Bước chuyển mình vươn lên từ vòng xoáy nghèo đói ở Trùng Khánh

Trùng Khánh từ lâu đã được biết đến với vẻ đẹp hùng vĩ của thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao và những dãy núi đá vôi trùng điệp. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo cao, thu nhập bình quân đầu người thấp, hạ tầng giao thông còn hạn chế, thiếu thốn nguồn lực cho giáo dục và y tế là những thách thức lớn mà Trùng Khánh phải đối mặt. Địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt cũng là những yếu tố gây trở ngại không nhỏ cho việc phát triển kinh tế, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp.

Nỗ lực vượt khó không ngừng

Trước những khó khăn đó, Trùng Khánh không hề nản chí. Chính quyền địa phương đã xác định giảm nghèo là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, là kim chỉ nam cho mọi hoạt động phát triển kinh tế - xã hội.

Các chương trình, chính sách giảm nghèo của Trung ương và tỉnh đã được cụ thể hóa, triển khai đồng bộ tại Trùng Khánh.

Đặc biệt, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về tầm quan trọng của việc tự lực, tự cường, vươn lên thoát nghèo luôn được chú trọng. Người dân được khuyến khích thay đổi nếp nghĩ, cách làm, mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu địa phương.

Hạt dẻ là cây trồng có tiềm năng lớn ở Trùng Khánh.

Bên cạnh phát triển kinh tế, Trùng Khánh cũng đặc biệt chú trọng đầu tư vào hạ tầng. Đặc biệt, công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn được quan tâm. Nhiều lớp học nghề được tổ chức, giúp người dân có thêm kiến thức, kỹ năng để tìm kiếm việc làm, tăng thu nhập. Các chính sách hỗ trợ vay vốn ưu đãi cho hộ nghèo, hộ cận nghèo cũng được thực hiện hiệu quả, tạo điều kiện cho người dân có vốn để đầu tư sản xuất, kinh doanh.

Một trong những hướng đi then chốt và mang lại hiệu quả rõ rệt trong công cuộc giảm nghèo ở Trùng Khánh chính là tập trung phát triển nông nghiệp bền vững, gắn với việc hình thành và phát huy vai trò của các HTX. Mô hình kinh tế tập thể này đã trở thành điểm sáng, là minh chứng sống động cho sự chuyển mình của huyện.

Phát triển bền vững nhờ kinh tế tập thể

Điển hình là HTX Bích Loan, một cái tên không còn xa lạ với những người yêu thích đặc sản hạt dẻ Trùng Khánh. Trước đây, việc sản xuất hạt dẻ chủ yếu là nhỏ lẻ, manh mún, giá cả bấp bênh, thương lái ép giá. Bà con nông dân dù có sản phẩm đặc trưng nhưng lại gặp khó trong khâu tiêu thụ và chế biến.

Nhận thấy tiềm năng và những khó khăn đó, HTX Bích Loan ra đời với sứ mệnh kết nối các hộ trồng cây dẻ, ứng dụng quy trình sản xuất sạch, nâng cao chất lượng sản phẩm, đồng thời tìm kiếm thị trường đầu ra ổn định. HTX không chỉ giúp bà con tiêu thụ hạt dẻ tươi với giá tốt hơn mà còn đầu tư vào chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng như hạt dẻ sấy, hạt dẻ rang bơ, kẹo hạt dẻ, nâng cao giá trị kinh tế cho loại cây đặc sản này.

Nhờ đó, thu nhập của các thành viên HTX được cải thiện rõ rệt, nhiều hộ đã thoát nghèo và vươn lên làm giàu. HTX còn chủ động khai thác tiềm năng du lịch, kết hợp trải nghiệm vườn hạt dẻ, góp phần đa dạng hóa sinh kế cho người dân địa phương.

Còn tại HTX du lịch thác Bản Giốc, trước đây, việc vận chuyển du khách đến và đi từ thác Bản Giốc thường do các cá nhân tự phát hoặc các công ty du lịch từ xa điều hành, dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, giá cả bấp bênh, và quan trọng hơn là người dân địa phương ít được hưởng lợi trực tiếp từ nguồn thu du lịch. Những người làm nghề lái xe ôm, lái xe khách nhỏ lẻ thường phải chịu áp lực về giá, không có sự hỗ trợ về vốn, kỹ năng và không được đảm bảo quyền lợi.

Nhận thức được vấn đề này, việc hình thành và phát triển HTX du lịch thác Bản Giốc trong ngành vận tải hành khách du lịch trở thành một giải pháp tối ưu. HTX đã quy tụ những người dân địa phương có phương tiện vận tải thành một tổ chức chung. Mục tiêu của HTX không chỉ là cung cấp dịch vụ vận chuyển du khách một cách chuyên nghiệp, an toàn mà còn là tạo ra sinh kế bền vững cho các thành viên, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

HTX đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối các chuyến xe, đảm bảo sự công bằng trong việc phân chia công việc, tránh tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các thành viên. Khi có những đoàn khách lớn, HTX sẽ đứng ra liên hệ, ký kết hợp đồng, đảm bảo nguồn khách ổn định cho các thành viên. Điều này giúp các thành viên có thu nhập ổn định hơn, không còn phụ thuộc vào việc "chờ khách" một cách may rủi.

Đào tạo, bồi dưỡng về HTX ở Trùng Khánh được quan tâm.

Nhờ có sự ra đời và hoạt động hiệu quả của các HTX vận tải hành khách du lịch như vậy, nhiều người dân địa phương tại Trùng Khánh, đặc biệt là những người từng làm nghề lái xe tự do, đã có thu nhập ổn định, thoát khỏi cảnh nghèo đói. Điều này không chỉ là một câu chuyện thành công về giảm nghèo về kinh tế mà còn là một minh chứng cho sự nâng cao vị thế và chất lượng cuộc sống của người dân ở vùng biên giới này, góp phần phát triển du lịch bền vững và xây dựng một Trùng Khánh ngày càng giàu đẹp.

Không chỉ dừng lại ở hạt dẻ và vận tải hành khách, tại Trùng Khánh còn có những HTX khác đang phát huy hiệu quả trong lĩnh vực chăn nuôi, trồng trọt các loại cây ăn quả đặc sản, và cả dịch vụ du lịch cộng đồng.

Các HTX này không chỉ là nơi tập hợp sức mạnh của từng hộ gia đình mà còn là kênh truyền tải hiệu quả các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, là nơi chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, và là động lực để người dân tự tin phát triển kinh tế. Sự thành công của các HTX đã cho thấy một điều rõ ràng: khi có sự đồng lòng, có định hướng đúng đắn và biết cách phát huy lợi thế địa phương, người dân Trùng Khánh hoàn toàn có thể tự mình vươn lên làm chủ cuộc sống.

Những tín hiệu khởi sắc

Trước vai trò của mô hình HTX, Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng đã tích cực hỗ trợ người dân phát triển kinh tế tập thể. Gần đây nhất, vào đầu tháng 5/2025, Liên minh HTX tỉnh phối hợp với Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh tổ chức tuyên truyền phát triển HTX, cung cấp thông tin, tư vấn thành lập cho các sáng lập viên HTX trước khi thành lập tại cơ sở năm 2025 tại huyện Trùng Khánh.

40 đại biểu là hội viên chi hội phụ nữ các xóm, cá thể, hộ kinh doanh, thành viên Hiệp hội Du lịch, các chủ homestay, điểm du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện được truyền đạt các nội dung: Luật HTX năm 2023; các văn bản, pháp luật, các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể; vị trí, vai trò của HTX trong nền kinh tế nhiều thành phần của nước ta hiện nay; lợi ích khi tham gia HTX; tư vấn thành lập HTX. Đồng thời, trao đổi, thảo luận các nội dung liên quan đến phát triển du lịch; vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm trong du lịch tại địa phương.

Ngoài ra, Liên minh HTX tỉnh còn phối hợp với Liên minh HTX Việt Nam tổ chức các lớp đào tạo về lập phương án sản xuất kinh, doanh trong HTX; cắt giảm chi phí nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh; quản lý tài chính và nghệ thuật huy động vốn trong HTX; kế toán, tài chính cho lãnh đạo HTX; tổ chức công tác kế toán trong HTX. Các học viên được tham quan, nghiên cứu thực tế, học tập kinh nghiệm một số mô hình HTX điển hình ở tỉnh bạn.

Nhờ những nỗ lực bền bỉ và đồng bộ này, bức tranh giảm nghèo ở Trùng Khánh đang dần sáng. Tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể qua từng năm, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được cải thiện

Theo thống kê đến đầu năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo của huyện Trùng Khánh đã giảm còn 17,34%. Để có được con số này, năm 2024, huyện đã hoàn thành mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 5% trở lên. Trong giai đoạn 2021-2025, huyện Trùng Khánh xác định có 5.858 hộ nghèo, chiếm 33,59% vào đầu giai đoạn (năm 2021), đến năm 2023, toàn huyện giảm được 1.029 hộ nghèo (giảm 5,92%).

Như vậy, từ mức tỷ lệ nghèo khá cao vào đầu năm 2021 (trên 33%), Trùng Khánh đã nỗ lực giảm đáng kể, đưa tỷ lệ này xuống khoảng 17,34%. Điều này cho thấy những chính sách và giải pháp giảm nghèo mà huyện đang thực hiện đã mang lại hiệu quả rõ rệt.

Tùng Lâm