Các giải pháp đổi mới giáo dục không thể dừng ở 'dạy tốt - học tốt'

Khắc phục triệt để tình trạng giải ngân chậm

Sáng 25/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035 và chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035.

Thảo luận tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, tại Kỳ họp này, Quốc hội hết sức quan tâm đến lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Đây là nội dung thứ 5 thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo, nhằm mục tiêu phát triển lĩnh vực giáo dục và đào tạo vốn luôn được xác định là quốc sách hàng đầu, đi đôi với khoa học công nghệ trong kỷ nguyên mới.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, mục tiêu cuối cùng là phải nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt là chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý. Do đó, chương trình cần có tầm nhìn dài hạn, dự báo được xu hướng phát triển của xã hội và thị trường lao động trong tương lai.

Để đạt các mục tiêu đề ra, chương trình phải xác định rõ trọng tâm, phạm vi, tránh dàn trải, có trọng tâm, trọng điểm, cái gì xã hội hóa được thì mạnh dạn xã hội hóa, chỉ nên tập trung giải quyết những vấn đề cốt lõi, cấp bách, mang tính đột phá của ngành giáo dục.

Theo Chủ tịch Quốc hội, giáo dục - đào tạo trong giai đoạn mới chịu tác động mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0, đặc biệt là sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và nhu cầu ngày càng tăng về nguồn nhân lực chất lượng cao.

Vì vậy, các giải pháp đổi mới giáo dục không thể dừng ở “dạy tốt - học tốt” theo cách truyền thống, mà cần một cuộc cách mạng về tư duy và công cụ. Nhấn mạnh điều này, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ rõ, trước hết, phải chuyển từ mục tiêu truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực giải quyết vấn đề. Việc đánh giá học sinh cũng cần chuyển từ điểm số bài thi sang đánh giá quá trình và sản phẩm học tập.

Nhất trí với ý kiến của các đại biểu tại phiên thảo luận, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, chương trình phải bảo đảm nguồn lực, cơ chế tài chính, tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và giám sát. Phải khắc phục triệt để tình trạng tiền thì ít, thủ tục giải ngân lại phức tạp, giải ngân chậm, phân tán, manh mún; bảo đảm không thất thoát, không tiêu cực.

Cắt giảm nội dung không khả thi

Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, đây cũng là chương trình rất quan trọng, thể hiện rõ quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về vị trí, vai trò của công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe Nhân dân và công tác dân số.

Theo Chủ tịch Quốc hội, dù chương trình này đòi hỏi nguồn lực, nhưng nhiều giải pháp không nhất thiết phải tốn nhiều kinh phí vẫn có thể triển khai hiệu quả. Ví dụ như việc xây dựng “vườn thuốc nam” và tủ thuốc gia đình – những mô hình từng rất phổ biến trước đây để xử lý các loại bệnh thông thường ngay tại nhà.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý, trước tiên, phải củng cố và đổi mới y tế cơ sở, bởi đây là nền tảng quan trọng nhất. Cần nâng cao năng lực trạm y tế xã, phường; trang bị các thiết bị chẩn đoán cơ bản như siêu âm, xét nghiệm nhanh, cùng danh mục thuốc thiết yếu để người dân có thể yên tâm khám chữa bệnh ngay tại tuyến cơ sở, không phải đổ dồn lên tuyến tỉnh, tuyến trung ương.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh đến việc đẩy mạnh y tế dự phòng và nâng cao sức khỏe cộng đồng. “Phòng bệnh hơn chữa bệnh” - phải được xem là nguyên tắc cốt lõi nhằm giảm gánh nặng bệnh tật, bao gồm kiểm soát bệnh không lây nhiễm, tiêm chủng mở rộng, giáo dục lối sống lành mạnh và bảo vệ môi trường…

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị các mục tiêu và giải pháp của Chương trình phải bảo đảm tính khả thi, phù hợp với thực tiễn. Nội dung nào không khả thi, cần mạnh dạn cắt giảm. Đặc biệt, sau khi chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của từng tiểu dự án phải thống nhất với mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể và hệ thống chỉ số đánh giá.

Lưu ý, một chương trình được phê duyệt rồi “buông” thì rất khó đạt hiệu quả, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu phải thường xuyên kiểm tra, giám sát. Ngay sau khi Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư, cần khẩn trương ban hành văn bản hướng dẫn, phân cấp rõ ràng, tổ chức thực hiện và bố trí vốn kịp thời.

Luân Dũng