Bốn nhóm vấn đề cấp bách cần giải quyết trong phát triển hạ tầng
Qua nghiên cứu dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, có thể thấy một số vấn đề thực tiễn trong quá trình đô thị hóa và phát triển hạ tầng hiện nay cần được cụ thể và nhấn mạnh thêm để bảo đảm định hướng phát triển bền vững.
Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng đã thể hiện tầm nhìn chiến lược về phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thích ứng với biến đổi khí hậu; chú trọng các công trình giao thông trọng điểm và hạ tầng số, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia…
Tình trạng ngập úng ở các đô thị lớn chủ yếu do vấn đề thoát nước mặt, triều cường thường xuyên... Ảnh: Đức Bình.
Qua nghiên cứu dự thảo, có thể thấy một số vấn đề thực tiễn trong quá trình đô thị hóa và phát triển hạ tầng hiện nay cần được cụ thể và nhấn mạnh thêm để bảo đảm định hướng phát triển bền vững.
Bốn nhóm vấn đề dưới đây là những nội dung đang tồn tại mà người dân mong muốn giải quyết cấp bách trong 5 năm tới, cần được xem xét, bổ sung để hoàn thiện hơn tinh thần của Văn kiện.
Phát triển đô thị gắn với không gian sông, hồ và hạ tầng chống ngập
Dự thảo đã đề cập đến yêu cầu "phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thích ứng với biến đổi khí hậu" nhưng còn thiếu định hướng cụ thể về khai thác, quản lý và phát triển đô thị gắn với hệ thống sông, hồ tự nhiên và nhân tạo.
Việt Nam có nhiều đô thị hình thành bên sông, ven hồ, đây không chỉ là yếu tố cảnh quan mà còn là hệ thống thoát nước tự nhiên quan trọng. Tình trạng ngập úng ở các đô thị lớn chủ yếu do vấn đề thoát nước mặt, triều cường thường xuyên gây lụt lội.
Vấn đề chỉnh trị, phục hồi, tôn tạo không gian sông, hồ kết hợp hạ tầng thoát nước, hồ điều hòa và mảng xanh đô thị là một nội dung trọng tâm trong phát triển đô thị bền vững. Cách tiếp cận "sống chung với nước" cần phải được thể chế hóa rõ hơn trong định hướng phát triển hạ tầng giai đoạn tới.
Giao thông đô thị và chống ùn tắc
Tình trạng ùn tắc trong đô thị và các cửa ngõ ra vào thành phố lớn ngày càng trở nên bức xúc, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân. Các giải pháp cần cụ thể, mang tính khả thi cao, giải quyết triệt để ùn tắc giao thông là nội dung cấp bách.
Cần có giải pháp và lộ trình để người dân sử dụng phổ biến phương tiện công cộng và giảm thiểu phương tiện cá nhân. Ảnh: Phương Uyên.
Tăng cường phát triển hệ thống giao thông công cộng đáp ứng các quy chuẩn, tiêu chuẩn về giao thông đô thị, thân thiện môi trường; tổ chức không gian đô thị theo mô hình phát triển định hướng giao thông (TOD).
Trong các dự án cải tạo, chỉnh trang, phát triển đô thị mới cần dành tỷ lệ không gian giao thông tĩnh, khu vực đỗ xe tập trung và hạ tầng phục vụ giao thông đô thị. Ứng dụng công nghệ số trong điều hành giao thông, góp phần giảm ùn tắc và ô nhiễm.
Thực tế cho thấy, tình trạng thiếu bãi đỗ xe, điểm trung chuyển, khu vực dành cho xe buýt, metro... là nguyên nhân trực tiếp gây ùn tắc tại các đô thị lớn. Cần có giải pháp và lộ trình để người dân sử dụng phổ biến phương tiện công cộng và giảm thiểu phương tiện cá nhân.
Quản lý trật tự xây dựng và phát triển đô thị, nông thôn
Quản trị trật tự đô thị và nông thôn hiện tồn tại nhiều quy định tạm thời như mô hình Đội quản lý trật tự đô thị. Cần hoàn thiện quy định pháp luật về mô hình quản lý trật tự đô thị, trật tự xây dựng, đảm bảo tính minh bạch, tiến tới phát triển đô thị và nông thôn văn minh, xanh, an toàn, quản trị hiện đại.
Quy định rõ trách nhiệm của các cấp chính quyền trong quản lý trật tự xây dựng; đồng thời, xây dựng mô hình quản lý phù hợp cho các cụm, điểm dân cư nông thôn - nơi đang diễn ra quá trình "bán đô thị hóa" nhưng luật quy định chưa cụ thể. Xây dựng cơ chế quản lý phù hợp ở nông thôn, tăng cường giám sát cộng đồng.
Ứng dụng công nghệ số trong quản lý không gian xây dựng và quy hoạch là bước đi cần thiết để thiết lập kỷ cương, minh bạch và đồng bộ trong phát triển đô thị và nông thôn.
Thực tế cho thấy, sự thiếu thống nhất về mô hình quản lý, phân cấp và giám sát khiến chính quyền địa phương - cụ thể như cấp xã, phường - gặp khó khăn trong việc kiểm soát phát triển tự phát, xây dựng không phép, sai phép, hoặc lấn chiếm đất công.
Phát triển đồng bộ, gắn với kết nối hạ tầng liên vùng với đô thị trung tâm. Ảnh: Nguyên Anh.
Điều tiết phân bổ dân cư ở đô thị đặc biệt
Vấn đề quá tải dân cư cơ học tại Hà Nội và TP.HCM được nhận diện từ nhiều năm, song giải pháp giảm áp lực cho các đô thị trung tâm lớn chưa thực sự hiệu quả. Dự thảo Văn kiện đã nêu định hướng phát triển vùng và liên kết vùng, nhưng cần làm rõ hơn cơ chế, chính sách tạo động lực cho các đô thị vệ tinh, đô thị đối trọng phát triển đồng bộ, kết nối hạ tầng liên vùng với đô thị trung tâm.
Việc hình thành các đô thị đối trọng, đô thị vệ tinh theo quy hoạch chung được duyệt có hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đầy đủ, gắn với các khu công nghiệp, khu công nghệ, trung tâm dịch vụ, các khu du lịch sẽ giúp phân bố lại dân cư, lao động, giảm sức ép lên đô thị lớn và tạo mạng lưới phát triển cân bằng vùng, miền.
Từ các đô thị lớn, đặc biệt như Hà Nội, TP.HCM đến các đô thị nhỏ như Đà Lạt, Sa Pa… đã, đang trở nên quá tải về hạ tầng, tập trung dân cư đông đúc. Mô hình đô thị kế bên có thể giải quyết bài toán "phình to" đang diễn ra hiện nay.
Các ý kiến góp ý vào nội dung "phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại" và "phát triển đô thị và nông thôn bền vững" của dự thảo báo cáo chính trị nói trên nhằm cụ thể hóa nhu cầu phát triển đô thị, thích ứng biến đổi khí hậu; bảo đảm tính liên kết giữa hạ tầng, dân cư, quản lý đô thị; góp phần xây dựng hệ thống đô thị Việt Nam hiện đại, bền vững và đáng sống.
