Cải cách quản trị, nâng cao chất lượng giảng viên: Đột phá để giáo dục đại học bứt phá

Sinh viên Trường Đại học Kinh tế TPHCM. Ảnh: Website nhà trường

Chỉ khi mỗi trường được trao quyền thực chất, đội ngũ giảng viên được phát triển toàn diện và được đánh giá công bằng, giáo dục đại học mới có thể phát triển bền vững, hội nhập quốc tế.

Trao quyền thực chất cho các trường

Tại Tọa đàm “Quản trị đại học và đại học bền vững”, PGS.TS Bùi Quang Hùng - Phó Giám đốc Trường Đại học Kinh tế TPHCM, chuyên gia trong lĩnh vực quản trị đại học, nhấn mạnh mục tiêu phát triển đại học bền vững là xu thế phổ biến trên thế giới, giúp phát huy năng lực nghiên cứu, đào tạo đa ngành, từ đó gắn kết với cộng đồng thông qua các dự án đa phương nhằm giải quyết những vấn đề toàn cầu.

Chia sẻ quan điểm và kinh nghiệm trong đổi mới mô hình quản trị từ trường đại học thành đại học và phát triển bền vững, PGS.TS Bùi Quang Hùng nêu 5 trụ cột chính: Đào tạo công dân toàn cầu - hành động bền vững; nghiên cứu vì lợi ích cộng đồng; Quản trị ưu tiên phát triển bền vững; vận hành từ khuôn viên xanh đến trung hòa carbon; cộng đồng - những người dẫn đầu thay đổi và truyền cảm hứng nghệ thuật.

Trong đó, ông đặc biệt quan tâm đến các vấn đề, như: Tái cấu trúc theo mô hình đại học đa ngành ba cấp; xây dựng văn hóa đại học; quản lý và đánh giá theo OKR; định vị sản phẩm đại học; chăm sóc người học; marketing - truyền thông và chuyển đổi số.

Theo TS Kiều Xuân Thực - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, bối cảnh thế giới thay đổi nhanh chóng với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, đòi hỏi các trường đại học phải tiên phong trong đổi mới sáng tạo để phát triển bền vững. Các trường cần giải pháp phù hợp thực tiễn, xây dựng tiêu chí, trụ cột và kết nối tri thức liên ngành, đa ngành, góp phần giải quyết các thách thức của kỷ nguyên mới.

Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội đã và đang đầu tư trọng điểm, phát triển các nguồn lực, đổi mới và bứt phá, thực hiện chiến lược phát triển thành đại học nghiên cứu khoa học ứng dụng đa năng.

“Nhà trường đi đầu trong xu thế chuyển đổi số, quản trị thông minh, có tầm ảnh hưởng trong nước và quốc tế, phù hợp với triết lý giáo dục: Giáo dục toàn diện, vì sự phát triển bền vững và hội nhập”, TS Kiều Xuân Thực chia sẻ.

Hơn 6 năm sau khi tái cấu trúc, Đại học Phenikaa (Hà Nội) đã trở thành cơ sở giáo dục đa ngành, đa lĩnh vực, định hướng trải nghiệm, tập trung vào đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Hiệu trưởng, GS.TS Phạm Thành Huy, cho biết nhà trường đầu tư mạnh vào cơ sở vật chất hiện đại, đổi mới chương trình đào tạo với 102 ngành, chương trình, phục vụ hơn 25.000 sinh viên, đồng thời thu hút gần 400 tiến sĩ và hơn 100 giáo sư, phó giáo sư.

Tân sinh viên Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội. Ảnh: Website nhà trường

Chìa khóa nâng vị thế giáo dục đại học Việt Nam

Đội ngũ giảng viên luôn được xem là “tài sản chiến lược” của nhà trường. Tuy nhiên, ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT), cho rằng chế độ đãi ngộ hiện nay chưa đủ sức hấp dẫn để giữ chân người giỏi hoặc thu hút các nhà khoa học uy tín trong và ngoài nước.

Hiện, giảng viên được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề 25 - 45% tùy đối tượng, cùng phụ cấp thâm niên từ 5% trở lên sau 5 năm công tác. Tuy nhiên, mức thu nhập này vẫn chưa tương xứng với khối lượng công việc và yêu cầu chuyên môn cao.

Các chính sách nghiên cứu khoa học hiện nay khẳng định, nghiên cứu là nhiệm vụ bắt buộc, đồng thời mở ra nhiều quỹ, chương trình tài trợ từ cấp cơ sở đến cấp quốc gia. Một số trường có cơ chế thưởng cho giảng viên có công bố quốc tế hoặc hỗ trợ tham dự hội thảo. Dù vậy, khó khăn lớn vẫn nằm ở nguồn lực tài chính hạn chế, kinh phí nghiên cứu ít và thủ tục hành chính phức tạp.

Điều kiện làm việc của giảng viên những năm gần đây được cải thiện đáng kể khi nhiều trường đầu tư phòng thí nghiệm, labo nghiên cứu, nhà công vụ, đặc biệt cho giảng viên trẻ. Tuy nhiên, cơ chế thăng tiến và bổ nhiệm vẫn còn nặng thủ tục, thiếu linh hoạt, chưa gắn chặt với chất lượng, khiến khó tạo động lực phát triển lâu dài.

Để đáp ứng yêu cầu phát triển trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số, ông Vũ Minh Đức nhấn mạnh, chính sách đối với giảng viên đại học cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ. Trước hết, phải khắc phục bất cập trong chế độ làm việc, tiền lương, đãi ngộ; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để giảng viên phát triển sự nghiệp, nâng cao năng lực chuyên môn.

Một mặt, cần tăng cường đầu tư và hỗ trợ đào tạo sau đại học, mở rộng cơ hội nghiên cứu, tạo quỹ phát triển khoa học - công nghệ thực chất, giảm thủ tục hành chính. Mặt khác, chính sách phải khuyến khích và thu hút nhân tài trong, ngoài nước bằng các cơ chế đãi ngộ linh hoạt, tương xứng với năng lực, đóng góp.

Ở góc nhìn khác, TS Trương Tiến Tùng - nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Mở Hà Nội, cho rằng bản thân giảng viên cũng cần tự đổi mới, tự học, tự bồi dưỡng và nghiên cứu để phát triển bản thân, nâng cao chất lượng giảng dạy. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi mỗi giảng viên phải thay đổi cách dạy và học, liên tục cập nhật tri thức mới, ứng dụng công nghệ, phương pháp sư phạm hiện đại.

Theo TS Trương Tiến Tùng, người thầy giỏi là người dám đương đầu với cái mới, truyền cảm hứng và khơi dậy tinh thần học hỏi ở người học. Đổi mới quản trị trong các trường đại học cũng trông chờ rất nhiều vào đội ngũ thầy cô - những người trực tiếp góp phần xây dựng nền giáo dục phát triển bền vững.

Minh Phong