Các nhà khai thác dầu khí ở vùng Vịnh đầu tư mạnh vào công nghệ thu hồi carbon và hydro
Khi các nhà sản xuất hydrocarbon có được doanh thu ổn định từ giá toàn cầu cao, các công ty dầu mỏ quốc gia (NOC) ở vùng Vịnh đang đẩy mạnh đầu tư vào thu hồi, sử dụng và lưu trữ carbon (CCUS), hydro và các nguồn năng lượng sạch khác để giảm cường độ carbon trong các hoạt động của họ và hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng.
Các nhà khai thác dầu khí ở vùng Vịnh đầu tư mạnh vào công nghệ thu hồi carbon và hydro. Hình minh họa
Lợi thế sản xuất chi phí thấp và nguồn tài nguyên hydrocarbon khổng lồ của các NOC vùng Vịnh đồng nghĩa với việc CCUS có thể giảm lượng khí thải trong những thập kỷ tới khi thế giới tiếp tục phụ thuộc vào dầu khí trong quá trình chuyển đổi năng lượng.
Hơn nữa, với năng lượng mặt trời rẻ nhất hiện nay, nguồn năng lượng gió dồi dào và đất đai rộng rãi để xây dựng các dự án sản xuất điện xanh, các NOC vùng Vịnh có thể thiết lập lợi thế đi đầu trong sản xuất và xuất khẩu hydro xanh, có khả năng mang về 200 tỷ USD doanh thu vào năm 2050, theo một báo cáo được công bố vào tháng 6/2021 bởi công ty tư vấn Roland Berger và Dii Desert Energy, một mạng lưới công - tư tập trung vào quá trình chuyển đổi năng lượng.
Thu giữ carbon
CCUS cho phép các công ty hydrocarbon loại bỏ carbon khỏi quy trình sản xuất của họ. Lượng carbon này có thể được lưu trữ, tái triển khai bằng các kỹ thuật khai thác dầu nâng cao hoặc chuyển đổi thành các sản phẩm tiêu dùng khác.
Phân khúc này đang trên đà phát triển khi thị trường người tiêu dùng yêu cầu các nguồn năng lượng sạch hơn và thị trường giao dịch carbon đang tăng trưởng. Tính đến tháng 3/2023, đã có 569 dự án CCUS ở các giai đoạn phát triển khác nhau trên khắp thế giới, với 47 dự án đang hoạt động và 364 dự án sẽ được khởi động vào năm 2030.
Tuy nhiên, những sáng kiến này không ảnh hưởng đến các mục tiêu khí hậu toàn cầu. Một phân tích vào tháng 7/2023 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho thấy rằng cần có công suất CCUS 1,2 tỷ tấn mỗi năm (tpa) vào năm 2030 để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Vì nhiều dự án trong số này đang được các NOC vùng Vịnh thực hiện nên các nước này đưa ra một trường hợp thử nghiệm cho việc áp dụng công nghệ CCUS toàn cầu. Theo Mitsubishi Heavy Industries, công ty tham gia vào nhiều dự án sản xuất điện trong khu vực, Trung Đông có thể tạo ra 50 triệu tấn/năm vào năm 2030 – dự báo tổng sản lượng toàn cầu vào năm 2030 dao động từ 80 triệu đến 89 triệu tấn/năm.
Theo Viện CCS Toàn cầu, Qatar, UAE và Ả Rập Saudi đã thu được 3,7 triệu tấn carbon mỗi năm vào năm 2022, tương đương 10% tổng lượng toàn cầu và tổ chức nghiên cứu này ước tính rằng GCC có thể đạt 60 triệu tấn mỗi năm vào năm 2035. Nhằm thúc đẩy sự tham gia của CCUS, vào tháng 9/2021, Ả Rập Saudi cũng đã triển khai một nền tảng để các quốc gia MENA trao đổi tín dụng và bù đắp carbon.
Gác những tham vọng này sang một bên, các bên liên quan quốc tế lo ngại về việc phụ thuộc quá nhiều vào CCUS để đáp ứng các kế hoạch không có giá trị ròng do nhu cầu về những tiến bộ công nghệ lớn trong lĩnh vực này và vì CCUS có khả năng che đậy cho việc tiếp tục khai thác dầu thay vì khuyến khích sự chuyển dịch sang các nguồn năng lượng sạch.
Hydro
Các NOC vùng Vịnh cũng đang đầu tư mạnh vào hydro, một nguồn nhiên liệu và năng lượng sạch có thể được tạo ra từ hydrocarbon hoặc các nguồn năng lượng xanh và được sử dụng trong nước hoặc xuất khẩu.
Giống như CCUS, hydro đã đạt được những phát triển đáng kể trong những năm gần đây. Ả Rập Saudi đã có các dự án hydro đang hoạt động cũng như các kế hoạch mở rộng đầy tham vọng. Vào tháng 3/2022, họ bắt đầu xây dựng nhà máy hydro chạy bằng năng lượng mặt trời và gió trị giá 5 tỷ USD tại siêu dự án NEOM, đây sẽ là nhà máy hydro lớn nhất thế giới sau khi hoàn thành, sản xuất 650 tấn mỗi ngày. Vào tháng 10/2021, Ả Rập Saudi công bố mục tiêu trở thành nhà sản xuất hydro lớn nhất thế giới và đặt mục tiêu đạt công suất 2,9 triệu tấn/năm vào năm 2030 và 4 triệu tấn/năm vào năm 2035.
Các quốc gia vùng Vịnh khác, như UAE, Kuwait và Oman, đang phát triển các chiến lược hydro quốc gia, mặc dù Qatar không có kế hoạch tự sản xuất hydro vì khí của nước này sẽ được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các máy điện phân ở nước ngoài.
Vào tháng 5/2022, Công ty Dầu khí Quốc gia Abu Dhabi (ADNOC) đã công bố mối quan hệ hợp tác năng lượng mới với tập đoàn dầu khí lớn nhất Vương quốc Anh BP để phát triển các cơ sở sản xuất hydro ở cả UAE và Vương quốc Anh. Cụ thể, ADNOC chuẩn bị mua cổ phần trong dự án hydro H2Teesside của BP, trong khi công ty này sẽ đầu tư vào nhà máy hydro xanh của ADNOC tại Masdar của Abu Dhabi. ADNOC cũng đang xem xét phát triển chuỗi cung ứng hydro xanh với Nhật Bản.
