Cam kết 1 tỷ USD cho Afghanistan, quốc tế vẫn chưa tin tưởng Taliban

Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres phát biểu tại hội nghị viện trợ cho Afghanistan ở Geneva, Thụy Sĩ, ngày 13/9. Ảnh: Reuters

Lời kêu gọi ủng hộ toàn cầu đã được đưa ra tại hội nghị của LHQ ở Geneva hôm 13/9, sau khi Taliban tiếp quản Afghanistan vào tháng trước. LHQ cho biết, quốc gia Nam Á hiện đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn.

"Sau nhiều thập kỷ chiến tranh và đau khổ, đây có lẽ là thời khắc nguy hiểm nhất của họ", Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres nói. Ông nhấn mạnh rằng tỷ lệ đói nghèo ở Afghanistan đang "tăng theo vòng xoáy" và các dịch vụ công gần như sụp đổ.

Ông cảnh báo: "Nhiều người có thể hết lương thực vào cuối tháng này, khi mùa Đông đang đến gần". LHQ đã kêu gọi quyên góp được 606 triệu USD với hy vọng sẽ là sự cứu trợ cấp thiết cho hàng triệu người Afghanistan.

Ngay cả trước khi các tay súng Hồi giáo giành lại quyền kiểm soát Afghanistan vào tháng 8, các cuộc giao tranh đã khiến hơn 550.000 người Afghanistan phải rời bỏ nhà cửa. Ước tính có khoảng 3,5 triệu người hiện đang phải di cư trong nước. Người dân Afghanistan cũng đã phải đối phó với một đợt hạn hán nghiêm trọng.

Tuần trước, Trung Quốc đã hứa cung cấp thực phẩm và vật tư y tế trị giá 31 triệu USD cho quốc gia láng giềng. Hôm 10/9, Bắc Kinh tuyên bố sẽ gửi một lô 3 triệu vaccine Covid-19 đầu tiên.

Pakistan cũng đã gửi thực phẩm và thuốc men hỗ trợ, đồng thời kêu gọi giải phóng các tài sản của Afghanistan đang bị đóng băng ở nước ngoài. Iran cho biết họ đã gửi hàng viện trợ Afghanistan bằng đường hàng không.

Theo Reuters, Trung Quốc và Nga đều cho rằng gánh nặng chính của việc giúp Afghanistan thoát khỏi khủng hoảng nên nằm ở các nước phương Tây. "Mỹ và các đồng minh có nghĩa vụ lớn hơn trong việc mở rộng hỗ trợ kinh tế, nhân đạo và sinh kế" - đại sứ Trung Quốc tại LHQ Chen Xu phát biểu hôm 13/9 tại Geneva.

Tại hội nghị, Mỹ đã cam kết một khoản hỗ trợ nhân đạo mới trị giá 64 triệu USD, trong khi Na Uy cam kết hỗ trợ thêm 11,5 triệu USD.

Một gia đình người Afghanistan đi bộ để sang Pakistan, ngày 6/9. Ảnh: Reuters

LHQ đã thúc giục Taliban mở đường cho các nhân viên cứu trợ nhân đạo được tiếp cận một cách an toàn, trong khi các quan chức phát biểu tại hội nghị hôm 13/9 nêu bật ngại của họ về vấn đề lạm dụng của Taliban.

Cao ủy Nhân quyền LHQ Michelle Bachelet cáo buộc Taliban đã làm trái với những lời hứa công khai của họ về nhân quyền. Bà trích dẫn nhiều cáo buộc về việc lực lượng Taliban đã tiến hành khám xét từng nhà đối với các cựu quan chức và "loại trừ dần dần" phụ nữ khỏi cuộc sống cộng đồng.

BBC dẫn nguồn tin riêng cho biết, ít nhất 20 thường dân đã thiệt mạng tại Thung lũng Panjshir của Afghanistan, nơi từng chứng kiến các cuộc giao tranh giữa Taliban và lực lượng đối lập.

Hôm 13/9, một chuyến bay đặc biệt của Hãng hàng không quốc tế Pakistan đã đến Kabul để di tản người đến Islamabad. AFP dẫn lời một hành khách 35 tuổi nói rằng: "Tôi sẽ chỉ quay lại đây nếu tình hình cho phép phụ nữ làm việc và di chuyển tự do".

Trong một tuyên bố đã được nhiều quan chức nhắc lại, Ngoại trưởng Đức Heiko Maas nói rằng việc tôn trọng các quyền cơ bản sẽ là điều kiện "tiêu chuẩn" để xác định cam kết trong tương lai với một Chính phủ Afghanistan mới.

Hương Thảo