Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Di tích lịch sử Chiến thắng Kon Braih

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tới dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Di tích lịch sử Chiến thắng Kon Braih (tại xã Kon Braih) - Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Di tích lịch sử cách mạng Chiến thắng Kon Braih tọa lạc trên tuyến đường số 5 - tuyến đường huyết mạch nối liền Nam Trung Bộ với Bắc Tây Nguyên. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp (giai đoạn 1953-1954), Đồn Kon Braih được địch xây dựng trên một quả đồi cao nằm ở hữu ngạn của dòng sông Đăk Snghé, trên trục lộ đường số 05 đi Kon Plông - Quảng Ngãi (nay là quốc lộ 24), cách thành phố Kon Tum khoảng 30 km. Đồn Kon Braih cùng các đồn Măng Đen, Măng Buk được thực dân Pháp xây dựng nhằm thực hiện một trong ba bước trong Chiến dịch mang tên At-lăng (Atlante) để đánh sâu vào vùng tự do Liên khu 5, hoàn thành mục tiêu đánh chiếm vùng tự do Liên khu 5 của ta, bao gồm các tỉnh Kon Tum, Bình Định, Quảng Nam, Quảng Ngãi. Hoàn thành giai đoạn một của Kế hoạch Na-va của thực dân Pháp.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình và các đại biểu tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Di tích lịch sử Chiến thắng Kon Braih (tại xã Kon Braih) - Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Xác định Kon Tum có vị trí địa chiến lược hết sức quan trọng trong chiến dịch Đông-Xuân 1953-1954. Lúc này, Liên khu ủy và Bộ tư lệnh Liên khu 5 đã đề ra phương châm tích cực, mạnh bạo phát triển vào Tây nguyên, trước hết là ở phía Bắc thuộc địa bàn Kon Tum với mục tiêu làm thất bại một phần của Kế hoạch Na-va, chiến dịch At-lăng (Atlante) của thực dân Pháp.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Di tích lịch sử Chiến thắng Kon Braih (tại xã Kon Braih) - Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Trận đánh đồn Kon Braih là một trận đánh thể hiện rất rõ tài năng quân sự của người chỉ huy và tinh thần quyết chiến của cán bộ chiến sĩ Tiểu đoàn 59. Để tiêu diệt Đồn Kon Braih, Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Lựu phân công trinh sát gấp rút vượt sông trong đêm tối tiếp cận mục tiêu. Trinh sát báo địch dàn trận phục kích, tập trung hỏa lực ở đầu cầu; Tiểu đoàn trưởng ra lệnh Đại đội 4 và Đại đội 6 lập tức vòng sau đồn để nhanh chóng triển khai đội hình bất ngờ tấn công đồn.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Di tích lịch sử Chiến thắng Kon Braih (tại xã Kon Braih) - Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Với quyết tâm đánh chiếm bằng được Đồn Kon Braih, vào đêm 27/1/1954, dưới sự chỉ huy trực tiếp của Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Lựu, Tiểu đoàn 59 - Trung đoàn 803 đã bất ngờ tấn công đồn Kon Braih. Các mũi đột phá của Tiểu đoàn 59 anh dũng đã lao lên đánh hàng phá rào, vượt hào chông đánh phá vào lô cốt. Đến 6 giờ 30 phút, ngày 28/1/1954, Tiểu đoàn 59 làm chủ trận địa, lá cờ quyết chiến, quyết thắng đã được phất cao trên đỉnh Đồn Kon Braih. Ta đã bắt sống gần 40 tên địch, trong đó có viên chỉ huy người Pháp, thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng. Lực lượng vũ trang của ta thương vong gần một trung đội, trong đó có tấm gương chiến đấu của đồng chí Trần Xưng – là chiến sỹ thi đua toàn quốc được Bác Hồ tuyên dương là "Cặp mắt sáng của Liên khu V" đã anh dũng ngã xuống trong giờ phút giao tranh đầy ác liệt ấy tại Đồn Kon Braih.

Chiến thắng Kon Braih có ý nghĩa to lớn, không chỉ giải phóng một vùng rộng lớn phía Đông Bắc tỉnh Kon Tum (cũ) mà còn phá vỡ hoàn toàn tuyến phòng thủ chiến lược của địch trên trục đường số 5. Qua đó, tạo bàn đạp vững chắc cho quân ta tiến công giải phóng các huyện Kon Plông, Đăk Tô, Đăk Glei và toàn bộ tỉnh Kon Tum (cũ), góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của chiến dịch Đông - Xuân (1953 – 1954).

Chiến thắng Kon Braih gắn liền với tên tuổi của Tiểu đoàn 59 và các chiến sĩ anh hùng. Ngày 30/9/2024, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký Quyết định số 959/QĐ-CTN phong, truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân cho Tiểu đoàn 59; cho Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Lựu, người chỉ huy tài năng, can trường, dũng cảm và cho Liệt sĩ Trần Xưng, nguyên Trung đội trưởng, Đại đội 5, Tiểu đoàn 59 – người đã hy sinh anh dũng trong trận chiếm Đồn Kon Braih lịch sử này.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình trồng cây lưu niệm - Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Năm 2009, UBND tỉnh Kon Tum (cũ) đã công nhận Di tích Kon Braih là di tích lịch sử cách mạng. Năm 2025, Di tích lịch sử cách mạng Chiến thắng Kon Braih, xã Kon Braih, tỉnh Quảng Ngãi được tôn tạo để tri ân các vị Anh hùng Liệt sĩ đã chiến đấu, hy sinh để góp phần làm nên thắng lợi của quân và dân ta trong Chiến dịch Bắc Tây Nguyên, góp phần chia lửa cho chiến trường Điện Biên đi đến thắng lợi cuối cùng. Chiến thắng Kon Braih mãi mãi là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc Quảng Ngãi. Tên tuổi của các vị Anh hùng Liệt sĩ sống mãi cùng non sông đất nước.

Nguyễn Hoàng