiệu trưởng Trường phổ thông liên cấp FPT Bắc Giang cũng cho rằng, không nên tiếp cận theo hướng bỏ hay giữ xét học bạ mà thay vào đó, cần đưa ra các giải pháp nhằm sử dụng phương thức xét tuyển này đảm bảo hiệu quả hơn, công bằng hơn. Giải pháp trước mắt là các trường đại học có thể giới hạn tỷ lệ xét tuyển bằng học bạ hoặc coi học bạ chỉ là một trong những điều kiện đầu vào.

Chia sẻ thêm với PV Báo CAND về vấn đề này, PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP Hồ Chí Minh cho biết, mặc dù xét tuyển đại học bằng học bạ là một phương thức phổ biến nhưng năm gần đây nhưng phương thức này gây tranh cãi do các vấn đề liên quan đến tính minh bạch, chất lượng đầu vào và công bằng trong tuyển sinh.

Theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng, trên thực tế, có hiện tượng nhiều trường THPT nâng điểm học bạ để tăng tỷ lệ học sinh trúng tuyển đại học, hệ quả là điểm học bạ không phản ánh chính xác năng lực học sinh, làm giảm tính minh bạch và khách quan khi học sinh từ trường “nâng điểm” có lợi thế hơn so với trường chấm điểm nghiêm túc. Bên cạnh đó, việc “nâng điểm” học bạ cũng làm sai lệch chất lượng đầu vào, gây khó khăn cho các trường đại học trong việc đánh giá đúng năng lực thí sinh.

Từ dữ liệu tuyển sinh của một số trường đại học cho thấy, học sinh xét tuyển bằng học bạ thường có năng lực học thuật thấp hơn so với học sinh xét bằng điểm thi tốt nghiệp THPT hoặc thi đánh giá năng lực do điểm học bạ dựa trên nhiều bài kiểm tra nhỏ, dễ “đối phó” hơn kỳ thi chuẩn hóa.

Hệ quả là sinh viên xét học bạ gặp khó khăn trong việc theo kịp chương trình đại học, đặc biệt ở các ngành kỹ thuật, y khoa hoặc khoa học đòi hỏi nền tảng vững chắc. Các trường đại học phải tổ chức các lớp bổ trợ kiến thức, làm tăng chi phí đào tạo và kéo dài thời gian học. Chất lượng đầu ra giảm, ảnh hưởng đến uy tín trường và cơ hội việc làm của sinh viên.

Ngoài ra, việc nhiều trường đại học dành chỉ tiêu xét học bạ từ 30-70% cũng làm giảm chỉ tiêu cho phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT và thi đánh giá năng lực. Điều này đã đẩy điểm chuẩn của phương thức thi lên cao, gây bất lợi cho học sinh không xét học bạ, gây mất công bằng trong tuyển sinh…

PGS.TS Đỗ Văn Dũng cho rằng, về lâu dài, bỏ xét học bạ trong tuyển sinh đại học là một giải pháp đáng cân nhắc để tăng tính minh bạch, đảm bảo chất lượng đầu vào và công bằng trong tuyển sinh nhưng cần thực hiện theo lộ trình để không làm giảm cơ hội của nhóm học sinh yếu thế.

Trước mắt, Bộ GD&ĐT có thể siết chỉ tiêu xét tuyển học bạ bằng cách đưa quy định tối đa 10-20% chỉ tiêu cho xét học bạ, ưu tiên các ngành ít cạnh tranh hoặc chương trình liên kết hoặc dùng học bạ như tiêu chí phụ, kết hợp với điểm thi tốt nghiệp THPT/thi đánh giá năng lực và phỏng vấn để đánh giá toàn diện.

Cùng với đó, cần giám sát chặt chẽ việc chấm điểm học bạ, áp dụng công nghệ như học bạ điện tử để đảm bảo minh bạch; mở rộng kỳ thi đánh giá năng lực với các bài kiểm tra đa dạng, giảm phụ thuộc vào học bạ hoặc một kỳ thi duy nhất.

TS. Lê Viết Khuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cũng nhấn mạnh: Điểm học bạ ở bậc phổ thông hiện đang có độ “vênh” khác nhau giữa các trường, các địa phương. Do vậy, nếu nhìn trên bình diện chung, việc các trường chỉ sử dụng điểm học bạ THPT để tuyển sinh vào đại học là chưa đủ độ tin cậy đối với xã hội.

Theo ông Khuyến, thay vì đơn thuần sử dụng điểm học bạ bậc THPT để xét tuyển, các trường đại học chỉ nên xem đây là điều kiện sơ tuyển ban đầu và phải kèm theo những điều kiện kết hợp khác nữa như điểm thi tốt nghiệp THPT, chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, bài phỏng vấn, bài luận, bài kiểm tra đánh giá tư duy, đánh giá năng lực để xét tuyển. Cách làm này sẽ có độ tin cậy cao hơn và cũng đảm bảo công bằng hơn.

Huyền Thanh