Cách thức hoạt động đặc biệt của tổ chức tài chính vừa bị Israel không kích

Quân đội Israel đêm 20/10 thực hiện một loạt cuộc không kích nhắm vào các chi nhánh của al-Qard al-Hasan – tổ chức tài chính dạng bán ngân hàng mà họ cho là đang được sử dụng để tài trợ cho cánh quân sự của Hezbollah. Các cuộc tấn công đã phá hủy hơn một chục chi nhánh của al-Qard al-Hasan trên khắp Li-băng diễn ra hai tuần sau khi một cuộc không kích đã giết chết người được gọi là “bộ trưởng tài chính” của Hezbollah.

Sau khi ám sát hầu hết các chỉ huy chính trị và quân sự hàng đầu của Hezbollah, bao gồm lãnh đạo lâu năm Sayyed Hassan Nasrallah, và liên tục không kích các cộng đồng của họ, Israel đang nhắm vào các nhà tài trợ, tổ chức tài chính của nhóm Shiite này để tiếp tục gây gián đoạn hoạt động và làm giảm sự ủng hộ dành cho họ.

Tượng bán thân của cố tướng Iran Qassem Soleimani (bị ám sát năm 2020) gần một chi nhánh của al-Qard al-Hasan – nơi bị Israel không kích đêm 20/10/2024 (Ảnh chụp ngày 21/10/2024). Ảnh: AP.

Ai được hưởng lợi từ al-Qard al-Hasan?

Al-Qard al-Hasan là một tổ chức từ thiện phi lợi nhuận hoạt động bên ngoài hệ thống tài chính của Li-băng và là một trong những công cụ giúp Hezbollah củng cố sự ủng hộ của cộng đồng người Shiite ở nước này dành cho họ.

Ngoài cánh quân sự, Hezbollah còn có các chi nhánh điều hành trường học, bệnh viện, cửa hàng tạp hóa giá rẻ, cũng như al-Qard al-Hasan, nơi hàng trăm ngàn người ủng hộ của lực lượng này được hưởng lợi.

Israel cho rằng, al-Qard al-Hasan tài trợ cho việc mua vũ khí và được sử dụng để trả lương cho các chiến binh Hezbollah. Bộ Tài chính Mỹ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với tổ chức này từ năm 2007, cho rằng nó “được Hezbollah sử dụng như một vỏ bọc” để quản lý các hoạt động tài chính của nhóm vũ trang này “và tiếp cận hệ thống tài chính quốc tế”.

Được thành lập cách đây bốn thập kỷ, không lâu sau khi Hezbollah ra đời, al-Qard al-Hasan cung cấp các khoản vay không lãi suất và cho phép mọi người gửi vàng làm tài sản thế chấp để đổi lấy tín dụng, giúp họ thanh toán học phí, đám cưới, mua xe hơi hoặc mở doanh nghiệp nhỏ. Mọi người cũng có thể mở tài khoản tiết kiệm.

Al-Qard al-Hasan có hơn 30 chi nhánh trên khắp Li-băng. Sau sự sụp đổ tài chính của Li-băng năm 2019, tổ chức này cứu trợ nhiều người. Không giống như các ngân hàng Li-băng giới hạn số tiền mà người dân có thể rút từ tài khoản ngân hàng của mình, những người có tiền gửi tại al-Qard al-Hasan vẫn có thể rút hết tiền mặt.

Năm 2021, Văn phòng Kiểm soát tài sản nước ngoài của Bộ Tài chính Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với bảy cá nhân có liên quan đến Hezbollah và al-Qard al-Hasan. Một năm sau, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden áp đặt các lệnh trừng phạt khủng bố đối với hai người khác, bao gồm giám đốc al-Qard al-Hasan là Adel Mansour, và hai công ty ở Li-băng vì cung cấp dịch vụ tài chính cho Hezbollah.

David Asher, một chuyên gia về tài chính bất hợp pháp từng làm việc tại Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Mỹ và hiện là thành viên cấp cao tại Viện Hudson, cho rằng, các cuộc tấn công của Israel là “một vấn đề lớn”. “Al-Qard al-Hasan là một phần của đơn vị tài chính trung tâm của Hezbollah”, tương tự kho bạc của họ, ông Asher nói.

Faysal Abdul-Sater, một nhà phân tích chính trị người Li-băng theo dõi sát sao các vấn đề của Hezbollah, nói rằng, nhóm vũ trang này không được tài trợ thông qua al-Qard al-Hasan. Ông Abdul-Sater nói rằng tiền gửi tại al-Qard al-Hasan thuộc về các cá nhân và công ty, và hệ thống này mang lại lợi ích cho những người có thu nhập thấp.

Tượng bán thân của cố tướng Iran Qassem Soleimani gần một chi nhánh của al-Qard al-Hasan trước khi bị Israel không kích đêm 20/10/2024. Ảnh: AP.

Các cuộc tấn công của Israel gây thiệt hại ra sao?

Việc phá hủy có hệ thống các chi nhánh của al-Qard al-Hasan, cùng với các vụ ám sát đã tiêu diệt gần như toàn bộ ban lãnh đạo cấp cao của Hezbollah và làm hàng trăm ngàn người ủng hộ lực lượng này phải di dời, chắc chắn sẽ làm gia tăng sự hỗn loạn và lo sợ trong cộng đồng ủng hộ Hezbollah. Nhưng các chuyên gia cho rằng điều đó không thể gây tổn hại đến tài chính của Hezbollah.

Al-Qard al-Hasan cố gắng trấn an khách hàng, tuyên bố rằng, họ đã sơ tán tất cả các chi nhánh của mình và di dời vàng và các khoản tiền gửi khác đến các khu vực an toàn.

Nhà kinh tế học người Li-băng Louis Hobeika nhận định, việc phá hủy các chi nhánh của al-Qard al-Hasan sẽ không ảnh hưởng đến việc tài trợ cho Hezbollah vì tiền của họ đến từ Iran và những người ủng hộ giàu có trên khắp thế giới. Lương của các chiến binh Hezbollah được trả bằng tiền mặt (bằng đô la).

“Miễn là Iran và các đồng minh của Hezbollah tài trợ cho nhóm này, họ sẽ không bị ảnh hưởng”, ông Hobeika nói. Theo ông, dòng chảy của “những túi tiền mặt” từ nước ngoài sẽ tiếp tục giống như trong quá khứ.

Bà Lina Khatib, nhà nghiên cứu tại tổ chức tư vấn Anh Chatham House chuyên về Trung Đông, nhận định, khách hàng của al-Qard al-Hasan vẫn tin tưởng rằng “Hezbollah sẽ có thể bù đắp cho họ những khoản lỗ”.

Bà Khatib lưu ý rằng, các hoạt động của al-Qard al-Hasan, giống như bất kỳ tổ chức tài chính nào, không chỉ giới hạn ở tài sản vật chất mà các cuộc tấn công của Israel đã nhắm mục tiêu.

Một phụ nữ Li-băng tên là Zahraa cho biết cô đã gửi một sợi dây chuyền vàng và một vài chiếc nhẫn vào đầu năm nay để đổi lấy khoản vay 800 USD. Cô trả góp khoản vay này với 50 USD mỗi tháng.

Một chi nhánh của al-Qard al-Hasan ở thủ đô Beirut của Li-băng. Ảnh: AP.

Người tài trợ cho Hezbollah bị giết là ai?

Israel bắt đầu nhắm vào tài chính của Hezbollah hồi đầu tháng 10 này, khi một cuộc không kích của Israel đã phá hủy hai tầng trên cùng của một tòa nhà ở phía nam thủ đô Beirut, giết chết ông Mohammed Jaafar Qassir, người mà Bộ Tài chính Mỹ và Israel cáo buộc chuyển hàng trăm triệu đô la từ Iran cho Hezbollah trong nhiều năm.

Mỹ đã treo thưởng 10 triệu USD cho thông tin dẫn đến việc phá vỡ các cơ chế tài chính của Hezbollah. Bộ Tài chính Mỹ nói rằng, ông Qassir đã cung cấp tài chính cho các hoạt động của Hezbollah thông qua một số “hoạt động buôn lậu và thu mua bất hợp pháp và các doanh nghiệp tội phạm khác”.

Bộ Tài chính Mỹ cũng cho rằng, ông Qassir là một kênh quan trọng trong việc giải ngân từ Quds, một nhánh hùng mạnh của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, được sử dụng để tài trợ cho các hoạt động của Hezbollah.

Quân đội Israel tuyên bố, ông Qassir phụ trách Đơn vị 4400 của Hezbollah; đơn vị này vận chuyển vũ khí từ Iran đến Li-băng và giám sát việc phát triển tên lửa dẫn đường chính xác của Hezbollah.

Ông Mohammed Jaafar Qassir - người mà Bộ Tài chính Mỹ và Israel cáo buộc chuyển hàng trăm triệu đô la từ Iran cho Hezbollah trong nhiều năm. Ảnh: Rewards For Justice.

Thái An

Theo AP