Cải tạo rạch Xuyên Tâm: Đảm bảo phương án tái định cư

Rạch Xuyên Tâm bị ô nhiễm nặng suốt hàng chục năm qua. Ảnh: ANH TUẤN

Niềm vui chờ đợi

Rạch Xuyên Tâm xuất phát từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè (quận Bình Thạnh) chảy vào sông Vàm Thuật (quận Gò Vấp), với tổng chiều dài 6,2km. Trước đây, hai nhánh của con rạch này đảm nhận phần lớn việc tiêu, thoát nước của khu vực các quận nói trên. Tuy nhiên, gần 20 năm qua, dòng chảy bị thu hẹp, kéo theo đó là tình trạng ô nhiễm môi trường trên tuyến rạch, gây hôi thối ở mức báo động.

Ghi nhận những ngày gần đây, sau mỗi cơn mưa lớn, đủ các loại rác thải nổi trên bề mặt con rạch và dạt ra hai bên bờ, nước có màu đen kịt, bốc mùi hôi thối nồng nặc, nhiều đoạn bị tắc nghẽn dòng chảy. Anh Nguyễn Thanh Sang (45 tuổi), ngụ đường Điện Biên Phủ, quận Bình Thạnh, cho biết, trước đây con rạch rộng như một con sông, hầu như không có rác, nước chảy trong vắt. Khoảng 20 năm trở lại đây, con rạch bắt đầu có dấu hiệu ô nhiễm và ngày càng nghiêm trọng hơn.

“Những ngày qua, khi nghe tin thành phố có đề án cải tạo con rạch, người dân chúng tôi rất vui mừng chờ đợi. Bởi suốt hàng chục năm qua, người dân đã phải chung sống với rác thải và môi trường ô nhiễm”, anh Sang tâm sự. Bà Lê Thị Vân (70 tuổi), người dân sống cạnh rạch Xuyên Tâm (thuộc địa bàn quận Bình Thạnh) không giấu nổi sự vui mừng: “Tôi mong chính quyền thành phố sớm có biện pháp cải tạo con rạch này. Hàng chục năm qua, người dân chúng tôi phải sống trong cảnh ô nhiễm, mất vệ sinh, rất nhiều lần chúng tôi gửi đơn kêu cứu lên các cấp chính quyền nhưng vẫn chưa có hồi âm”.

Nhiều hộ dân sống dọc theo rạch Xuyên Tâm đều mong mỏi sớm cải tạo con rạch, cải thiện môi trường sống và góp phần chỉnh trang đô thị. Bên cạnh đó, người dân cũng mong muốn được bồi thường, tái định cư thỏa đáng.

Cân nhắc phương án tái định cư

Ông Nguyễn Hoàng Anh Dũng, Phó Trưởng BQL dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị TPHCM (chủ đầu tư dự án), cho biết, dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm bên cạnh mục tiêu cải thiện vệ sinh môi trường, sẽ hướng đến việc chống ngập, nâng cấp hạ tầng giao thông, giải tỏa ùn tắc trên một vùng rộng lớn, tổ chức lại dân cư sinh sống dọc tuyến kênh và mục tiêu xa hơn là phát triển du lịch đường thủy.

Cụ thể, dọc hai bên tuyến kênh sẽ được bố trí hai làn xe cơ giới với chiều rộng 6m-8m. Hệ thống giao thông mới sẽ giúp việc di chuyển từ khu vực trung tâm thành phố đến khu vực ngoại thành thuận lợi hơn. Dự án rạch Xuyên Tâm còn có hạng mục thu gom nước thải của nhà dân trong toàn bộ khu vực, chuyển về trạm bơm Nguyễn Hữu Cảnh, sau đó đưa ra Nhà máy xử lý nước thải Nhiêu Lộc - Thị Nghè giai đoạn 2 (TP Thủ Đức). Khi đi vào vận hành, vấn đề ngập do mưa, do triều trên địa bàn sẽ được khắc phục. Theo tính toán, để thực hiện dự án cải tạo, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm, thành phố cần di dời 2.195 hộ dân. Trong đó, 950 hộ tại quận Bình Thạnh, Gò Vấp phải di dời toàn phần.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia đô thị, để hoàn thành dự án đúng kế hoạch, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng phải đặt lên hàng đầu. “Dù lãnh đạo thành phố chính thức kêu gọi di dời cũng còn lâu người dân mới đi được nếu các ban, ngành chức năng của thành phố vẫn còn dây dưa thảo luận giải pháp, chưa kể phương án tái định cư cho bà con như thế nào”, một chuyên gia nhìn nhận. Trong khi tâm lý chung của đại bộ phận người dân là nếu không tái định cư tại chỗ thì rất khó di dời. Hàng trăm hộ dân trong diện phải giải tỏa cũng đang băn khoăn sẽ được hỗ trợ ra sao, sinh kế trong tương lai sẽ như thế nào...

Theo thông tin từ ông Hồ Phương, Phó Chủ tịch UBND quận Bình Thạnh, triển khai dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm sẽ có 2.135 căn nhà của các hộ dân trong quận bị ảnh hưởng, trong đó 915 căn phải giải tỏa toàn phần. Do đó, ưu tiên trước hết là đảm bảo quyền và lợi ích của người dân, cần sự đồng thuận của người dân. TS Nguyễn Minh Hòa, chuyên gia đô thị (nguyên Trưởng Bộ môn Đô thị học, Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn TPHCM), cho rằng, nên bố trí tái định cư tại chỗ ở dự án rạch Xuyên Tâm. “Thay vì di dời người dân đi nơi khác, nên tái định cư tại chỗ thì người dân sẽ cảm thấy an tâm hơn. Trường hợp không thể tái định cư tại chỗ thì ngành chức năng nên tìm địa điểm cho người dân an cư không xa nơi ở cũ”, TS Nguyễn Minh Hòa đề xuất.

Việc triển khai dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm là cần thiết, giúp thay đổi bộ mặt đô thị thành phố nói chung và quận Bình Thạnh, Gò Vấp nói riêng, giảm ô nhiễm môi trường, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân thành phố. Do đó, người dân cần đồng thuận, chia sẻ cùng chính quyền để sớm hoàn thành dự án.

Sau nhiều năm phê duyệt chủ trương, kế hoạch và lỡ hẹn, tháng 3-2021, Sở KH-ĐT tiến hành hoàn tất thủ tục và trình HĐND TPHCM duyệt chủ trương đầu tư cải tạo dự án rạch Xuyên Tâm. Theo đó, chủ đầu tư dự án là BQL dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị thành phố, tổng vốn đầu tư hơn 9.300 tỷ đồng. Trong đó, phần bồi thường của quận Bình Thạnh là 4.859 tỷ đồng và phần bồi thường của quận Gò Vấp là 468,9 tỷ đồng; vốn xây lắp là 4.492 tỷ đồng. Dự án dự kiến khởi công và hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025.

ĐỨC TRUNG - ANH TUẤN