Bước ngoặt thương mại Mỹ - Trung: Không bên nào muốn 'tách rời'

Quang cảnh cảng hàng hóa tại Hải Nam, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Wall Street Journal ngày 12/5, trong một động thái bất ngờ, Mỹ và Trung Quốc đã đồng ý hạ nhiệt cuộc chiến thương mại kéo dài, gỡ bỏ phần lớn các mức thuế quan đã áp dụng kể từ tháng 4, mang đến một luồng gió mới cho nền kinh tế toàn cầu đang lo ngại về nguy cơ suy thoái. Quyết định này đã làm ngạc nhiên giới đầu tư và các doanh nghiệp vốn đang phải chịu áp lực nặng nề từ các biện pháp trả đũa thương mại giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới.

Dựa trên thỏa thuận, cả Mỹ và Trung Quốc sẽ giảm mức thuế quan đối ứng xuống 10% trong vòng 90 ngày. Khoảng thời gian này được thiết lập nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán thương mại sâu rộng hơn, hướng tới một giải pháp bền vững cho những bất đồng hiện tại. Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã từng nâng mức thuế quan áp lên hàng hóa Trung Quốc lên tới 145%, và Bắc Kinh cũng đáp trả bằng các biện pháp tương tự đối với hàng hóa Mỹ. Việc cả hai bên cùng giảm thuế xuống mức 10% được xem là một bước lùi đáng kể trong căng thẳng thương mại song phương.

Tuy nhiên, không phải tất cả các mức thuế quan hiện hành đều được dỡ bỏ. Một số loại thuế vẫn được duy trì, đáng chú ý là mức thuế 20% liên quan đến vấn đề fentanyl, một loại thuốc gây nghiện nguy hiểm mà Mỹ cáo buộc Trung Quốc có liên quan. Điều này đồng nghĩa với việc phần lớn hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ vẫn sẽ phải chịu tổng mức thuế 30%, bao gồm cả mức thuế cơ bản 10% mới và thuế fentanyl. Bên cạnh đó, các mức thuế riêng đối với thép, nhôm, ô tô và một số mặt hàng cụ thể khác từ thời chính quyền Trump và Biden vẫn tiếp tục được áp dụng.

Về phía Trung Quốc, Bắc Kinh đã đồng ý đình chỉ hoặc hủy bỏ một loạt các biện pháp trả đũa phi thuế quan mà nước này đã triển khai để đáp trả các động thái của Washington. Các biện pháp này có khả năng bao gồm việc hạn chế xuất khẩu các khoáng sản quan trọng, vốn được sử dụng rộng rãi trong sản xuất pin và các ứng dụng công nghệ cao khác.

Phát biểu với báo giới tại Geneva, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nhấn mạnh rằng Washington đang tìm kiếm "một thỏa thuận thương mại lâu dài và bền vững" với Bắc Kinh. Ông cũng bày tỏ quan điểm rằng một sự chia rẽ hoàn toàn giữa hai nền kinh tế là điều không mong muốn và "không bên nào muốn tách rời".

Ngay sau khi thông tin về thỏa thuận được công bố, thị trường tài chính toàn cầu đã có phản ứng tích cực. Giá cổ phiếu tương lai của Mỹ tăng vọt, trong khi đồng đô la Mỹ mạnh lên và lợi suất trái phiếu cũng ghi nhận sự tăng trưởng khi các nhà đầu tư bày tỏ sự lạc quan trước mức giảm thuế quan lớn hơn dự kiến.

Dan Ives, nhà phân tích tại Wedbush Securities, gọi quy mô giảm thuế quan là "một viễn cảnh trong mơ". Chỉ vài ngày trước đó, Tổng thống Trump còn gợi ý rằng mức thuế 80% đối với hàng hóa Trung Quốc "có vẻ hợp lý". Thỏa thuận hiện tại được xem là một động lực đáng kể cho nền kinh tế toàn cầu, vốn đã chịu nhiều tổn thất do thuế quan cao làm gián đoạn thương mại song phương, gia tăng áp lực lạm phát ở Mỹ và đe dọa động lực tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc.

Bộ trưởng Bessent cho biết hai bên đã đạt được một khuôn khổ để tiếp tục các cuộc đàm phán, điều mà ông tin rằng sẽ giúp tránh được bất kỳ sự leo thang trả đũa nào trong tương lai, tương tự như những gì đã xảy ra sau thông báo áp thuế ngày 2/4 của chính quyền Trump. Vào thời điểm đó, Mỹ đã áp thêm mức thuế 34% lên hàng hóa Trung Quốc, một phần trong kế hoạch áp thuế toàn cầu ảnh hưởng đến hầu hết các đối tác thương mại của nước này, và con số này tiếp tục tăng lên khi Bắc Kinh và Washington liên tục tung ra các biện pháp trả đũa lẫn nhau.

Mặc dù không đạt được thỏa thuận về thuế quan đối với fentanyl, Mỹ đã nêu rõ quan điểm của mình về tầm quan trọng của việc chống lại loại thuốc này trong các cuộc họp riêng. Tổng thống Trump trước đó đã cáo buộc Trung Quốc có vai trò trong hoạt động buôn bán fentanyl bất hợp pháp, một cáo buộc mà Bắc Kinh kiên quyết bác bỏ.

Giới phân tích cho rằng, đà tăng mạnh của thị trường chứng khoán ngày 12/5 không chỉ đơn thuần là phản ứng trước việc tạm dừng áp thuế đối với Trung Quốc. Việc tạm thời dỡ bỏ các mức thuế quan ba chữ số trong bối cảnh đàm phán thương mại đang diễn ra đã loại bỏ nguy cơ về một cú sốc đình lạm ngay lập tức đối với nền kinh tế toàn cầu. Đây được xem là một tín hiệu tích cực lớn.

Một yếu tố quan trọng khác đằng sau sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường là dấu hiệu cho thấy Bộ trưởng Bessent đang nắm quyền kiểm soát chính sách thương mại của Mỹ. Theo nhiều nhà quan sát, sự can thiệp của một nhân vật có kinh nghiệm và lý trí như ông Bessent đã mang lại niềm tin cho giới đầu tư rằng chính sách thương mại sẽ được điều hành một cách thận trọng và có tính toán hơn.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng không nên kỳ vọng quá nhiều vào việc thuế quan sẽ quay trở lại mức trước thời Trump. Bộ trưởng Bessent được cho là ủng hộ việc sử dụng thuế quan như một công cụ để đạt được các nhượng bộ từ các quốc gia khác, đặc biệt là Trung Quốc. Nhưng mục tiêu của ông không chỉ là những chiến thắng nhanh chóng mà chính quyền Trump thường rêu rao, mà là những cải cách sâu rộng hơn trong nền kinh tế Trung Quốc, hướng tới một mối quan hệ thương mại cân bằng hơn. Đây là một nhiệm vụ đầy thách thức, ngay cả khi có sự đồng thuận từ phía Bắc Kinh.

Nếu những nỗ lực này thành công, và nếu các quốc gia tập trung vào xuất khẩu khác như Đức cũng có những điều chỉnh tương tự, nó có thể dẫn đến một kết quả thương mại tốt nhất, khi thâm hụt thương mại của Mỹ giảm không phải do nhập khẩu giảm mà là do xuất khẩu tăng lên. Điều này đòi hỏi Trung Quốc phải tăng cường tiêu dùng nội địa và Đức phải giảm bớt sự phụ thuộc vào xuất khẩu.

Một số ý kiến trong chính quyền Mỹ, bao gồm cả Tổng thống Trump, trước đây đã thúc đẩy thuế quan vì nhiều lý do khác nhau, bao gồm tăng doanh thu ngân sách và đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc như một đối thủ chiến lược. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, việc Mỹ sử dụng thuế quan như một công cụ để mở cửa thị trường nước ngoài sẽ mang lại lợi ích lâu dài hơn so với việc áp đặt chúng chỉ vì mục đích chính trị ngắn hạn.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc