Cận cảnh trang phục của vua, quan, hậu, phi thời Nguyễn

Bộ tranh Grande Tenue de la Cour d’Annam do họa sĩ Nguyễn Văn Nhân vẽ vào tháng 12 năm 1902, dưới triều vua Thành Thái, gồm 54 bức vẽ minh họa bằng màu nước trên giấy khổ 23,1x31,8 cm đóng thành một cuốn album, đang thuộc quyền sở hữu của National Gallery Singapore. Sau hơn 120 năm ra đời, bộ tranh quý được giới thiệu trong cuốn Nghệ thuật minh họa áo mũ thời Nguyễn đầu thế kỷ XX của tác giả Trần Minh Nhựt.

Grande Tenue de la Cour d’Annam thể hiện sự nhạy bén của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân trong việc tiếp thu nghệ thuật tạo hình phương Tây, đem lại những tác phẩm minh họa giàu cảm xúc và chân thực. Trong ảnh là tranh Đại Nam hoàng đế tế phục Nam Giao (Hoàng đế nước Nam với lễ phục tế Nam Giao).

Các bức minh họa của ông có thể được xem là nguồn tư liệu mới cho lịch sử trang phục Việt Nam, giai đoạn nghệ thuật tạo hình ở Huế cuối triều Nguyễn. Trong ảnh là tranh Đại Nam Hoàng đế sắc tại vị (Hoàng đế nước Nam với đại triều phục).

54 bức tranh trong Grande Tenue de la Cour d’Annam là hệ thống trang phục (áo mũ) được thực hiện qua cách phân cấp màu sắc trang phục từ hoàng đế, hoàng hậu, hoàng thái hậu, cung giai, hoàng thái tử, hoàng tử, hoàng thân, công chúa, quan văn, quan võ, cho đến binh lính. Trong ảnh là tranh Phẩm phục hậu phi (Phẩm phục Hoàng hậu và Phẩm phục thứ phi).

Theo tác giả sách, vẻ đẹp của áo mũ nhà Nguyễn được thể hiện qua hình thức đặc trưng bên ngoài và những quy định nghiêm ngặt của triều đình nhằm phân thứ bậc cụ thể cho từng đối tượng cụ thể. Dưới nét cọ tài hoa của Nguyễn Văn Nhân, vẻ đẹp ấy được miêu tả một cách sinh động, chân xác qua từng bức vẽ. Trong ảnh là tranh Hoàng tử - Công chúa - Phò mã (Triều phục của Hoàng tử; Lễ phục của Công chúa; Triều phục của Phò mã).

Lật giở từng trang, người xem có thể chứng kiến những cảnh của một thời ở Việt Nam. Trong ảnh là tranh Hoàng thân (Đại triều phục Hoàng thân).

Còn đây là tranh Quận công (Đại triều phục tước Quận công; Lễ phục tước Quận công tế Nam Giao).

Đây là tranh Huyện công (Đại triều phục tước Huyện công; Lễ phục tước Huyện công tế Nam Giao).

Tranh Huyện hầu - Hương công (Đại triều phục tước Huyện hầu; Đại triều phục tước Hương công).

Tranh Tả Quốc khanh - Kỳ ngoại hầu (Đại triều phục tước Tả Quốc khanh; Đại triều phục tước Kỳ ngoại hầu).

Các bức tranh mà họa sĩ Nguyễn Văn Nhân đã dày công thực hiện là một công trình nghệ thuật đáng nể, một kho tư liệu quý, tái hiện sống động phục sức cung đình, cho thấy vẻ đẹp tơ lụa rực rỡ của một thời. Trong ảnh là tranh Ty giáo Tôn thất - Trợ Quốc khanh (Triều phục tước Ty giáo Tôn thất; Triều phục tước Trợ Quốc khanh).

Minh Châu

Ảnh chụp lại từ sách "Nghệ thuật minh họa áo mũ thời Nguyễn đầu thế kỷ XX"