Hội tụ nét đẹp di sản kéo co

Màn trình diễn kéo co của "chủ nhà" phường Long Biên luôn hấp dẫn và nhận được sự cổ vũ nồng nhiệt từ khán giả.

Trong không gian của đền Trấn Vũ – ngôi đền nổi tiếng thờ Huyền Thiên Trấn Vũ tại phường Long Biên (Hà Nội), ngày 16/11, các màn trình diễn kéo co của các cộng đồng kéo co đến từ Hàn Quốc và tám địa phương khác nhau của Việt Nam đã đem đến không khí hết sức sôi động.

Hoạt động này nằm trong chương trình giao lưu giữa các cộng đồng kéo co nhân dịp kỷ niệm 10 năm Nghi lễ và trò chơi kéo co được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa của nhân loại do Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp UBND phường Long Biên, Hội Di sản Văn hóa Việt Nam tổ chức.

Những màn trình diễn cho công chúng hiểu thêm về những giá trị di sản văn hóa của Nghi thức và trò chơi kéo co. Nổi bật trong đó là tính cộng đồng, không đề cao việc thắng thua, mà gắn với nghi thức cầu mùa, gắn với các tập tục liên quan đến đời sống văn hóa tâm linh của mỗi địa phương.

Màn trình diễn sôi nổi của thanh niên thôn Xuân Lai (xã Đa Phúc, Hà Nội).

Mỗi nghi lễ và trò chơi kéo co được trình diễn lại có những sắc thái độc đáo riêng. Nghi lễ và trò chơi kéo co (xã Vĩnh Thành, tỉnh Phú Thọ) không phân định thắng thua. Mỗi “keo” kéo co có thể có vài trăm người tham gia, miễn là mọi người có thể nắm được vào một sợi song dài tới vài chục mét.

Nghi lễ và trò chơi kéo co ở Hữu Chấp (phường Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh) lại được làm từ những cây tre.

Trong khi đó, kéo co ngồi tại thôn Ngọc Trì (cũ), nay thuộc phường Long Biên vốn nổi tiếng bởi những trai tráng khỏe mạnh, cởi trần, kéo một cây song lớn xuyên qua chiếc cọc gỗ màu đỏ. Màn “tỉ thí” này vừa đòi hỏi sức mạnh kết hợp với sự phối hợp nhịp nhàng khéo léo. Ở màn kéo co ngồi thôn Ngọc Trì, nếu đội mạn Đường thắng nghĩa là báo hiệu cho mùa màng bội thu, làm ăn thuận lợi…

Nghi lễ và trò chơi kéo co là thực hành văn hóa lâu đời, gắn với nền văn minh lúa nước của nhiều quốc gia châu Á. Ở Việt Nam, kéo co hiện diện rộng khắp, từ đồng bằng sông Hồng tới miền núi phía Bắc.

Năm 2015, UNESCO đã ghi danh Nghi lễ và trò chơi kéo co tại các nước: Việt Nam, Campuchia, Hàn Quốc, Philippines là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại.

Chia sẻ về ý nghĩa của hoạt động giao lưu kéo co, Bí thư Đảng ủy phường Long Biên Nguyễn Mạnh Hà nhấn mạnh: “Những năm qua, phường Long Biên đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp bảo tồn và phát huy di sản: Phục dựng nghi thức truyền thống, đẩy mạnh truyền thông, phối hợp nghiên cứu lập hồ sơ khoa học, chú trọng giáo dục thế hệ trẻ, đồng thời gìn giữ không gian di tích gắn với di sản như quần thể đền Trấn Vũ-chùa Cự Linh-đình Ngọc Trì. Phường Long Biên cũng là nơi nhiều lần tổ chức các cuộc giao lưu, trình diễn nghi lễ và trò chơi kéo co, với sự tham gia của nhiều cộng đồng kéo co trong nước và quốc tế”.

Chương trình giao lưu, trình diễn nghi lễ và trò chơi kéo co năm nay đánh dấu bước phát triển mới trong giao lưu văn hóa khi quy tụ các nghệ nhân và cộng đồng kéo co đến từ Hàn Quốc, Campuchia và Philippines và tám cộng đồng kéo co tiêu biểu của Việt Nam, bao gồm: Kéo co ngồi đền Trấn Vũ (phường Long Biên, Hà Nội), kéo mỏ Xuân Lai (xã Đa Phúc, Hà Nội), kéo mỏ Ngải Khê (xã Chuyên Mỹ, Hà Nội), kéo song Hương Canh (xã Bình Nguyên, tỉnh Phú Thọ), kéo co Hữu Chấp (phường Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh), kéo co của người Tày (xã Bảo Nhai, tỉnh Lào Cai), kéo co Hòa Loan (xã Vĩnh Thành, tỉnh Phú Thọ), kéo co thôn Phú Hào (phường Vị Khê, tỉnh Ninh Bình).

Bên cạnh đó, những tiết mục múa trống, múa sư tử do các nghệ sĩ Đại học Sehan (Hàn Quốc) biểu diễn, tạo nên không khí giao lưu văn hóa sôi động.

Chương trình không chỉ là hoạt động trình diễn mà còn là diễn đàn văn hóa mở, nơi các cộng đồng cùng trao đổi, cảm nhận sự phong phú và đa dạng của văn hóa Việt Nam, đồng thời tiếp thu những kinh nghiệm bảo tồn di sản phi vật thể từ bạn bè quốc tế.

Hình ảnh sợi dây kéo co được căng lên trong tiếng hò reo là thông điệp mạnh mẽ về đoàn kết cộng đồng, về sức sống bền bỉ của di sản và về tinh thần hữu nghị giữa các dân tộc.

GIANG NAM