Cách nào để loại bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết?

Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và các bộ ngành, chuyên gia về tăng trưởng kinh tế chiều 24-2 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Để phát triển kinh tế, cần tiếp tục cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh. Trong đó, phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính và chi phí kinh doanh, chi phí không chính thức; cải cách thể chế phải theo hướng bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết…

Nhiều chuyên gia cho rằng, việc cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm các quy định không cần thiết không chỉ giúp doanh nghiệp giảm chi phí mà còn góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Muốn làm được điều này, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành và địa phương, hướng tới một môi trường điều kiện kinh doanh thực sự thông thoáng, minh bạch và cạnh tranh.

Tiến sĩ Huỳnh Thanh Điền, chuyên gia kinh tế đã đưa ra 4 ý kiến liên quan:

Cắt giảm điều kiện kinh doanh: Không để doanh nghiệp ‘chạy vòng quanh’

Một trong những rào cản lớn đối với doanh nghiệp hiện nay là hệ thống điều kiện kinh doanh còn nhiều chồng chéo, gây khó khăn trong quá trình hoạt động. Vì vậy, cần có giải pháp đột phá để tháo gỡ các vướng mắc này.

Loại bỏ thủ tục chồng chéo, giảm chứng chỉ không cần thiết

Một trong những bất cập lớn nhất hiện nay là sự trùng lặp trong các thủ tục hành chính. Chẳng hạn, trong lĩnh vực thực phẩm, doanh nghiệp không chỉ phải xin giấy chứng nhận an toàn thực phẩm mà còn phải xin thêm giấy xác nhận đủ điều kiện kinh doanh. Sự trùng lặp này gây lãng phí thời gian, công sức và chi phí. Cần xem xét hợp nhất các thủ tục liên quan để doanh nghiệp chỉ cần thực hiện một lần.

Trong lĩnh vực xây dựng, quy trình cấp phép vẫn còn phức tạp, yêu cầu doanh nghiệp trải qua nhiều khâu như phòng cháy chữa cháy, thẩm định thiết kế rồi mới đến giấy phép xây dựng.

Thay vì quy trình rườm rà, Nhà nước nên công khai quy chuẩn, cho phép doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm trong quá trình triển khai. Đây là cách tiếp cận mà nhiều nước đã áp dụng nhằm rút ngắn thời gian thực hiện dự án và tạo môi trường điều kiện kinh doanh thuận lợi hơn.

Cần loại bỏ sự trùng lặp, chồng chéo trong các thủ tục hành chính. Ảnh: QH

Bên cạnh đó, một số ngành nghề đang bị yêu cầu vốn pháp định quá cao, cản trở doanh nghiệp mới tham gia thị trường. Trong lĩnh vực bất động sản, doanh nghiệp muốn tham gia phải đáp ứng vốn pháp định, trong khi trên thực tế, họ có thể huy động vốn từ phát hành cổ phiếu hoặc vay ngân hàng. Do đó, cần xem xét lại các điều kiện kinh doanh này, chỉ áp dụng với các ngành thực sự cần thiết như ngân hàng, bảo hiểm.

Nhiều ngành nghề hiện cũng yêu cầu chứng chỉ hành nghề một cách cứng nhắc, tạo thêm gánh nặng cho doanh nghiệp. Ví dụ, kế toán đã được đào tạo tại đại học nhưng vẫn phải học thêm khóa học để lấy chứng chỉ.

Nhiều ngành khác như kiểm toán, du lịch, lao động cũng yêu cầu chứng chỉ, dù thực tế người lao động đã có đủ kỹ năng và kinh nghiệm. Việc này không chỉ làm mất thời gian mà còn tăng chi phí không cần thiết. Do đó, cần rà soát và chỉ giữ lại các chứng chỉ thực sự quan trọng để cải thiện điều kiện kinh doanh.

Chuyển đổi số để cải thiện điều kiện kinh doanh

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, nhưng cách triển khai hiện nay vẫn chưa tối ưu. Nhiều doanh nghiệp phản ánh rằng, dù đã có cổng dịch vụ công trực tuyến nhưng vẫn bị yêu cầu nộp hồ sơ giấy, gây mất thời gian. Để cải cách thực chất, cần đảm bảo toàn bộ quy trình được thực hiện trực tuyến, giảm tối đa thủ tục giấy tờ, từ đó cải thiện điều kiện kinh doanh một cách hiệu quả.

Bên cạnh thủ tục hành chính, các yếu tố khác như thuế, hạ tầng logistics, tiếp cận đất đai cũng ảnh hưởng lớn đến môi trường điều kiện kinh doanh. Việc cắt giảm các quy định không cần thiết không chỉ giúp doanh nghiệp giảm chi phí mà còn tạo động lực cho nền kinh tế phát triển bền vững.

Để cải cách thực chất, cần đảm bảo toàn bộ quy trình được thực hiện trực tuyến, giảm tối đa thủ tục giấy tờ, từ đó cải thiện điều kiện kinh doanh một cách hiệu quả. Ảnh: MP

Học hỏi kinh nghiệm từ các nước phát triển

Nếu Việt Nam muốn cải thiện thứ hạng trong các bảng xếp hạng môi trường điều kiện kinh doanh toàn cầu, cần học hỏi từ các nước đi trước như Singapore, Malaysia, Thái Lan. Các quốc gia này đã có những cải cách mạnh mẽ trong việc đơn giản hóa thủ tục, giảm bớt giấy phép con và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Chỉ khi doanh nghiệp được tạo điều kiện phát triển thuận lợi, nền kinh tế mới có thể tăng trưởng bền vững và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Do đó, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách, giảm thiểu rào cản, đảm bảo môi trường điều kiện kinh doanh minh bạch, thuận lợi và hiện đại.

Việc cắt giảm các quy định không cần thiết không chỉ giúp doanh nghiệp giảm chi phí mà còn tạo động lực cho nền kinh tế phát triển bền vững. Ảnh: QH

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA):

Cắt giảm thủ tục, cần cách tiếp cận thực tế

Cộng đồng doanh nghiệp hoàn toàn ủng hộ chỉ đạo của Tổng Bí thư về việc cắt giảm những thủ tục hành chính không cần thiết. Việc đơn giản hóa quy trình, tạo môi trường thuận lợi sẽ giúp doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ hơn.

Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM mong muốn các sở, ngành chủ động phối hợp với doanh nghiệp để rà soát cụ thể từng thủ tục trong từng lĩnh vực. HUBA sẵn sàng làm việc với từng cơ quan quản lý để phân loại rõ những thủ tục cần giữ lại và những thủ tục có thể cắt giảm.

Thay vì chỉ dừng ở chủ trương chung, việc ngồi lại với từng ngành, chẳng hạn như lĩnh vực xây dựng, để đánh giá quy trình cấp phép, sẽ giúp cải cách thực chất và hiệu quả hơn.

Không chỉ trông chờ vào chính sách, ông Hòa nhấn mạnh doanh nghiệp cần nâng cao năng lực quản trị, minh bạch tài chính và đẩy mạnh chuyển đổi số. Đặc biệt, khi các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Mỹ siết chặt tiêu chuẩn xanh, doanh nghiệp Việt phải nhanh chóng thích nghi với mô hình sản xuất bền vững.

Ngoài ra, HUBA cũng đã có những kiến nghị gửi đến Thành phố về việc triển khai mạnh mẽ thực thi Nghị quyết 98/2023/QH15; có giải pháp đón nhận dòng dịch chuyển vốn FDI, chuyển đổi các Khu công nghiệp, Khu chế xuất đến hạn và ban hành giá đất Khu công nghiệp.

Theo HuBA cần đồng bộ các chính sách liên quan đến nhà ở xã hội, nhà ở thương mại phân khúc trung bình với giá đất thấp, hỗ trợ lãi suất cho nhà đầu tư và người mua.

Đồng thời TP cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy chuyển đổi số hoạt động kinh doanh; hỗ trợ vốn, pháp lý, công nghệ cho doanh nghiệp đăng ký chuyển đổi xanh; ban hành chương trình giảm phát thải nhà kính theo lộ trình cụ thể, xây dựng bộ chỉ số xanh.

Ông Phạm Hải Long, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm Agrex Saigon:

Cải cách hoàn thuế VAT, khơi thông dòng tiền cho doanh nghiệp

Vừa qua, Tổng Bí thư và Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt về việc cắt giảm các thủ tục kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Riêng trong lĩnh vực xuất khẩu, tôi nhận thấy Nhà nước đã có nhiều chính sách ưu đãi đáng kể, đặc biệt trong thủ tục hải quan, kê khai điện tử và các quy trình thông quan.

Nhờ vậy, quá trình xuất khẩu của doanh nghiệp diễn ra khá nhanh chóng, đảm bảo sự liên thông giữa cơ quan hải quan trong nước và đối tác nước ngoài.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi đó, vẫn còn một số vấn đề cần cải thiện, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính và thuế. Một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay là tiến độ hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp.

Hiện tại đã sắp hết quý I-2025, nhưng số tiền hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) của doanh nghiệp trong quý I-2024 vẫn chưa được giải quyết, trong khi số tiền này lên đến hàng chục tỉ đồng.

Điều này khiến doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn về dòng tiền, ảnh hưởng đến khả năng xoay vòng vốn, thanh toán cho nhà cung cấp và duy trì sản xuất. Đặc biệt, với các doanh nghiệp xuất khẩu, việc không kịp hoàn thuế khiến chi phí tài chính gia tăng, làm giảm sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Đề xuất đẩy nhanh tiến độ hoàn thuế bằng các bước cụ thể như rút ngắn thời gian xét duyệt hoàn thuế: Cần có cơ chế giải quyết nhanh cho các doanh nghiệp xuất khẩu có lịch sử tuân thủ tốt, không để kéo dài cả năm như hiện nay. Cải tiến quy trình kiểm tra thuế, cơ quan thuế cần thực hiện hậu kiểm có trọng tâm, tránh gây ách tắc không cần thiết cho doanh nghiệp.

Thứ ba, ứng dụng công nghệ số, đẩy mạnh tự động hóa trong tiếp nhận, xét duyệt và hoàn thuế để giảm thủ tục hành chính. Cuối cùng là cam kết rõ ràng về thời gian hoàn thuế: Cơ quan thuế cần có trách nhiệm giải quyết đúng hạn, tránh tình trạng doanh nghiệp bị chậm trễ kéo dài.

Ngoài vấn đề hoàn thuế, doanh nghiệp xuất khẩu cũng rất cần được hỗ trợ tín dụng, đặc biệt là các chính sách ưu đãi lãi suất. Chính phủ đã chỉ đạo các ngân hàng giảm lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp, nhưng trên thực tế, mức lãi suất vẫn còn cao.

Đối với những doanh nghiệp sử dụng lao động thủ công, có quy trình sản xuất đặc thù, việc tiếp cận vốn với lãi suất hợp lý là điều hết sức quan trọng để duy trì và phát triển hoạt động kinh doanh.

QUANG HUY