Cách thoát khỏi 'khoảng xám' của cuộc đời

Sáng 15/11, Ban Chính sách và Chiến lược Trung ương; Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Hội đồng Lý luận Trung ương; Tạp chí Cộng sản và Trung ương Hội Người cao tuổi (NCT) Việt Nam đã phối hợp tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới”.

Phát biểu tại hội thảo, Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chia sẻ câu nói tâm đắc: “Xã hội trở nên phát triển hơn khi người già trồng cây xanh có bóng râm che phủ mà họ biết họ sẽ không bao giờ ngồi trong đó”.

Theo ông, câu nói này thể hiện triết lý sâu sắc về sự trao truyền, về việc gieo hạt cho thế hệ sau. Người cao tuổi chính là những người lưu giữ ký ức, truyền lại tri thức và lan tỏa những câu chuyện được đúc kết qua cả một đời người.

Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan. Ảnh: Media Quochoi.

Cây cao bóng cả

Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cũng dẫn lại câu nói nổi tiếng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tuổi cao chí càng cao”. Theo ông, đây là lời nhắc nhở rằng xã hội cần tạo ra không gian để người cao tuổi tiếp tục nuôi dưỡng khát vọng, tham gia học tập, góp phần định hình cộng đồng và trao truyền di sản. Khi người già vẫn say mê tham gia và đóng góp vào sự phát triển chung, cộng đồng sẽ trẻ lại, gắn kết hơn và đất nước thêm vững bền.

Ông nhấn mạnh người cao tuổi không chỉ là “người của quá khứ”, mà còn là “người của hiện tại”, thậm chí là “người của tương lai”. Tuổi già, nếu được trao cơ hội, sẽ không phải là khoảng lặng chờ đợi, mà có thể trở thành một “mùa thu vàng” rực rỡ - mùa của suy tư, chiêm nghiệm và lan tỏa.

“Khi người cao tuổi cất tiếng hát trong câu lạc bộ, kể chuyện tại hội làng, hay chạm tay vào màn hình điện thoại để học điều mới, xã hội không chỉ thêm niềm vui mà còn tích lũy thêm một lớp giá trị nhân văn bền vững”, Phó chủ tịch Quốc hội chỉ ra.

Ông Hoan nhắc tới cố Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo - tượng đài sống động của âm nhạc truyền thống Việt Nam, đặc biệt là đàn ca tài tử Nam Bộ - khi đã ngoài trăm tuổi, ông vẫn viết nên bài thơ đầy suy ngẫm về “Người cao tuổi và người già”, với những câu đáng suy ngẫm như sau:

“Người cao tuổi có chương trình/ Có nhiều dự tính cho mình tương lai/ Người già chẳng tính ngày mai/ Loanh quanh luẩn quẩn tiếc ngày đã qua…/ Người cao tuổi khác người già/ Điều người cao tuổi nghĩ là ngày mai/ Người già chẳng nghĩ tương lai/ Chương trình chẳng có gì ngoài hôm qua…/ Người già đau khổ mỏi mòn/ Buồn lo ngày tháng chẳng còn bao nhiêu/ Cái già là cái chi chi/ Dẹp ngay ý nghĩ, bỏ đi chữ già/ Dù ta cao tuổi thật mà/ Nhưng ta chẳng muốn chữ già bám sau”.

Chuyển từ “sống lâu” sang “sống khỏe, sống có ích”

Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cũng dẫn lời Kuroiwa Yuji - tác giả cuốn Thời đại trăm tuổi. Tác giả không chỉ ca ngợi ý nghĩa của tuổi thọ mà còn đặt ra câu hỏi: “Sống lâu để làm gì? Nếu tuổi già chỉ gắn với bệnh tật, cô đơn và phụ thuộc, thì tuổi thọ kéo dài có còn ý nghĩa?”.

Cuốn sách tập trung phân tích “khoảng xám” - trạng thái trung gian giữa khỏe mạnh và bệnh tật. Theo đó, mỗi người cần học cách nhận biết, quản lý và điều chỉnh lối sống khi ở trong giai đoạn này, để kéo dài thời gian khỏe mạnh, rút ngắn thời gian ốm đau, đồng thời giữ gìn chất lượng cuộc sống khi tuổi đã cao.

“Thời đại trăm tuổi” - cuốn sách của tác giả Kuroiwa Yuji. Ảnh: Nhã Nam.

Ông Hoan nhấn mạnh cách tiếp cận quan niệm mới về tuổi thọ theo hướng sống mạnh khỏe, sống có ích, xu hướng tiên tiến hướng đến ba chuyển đổi lớn. Từ chữa bệnh sang phòng bệnh, chăm sóc chủ động thông qua dinh dưỡng hợp lý, vận động thường xuyên, kiểm tra sức khỏe định kỳ và chăm sóc tinh thần.

Từ hình ảnh “người già thụ động” sang “người cao tuổi chủ động”, trong đó người cao tuổi không chỉ là đối tượng cần chăm sóc mà còn là chủ thể lan tỏa tri thức, khởi tạo giá trị, tham gia xã hội, hoạt động tình nguyện hay thậm chí khởi nghiệp với mô hình nhỏ. Từ gánh nặng y tế sang tài sản xã hội, khi mỗi người cao tuổi là “kho kinh nghiệm sống”. Với cơ chế phù hợp, xã hội có thể khai thác kinh nghiệm ấy để xây dựng một nền “học tập suốt đời” thực chất.

Liên hệ hình ảnh “mùa thu vàng”, lãnh đạo Quốc hội cho rằng đây là mùa đem lại nhiều thi hứng, mang không khí trong lành và sự lãng mạn. Lá úa rơi không chỉ để kết thúc một vòng đời, mà còn hóa thành mùn nuôi dưỡng mầm non mới. Người cao tuổi trong xã hội cũng vậy, vừa lưu giữ ký ức, vừa trao gửi tri thức và truyền cảm hứng cho thế hệ sau.

Theo ông, tuổi thọ trăm năm không chỉ là món quà của y học, mà là lời nhắc về một hành trình sống có ý nghĩa. Mỗi người cần chuẩn bị cho mình một cuộc đời đáng sống, không chỉ tích lũy tài chính, mà còn tích lũy tri thức, kỹ năng, lòng yêu thương và lối sống lành mạnh.

Một xã hội hạnh phúc trong “thời đại trăm tuổi” là xã hội không để người già bị bỏ quên, mà luôn tôn trọng và khuyến khích họ tiếp tục đóng góp. Khi đó, chúng ta không chỉ bước vào “xã hội siêu già hóa”, mà sẽ xây dựng được “xã hội siêu kinh nghiệm”, nơi mỗi người đều có giá trị và cơ hội cống hiến suốt đời.

“Mỗi cụ già như một cây cổ thụ, bóng mát của họ che chở cho thế hệ sau. Khi mùa thu vàng của người cao tuổi rực rỡ, cả cộng đồng sẽ trở nên ấm áp, trẻ trung và hạnh phúc hơn”, Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đúc kết.

Hồng Nhung