Cần biện pháp xử lý mạnh tay hơn đối với thuốc lá điện tử

Một sản phẩm thuốc lá điện tử dễ dàng mua được trên thị trường. Ảnh: Đinh Hằng/TTXVN

Vẫn buôn bán, sử dụng thuốc lá điện tử bất chấp lệnh cấm

Bốn năm nay, anh Huỳnh Hữu Hùng (42 tuổi, ngụ huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh) chuyển sang hút thuốc lá điện tử thay cho thuốc lá điếu truyền thống. Bên cạnh chi phí mua thiết bị khoảng 450.000 đồng, mỗi tháng anh Hùng tốn thêm từ 400 - 450 nghìn đồng để mua các loại tinh dầu theo sở thích. “Dù chi phí cao hơn thuốc lá điếu nhưng thuốc lá điện tử có nồng độ nhẹ hơn, giảm bớt mùi hôi, nhiều hương vị và mang lại cảm giác sảng khoái dễ chịu hơn”, anh Hùng cho hay.

Mặc dù từ năm 2025, Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội về việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chính thức có hiệu lực nhưng thực tế việc buôn bán, sử dụng thuốc lá điện tử vẫn diễn ra. Tại các quán cà phê hay các nhà hàng, điểm vui chơi giải trí, hành vi hút thuốc lá điện tử vẫn diễn ra. Còn trên các trang mạng xã hội, việc mua bán thuốc lá điện tử vẫn được công khai rầm rộ với hàng trăm quảng cáo giao hàng nhanh chóng, tiện lợi.

Trước lệnh cấm thuốc lá điện tử, anh Trần Hải Hà (ngụ Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng điều này không công bằng với người hút thuốc lá điện tử bởi thuốc lá điện tử không gây hậu quả nặng nề bằng thuốc lá điếu truyền thống, do đó, nếu cấm thì trước hết nên cấm thuốc lá điếu truyền thống trước khi cấm thuốc lá điện tử.

Tuy nhiên, Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Hữu Hoàng, giảng viên Trung tâm Giáo dục y học, Trường Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, thuốc lá điện tử không hề an toàn như nhiều người vẫn nghĩ. Thành phần chính trong thuốc lá điện tử là nicotine - chất gây nghiện cao, kích thích lên hệ thần kinh trung ương. Được thiết kế với hình thù bắt mắt, vô cùng hấp dẫn, thuốc lá điện tử với hơn 15.000 loại hương liệu khác nhau có thể che giấu độ gắt của nicotine làm cho sản phẩm dễ chịu hơn, dễ hít vào hơn. Tuy nhiên, chính điều này khiến cho nicotine được dung nạp vào cơ thể một cách dễ dàng hơn. Trong 1 điếu thuốc lá thông thường chỉ chứa 1 - 2 mg nicotine nhưng thuốc lá điện tử có thể thay đổi hàm lượng nicotine theo mong muốn, điều này khiến cho hàm lượng nicotine được sử dụng cũng nhiều hơn để mang lại cảm giác sảng khoái, hưng phấn một cách nhanh chóng.

Sử dụng nicotine lâu dài sẽ gây ra hàng loạt các tác dụng phụ ở hầu hết các cơ quan và hệ thống như: Làm tăng nguy cơ đông máu, gây xơ vữa động mạch do mảng bám hình thành trên thành động mạch, giãn động mạch chủ… Một nghiên cứu trên 44.817 người trưởng thành ở Canada cho thấy, việc sử dụng thuốc lá điện tử có liên quan đến tỷ lệ suy giảm chức năng phổi do tắc nghẽn. Tỷ lệ này cao hơn gấp đôi ở người dùng thuốc lá điện tử so với những người không hút thuốc và không sử dụng thuốc lá điện tử.

Bên cạnh đó, theo bác sĩ Hoàng, các nghiên cứu trên thế giới cũng cho thấy, tinh dầu của thuốc lá điện tử có chứa các chất như: Propylene Glycol, Glycerin, Formaldehyde, Acrolein, Acetaldehyde… khi bị nung nóng sẽ gây nên ung thư. Ngoài ra, thuốc lá điện tử có thể gây cháy nổ, đã có nhiều trường hợp thiết bị điện tử bị nổ khi đang hút thuốc lá điện tử gây chấn thương vùng mặt. Tại Mỹ, mỗi năm thống kê có hàng ngàn vụ nổ thuốc lá điện tử.

Cục Quản lý thị trường phát hiện một cơ sở buôn bán thuốc lá điện tử nhập lậu. Ảnh: TTXVN phát

Mối họa đối với giới trẻ

Từng một lần chứng kiến một nhóm trẻ em khoảng từ 13 - 15 tuổi vừa đi vừa thay nhau ngậm thuốc lá điện tử trong sân chung cư mình sinh sống, chị Lê Ngọc Thảo (ngụ Quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh) không khỏi bất an, lo lắng. Có con trong độ mới lớn, chị Thảo lo sợ con mình cũng sẽ bị lôi kéo, rủ rê vào con đường sử dụng thuốc lá điện tử hoặc sử dụng chất kích thích khác.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ, bác sỹ Lê Khắc Bảo, Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh nhận định, mối nguy hiểm mà thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng) mang lại là nó đang ngày càng trở nên hấp dẫn với giới trẻ. Thực tế việc sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ đang không ngừng gia tăng. Một thống kê tại Việt Nam cho thấy, ở lứa tuổi từ 13 - 17 tuổi, tỷ lệ hút thuốc lá thế hệ mới đã tăng gấp 3 lần, từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Song song với tỷ lệ hút thuốc lá điện tử tăng thì số ca nhập viện vì sử dụng thuốc lá thế hệ mới cũng tăng lên đáng kể. Năm 2023, Việt Nam ghi nhận 1.224 ca nhập viện do hút thuốc lá điện tử. “Sự gia tăng cả về tỷ lệ sử dụng và tác hại cho thấy đây là một mối đe dọa thực sự”, bác sỹ Lê Khắc Bảo nhấn mạnh.

Lý giải về sức hấp dẫn của thuốc lá điện tử, đặc biệt là giới trẻ, Thạc sỹ Đinh Thị Hải Yến, Trưởng Khoa Truyền thông giáo dục sức khỏe, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, trước sự sụt giảm về doanh thu của mặt hàng thuốc lá truyền thống, ngành Công nghiệp thuốc lá đã tìm mọi cách để đẩy mạnh thuốc lá điện tử như: Khắc phục nhược điểm mùi hôi của thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử cung cấp hơn 16.000 hương vị (sô cô la, bạc hà, dâu, thức ăn...), tạo cảm giác an toàn giả tạo cho bộ não người sử dụng và khiến không ít người lầm tưởng rằng thuốc lá điện tử là an toàn.

Một trong những “chiêu trò” ngành Công nghiệp thuốc lá sử dụng là lợi dụng sức ảnh hưởng của mạng xã hội để tác động tâm lý lên giới trẻ. Trên các nền tảng mạnh xã hội như TikTok và Facebook, không khó để bắt gặp hình ảnh các KOLs (người có ảnh hưởng) hoặc người trẻ sử dụng thuốc lá điện tử trong các hoạt động thường ngày tạo cảm giác rằng hút thuốc là điện tử là “cool ngầu” giống như một món đồ thời trang sành điệu… hấp dẫn giới trẻ. Đáng báo động, nguy cơ ma túy trà trộn pha trộn vào dung dịch thuốc lá điện tử, biến sản phẩm này thành kênh buôn bán ma túy, cực kỳ nguy hiểm cho giới trẻ.

Điều nguy hại khác được Phó Giáo sư, Tiến sỹ, bác sỹ Lê Khắc Bảo chỉ ra, đó là thuốc lá điện tử được quảng cáo là biện pháp giảm hại hoặc hỗ trợ cai nghiện thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, thực tế hút thuốc lá điện tử có thể gây nghiện nhiều và nhanh hơn, từ đó có thể dẫn nghiện "kép" vừa nghiện thuốc lá điện tử vừa nghiện thuốc lá truyền thống hoặc nguy hiểm hơn là nghiện các chất gây nghiện khác như heroin, cocain…

Trước các hệ lụy mà thuốc lá điện tử gây ra, các chuyên gia cho rằng, việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là vô cùng đúng đắn. Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm cần được triển khai mạnh tay hơn để tạo tính răn đe trong cộng đồng. Bên cạnh đó, cần có những giải pháp tuyên truyền sâu rộng và hiệu quả hơn, đặc biệt nhà trường cần phối hợp với gia đình trong nâng cao nhận thức của giới trẻ về tác hại của thuốc lá điện tử.

Đinh Hằng (TTXVN)