Bước ngoặt từ đồng lúa nghèo sang sản xuất nông nghiệp công nghệ cao

Dưa Kim Hoàng Hậu được chăm sóc trong nhà màng theo quy trình VietGAP tại HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hưng, xã Thiệu Hóa.

Thanh Hóa là tỉnh đầu tiên trong cả nước ban hành nghị quyết chuyên đề về tích tụ, tập trung đất đai nhằm phát triển nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao. Sau 5 năm thực hiện, toàn tỉnh đã tích tụ và tập trung được hơn 34.170ha đất, vượt 6,8% so với kế hoạch giai đoạn 2021-2025. Chính sách này đã góp phần thay đổi căn bản tư duy sản xuất của nông dân, từ canh tác nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung, ứng dụng khoa học - kỹ thuật tiên tiến, chuyển đổi số và cơ giới hóa. Hàng loạt mô hình sản xuất quy mô lớn đã ra đời, nâng cao tính hàng hóa và giá trị nông sản, từng bước hướng tới tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP. Mô hình trồng dưa Kim Hoàng Hậu và dưa chuột baby trong nhà màng của HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hưng là một trong số đó.

Trước năm 2018, với người dân xã Thiệu Hóa (thị trấn Thiệu Hóa cũ) vẫn còn xa lạ với những khái niệm như “nhà màng”, “nông nghiệp công nghệ cao”. Thế nhưng, khi có nghị quyết của tỉnh, HTX nông nghiệp Thiệu Hưng đã mạnh dạn tiên phong cho sự thay đổi, bắt tay với Trung tâm Nông nghiệp công nghệ cao Lam Sơn (Công ty CP Mía đường Lam Sơn) chuyển giao kỹ thuật trồng dưa vàng Kim Hoàng Hậu. Năm 2020, HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hưng quyết định tích tụ, tập trung 2ha đất ruộng vốn canh tác lúa năng suất thấp để chuyển sang trồng dưa Kim Hoàng Hậu trong nhà màng. Nhưng hành trình này không hề dễ dàng bởi khó nhất là tư tưởng bám đất, giữ đất của bà con. Vì vậy, HTX phải mất gần một năm mới mua được 1ha, còn lại 1ha là nhờ vận động người dân góp đất để cùng sản xuất.

Sau khi hoàn tất khâu tích tụ đất, HTX đầu tư 10 tỷ đồng, bao gồm tiền mua đất, xây dựng hệ thống nhà màng, lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt tự động của Israel và hoàn thiện hạ tầng tiêu thoát nước. Quy trình sản xuất được thực hiện nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn VietGAP, sử dụng hoàn toàn phân bón và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hữu cơ. Chỉ sau hai năm, năm 2022, sản phẩm dưa Kim Hoàng Hậu và dưa chuột baby của HTX đã được chứng nhận OCOP 4 sao, mở ra cơ hội tiêu thụ ổn định và khẳng định vị thế của nông sản Thiệu Hóa trên thị trường. Nhờ đó, đến nay xã Thiệu Hóa đã có 6,1ha nhà màng trồng dưa Kim Hoàng Hậu, mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp nhiều lần so với trồng lúa truyền thống. Giá trị sản xuất trung bình đạt trên 500 triệu đồng/ha mỗi năm. Toàn xã hiện duy trì 334,5ha diện tích tích tụ, tập trung để sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, trong đó có 25ha trồng rau an toàn theo hướng VietGAP và gần 10ha sản xuất rau, dưa trong nhà màng.

Không dừng lại ở canh tác trong nhà màng, HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hưng còn tiên phong trong kỹ thuật trồng dưa bằng giá thể thay vì trồng trực tiếp xuống đất. "Mỗi giá thể có giá khoảng 3.000 đồng, tổng chi phí cho một vụ trồng lên tới 150 triệu đồng. Tuy tốn kém hơn, song phương pháp này giúp kiểm soát chặt chẽ dinh dưỡng, độ ẩm, tránh tồn dư phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, đảm bảo chất lượng quả dưa đạt độ giòn, ngọt thanh, đồng đều", ông Lê Văn Hoàn, kiểm soát viên HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hưng, cho biết. Bên cạnh đó, để cho ra chất lượng quả dưa vượt trội và tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường, HTX còn dùng phân bón hữu cơ chế biến từ đạm cá, đạm tôm dù chi phí cao hơn khoảng 13 triệu đồng mỗi vụ cho 1.000m2. HTX cũng đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt, phun sương tự động, quy trình chăm sóc dưa được cơ giới hóa gần như hoàn toàn, tiết kiệm đáng kể chi phí nhân công. Nhờ sản xuất khép kín trong nhà màng, cây trồng hạn chế sâu bệnh, cho năng suất ổn định và hiệu quả kinh tế cao gấp 1,5 lần so với phương thức truyền thống.

Hiện nay, hầu hết sản phẩm của HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hưng đều được doanh nghiệp và thương lái bao tiêu. Mỗi năm, HTX thu hoạch gần 180 tấn dưa, giá bán ổn định 30.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, doanh thu đạt từ 1,5 đến 1,7 tỷ đồng. Mô hình này không chỉ nâng cao thu nhập cho thành viên HTX mà còn tạo việc làm ổn định cho 15 lao động địa phương với mức thu nhập 200.000 đồng/ngày. Theo ông Lê Cao Quý, Trưởng Phòng Kinh tế, UBND xã Thiệu Hóa: "Mô hình sản xuất trong nhà màng đã mang lại bước chuyển mình rõ nét cho địa phương. Chuyển từ trồng lúa sang trồng dưa Kim Hoàng Hậu và rau công nghệ cao giúp người dân có thu nhập gấp nhiều lần, đồng thời thay đổi tư duy làm nông. Đây là hướng đi bền vững, phù hợp với xu thế hiện đại. Giai đoạn 2025-2026, xã Thiệu Hóa dự kiến tiếp tục chuyển đổi thêm 20ha sang sản xuất trong nhà màng, đồng thời mở rộng vùng trồng đạt chuẩn VietGAP để nâng cao năng suất, giá trị và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm dưa Kim Hoàng Hậu của xã Thiệu Hóa".

Từ những khó khăn ban đầu, HTX dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hưng đã khẳng định hướng đi đúng đắn trong tích tụ đất đai và áp dụng công nghệ cao. Thành công của mô hình không chỉ thể hiện ở những con số từ doanh thu mà còn ở sự thay đổi tư duy của người nông dân dám bước ra khỏi “vùng an toàn” để hướng tới nền nông nghiệp hiện đại, bền vững hơn.

Bài và ảnh: Hoàng Đông - Phương Đỗ