Cà phê Việt thành 'cây ATM' hái tiền tỷ, giá đắt nhất thế giới

Bài 1: Cú bứt phá ngoạn mục của ‘vua trái cây’, rau quả Việt thần tốc lên kỷ lục

Bùng nổ về giá, bội thu kỷ lục

Những ngày đầu năm 2025, thủ phủ cà phê Tây Nguyên đang trong vụ cao điểm thu hoạch, giá cà phê nhân neo ở mức cao ngất ngưởng 118.300-120.000 đồng/kg. Người trồng cà phê thu lợi nhuận khoảng 80.000 đồng/kg.

Nhìn lại năm 2024, giá cà phê tại thị trường nội địa đã tăng một mạch, từ mức 67.000-70.000 đồng/kg lên gần gấp đôi, từ 121.000-123.000 đồng/kg. Thậm chí, có thời điểm loại hạt này vọt lên 131.000 đồng/kg, còn cà phê tươi tăng lên trên dưới 30.000 đồng/kg - cao hơn giá cà phê nhân của năm 2020.

Tại Tây Nguyên, bà con còn ví cà phê là các “cây ATM”, giúp họ "hái" tiền tỷ trong năm 2024.

Trên thị trường quốc tế, loại hạt giàu vị đắng của nước ta cũng “đắt như tôm tươi”.

“Khách quốc tế tìm đến đặt mua hàng rất nhiều. Có những tháng, một ngày chúng tôi tiếp vài đoàn, suốt từ thứ Hai đến thứ Bảy”, ông Phan Minh Thông - Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group - chia sẻ. Không chỉ vậy, giữa năm ngoái, cà phê đặc sản Sơn La vừa mang đến Chicago (Mỹ) chào hàng đã bán sạch bách. Trong khi, ở nhà máy, 8.000 tấn cà phê, tương đương 400 container hàng, không còn một hạt.

Phúc Sinh bán cho rất nhiều khách hàng ở Trung Đông, châu Âu. Điều khiến ông Thông bất ngờ hơn là không ít doanh nghiệp ở châu Á đã tìm đến và thiết lập mối quan hệ mua - bán trong các tháng vừa qua.

Bà Nguyễn Thanh Thùy, Tổng Giám đốc CTCP Cà phê Golden Beans (thành viên Tập đoàn PAN), cũng tiết lộ, doanh nghiệp có một năm “ăn nên làm ra” với mức tăng trưởng khoảng 40% so với năm trước đó.

“Thành quả khả quan này xuất phát từ việc linh hoạt chuyển đổi định hướng và mục tiêu kinh doanh, tập trung mọi nguồn lực cho hoạt động xuất khẩu, đặc biệt là đối với những thị trường lớn tiềm năng trên thế giới”, bà nói.

Báo cáo của Bộ NN-PTNT cho thấy, tổng diện tích cà phê năm 2024 khoảng 718.000ha, sản lượng 1,95 triệu tấn.

Nhiều năm nay, cà phê thuộc nhóm cây công nghiệp chủ lực của Việt Nam với những vùng chuyên canh lớn. Trước đây, cà phê được xem là “cây xóa đói giảm nghèo” cho hàng trăm nghìn hộ nông dân. Theo năm tháng, cây trồng này phát triển, đưa Việt Nam trở thành 1 trong 5 quốc gia sản xuất và xuất khẩu cà phê hàng đầu thế giới, trong đó cà phê Robusta đứng số 1 toàn cầu.

Tuy nhiên, cà phê Việt vẫn bị gắn với cụm từ “hàng giá rẻ” trong nhiều thập kỷ qua.

Từ cuối năm 2023 đến nay, loại hạt giàu vị đắng này bất ngờ vào cơn sốt giá, được các nhà rang xay trên thế giới ưu tiên chọn lựa, giới đầu cơ rót tiền mua tích trữ nhiều chỉ sau vàng ròng và dầu mỏ.

Cà phê Robusta (loại cà phê chiếm 90% diện tích ở Việt Nam) cuối tháng 11/2024 ghi nhận mức giá cao kỷ lục lịch sử 5.533 USD/tấn. Giá cà phê xuất khẩu bình quân của Việt Nam trong năm 2024 cũng tăng mạnh, từ 3.054 USD/tấn lên 5.450 USD, đỉnh điểm đạt 5.855 USD/tấn.

Tính chung cả năm, giá cà phê xuất khẩu đạt 4.158 USD/tấn, tăng 59,1% so với năm 2023, đồng thời là mức giá cao kỷ lục của ngành cà phê nước ta.

Kết thúc năm 2024, Việt Nam xuất khẩu gần 1,35 triệu tấn cà phê, thu về 5,62 tỷ USD, vượt qua tất cả dự báo trước đó. Đáng chú ý, so với năm 2023, xuất khẩu loại hạt này tuy giảm 17,1% về lượng nhưng giá trị lại tăng vọt 32,5%. Còn so với thời điểm cách đây 5 năm (2019), kim ngạch xuất khẩu cà phê của nước ta đã tăng gấp gần 2 lần.

Trước những con số kỷ lục này, ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, nhận xét, 2024 là năm vô cùng đặc biệt với ngành cà phê. Lần đầu tiên giá cà phê Việt Nam đắt nhất thế giới.

Trong khi các doanh nghiệp và chuyên gia cho rằng, đây là "năm thần kỳ" của cà phê Việt Nam. Giá lên cao đến mức người ta "nằm mơ cũng không thấy”. Không chỉ vậy, cà phê Việt ngày càng thể hiện vai trò quan trọng chi phối cung - cầu cũng như giá cả trên thị trường thế giới.

Chất lượng ngon nhưng cần có thương hiệu

Sau nhiều năm phát triển, năng suất cà phê của Việt Nam đang ở top đầu thế giới. Chất lượng cà phê Việt cũng được nhận xét là “ngon không phải bàn”. Hơn nữa, trong công thức rang xay phổ biến trên thế giới, tỷ lệ Robusta từ 20-30% đã tăng lên 30-40% cho thấy tầm quan trọng của loại hạt thế mạnh này của nước ta.

Thực tế, có doanh nghiệp từng thừa nhận cà phê Việt Nam là sản phẩm không thể thay thế tại thị trường châu Âu. Họ thử mua cà phê nước khác về làm cà phê hòa tan, nhưng không ra được vị của cà phê hòa tan Việt Nam.

Sản lượng cà phê năm 2025 của nước ta được dự báo tăng lên 24,4 triệu bao nhờ nguồn cung cải thiện. Ảnh: Nguyễn Huế

Đặc biệt, Việt Nam là nước đầu tiên và rất tích cực triển khai thực hiện EUDR (quy định chống phá rừng của châu Âu). Đến nay, hầu hết doanh nghiệp xuất khẩu của nước ta đã sẵn sàng xuất khẩu cà phê đáp ứng EUDR ngay khi quy định này được thực thi. Khi đó, Việt Nam sẽ trở thành điểm đến mà các nhà rang xay cà phê thế giới tìm kiếm nguồn hàng đáp ứng quy định này.

Dự báo xuất khẩu cà phê của Việt Nam năm 2025 tiếp tục tăng trưởng nhờ nguồn cung dồi dào và nhu cầu tiêu dùng của các nước trên thế giới gia tăng. Xuất khẩu cà phê của nước ta ước tăng 1,8 triệu bao, lên 24,4 triệu bao.

Các sản phẩm cà phê giá trị gia tăng, cà phê đặc sản đã xuất hiện trên 80 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, về tỷ trọng, cà phê Việt vẫn chủ yếu xuất khẩu thô theo bao. So với Thái Lan và Malaysia, độ bao phủ thị trường của các doanh nghiệp cà phê Việt còn hạn chế.

Thế nên, dù đã nổi tiếng về sản lượng và chất lượng nhưng cần phải đầu tư xây dựng thương hiệu, tạo nên chất lượng độc đáo, phân loại từ hạng tiêu chuẩn đến thượng hạng... để xuất khẩu cà phê có giá trị gia tăng.

Đây là con đường khó, nhưng 5 năm trở lại đây, các doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn vào khâu chế biến, vào cà phê đặc sản hướng đến tăng trưởng xanh và giảm phát thải khí nhà kính.

Ông Phan Minh Thông chia sẻ, cách đây 7 năm, Phúc Sinh đã chọn đầu tư làm cà phê đặc sản Arabica, xây dựng nhà máy chế biến tại Sơn La. Đến nay, dù sản lượng cà phê đặc sản của doanh nghiệp xuất khẩu còn khiêm tốn, song ông tự hào rằng khi nhắc đến Arabica Việt Nam, họ nghĩ ngay có loại đặc sản rất ngon. Theo ông, đó là thành tựu chung cho cả ngành.

Tương tự, thay vì hòa nhập vào “dòng chảy” xuất khẩu thô, bà Nguyễn Thanh Thùy cho hay, doanh nghiệp tập trung 100% nguồn lực vào những đơn hàng giá trị gia tăng với thương hiệu SHIN Cà phê.

“Hướng đi này giúp tối ưu hiệu quả doanh thu bán hàng, khai thác được giá trị tiềm năng của sản phẩm và góp phần thực hiện sứ mệnh nâng tầm nông sản Việt mà chúng tôi đặt ra từ những ngày đầu xây dựng thương hiệu”, bà Thùy nói.

Bài sau: Âm thầm thành nhà cung ứng số 1 thế giới, ngành điều ‘ôm’ về kỷ lục 4,34 tỷ USD

Tâm An