Cần có những chính sách đột phá hỗ trợ phát triển công nghiệp văn hóa

Cần có những cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để phát triển công nghiệp văn hóa - Ảnh minh họa

Nâng cao vai trò của truyền thông trong xây dựng thương hiệu văn hóa quốc gia

Theo chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long, dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng được chuẩn bị công phu, có nhiều điểm mới. Dự thảo Văn kiện thể hiện tầm nhìn chiến lược, sự quan tâm sâu sắc với văn hóa khi dành một mục quan trọng để khẳng định vai trò của văn hóa là "nguồn lực nội sinh, động lực to lớn và hệ điều tiết" cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long

"Tôi cho rằng để văn hóa thực sự trở thành định hướng chiến lược và có tính khả thi cao, chúng ta cần tiếp tục làm rõ hơn về tính đột phá trong thể chế và hành động.

Thứ nhất, việc xác lập và thực hiện đồng bộ hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam cần được coi là nhiệm vụ cấp bách và phải được truyền thông rộng rãi, đồng bộ để tạo đồng thuận xã hội, chuyển hóa từ nhận thức thành hành động cụ thể trong đời sống.

Thứ hai, cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để tháo gỡ điểm nghẽn, kêu gọi đầu tư và xã hội hóa mạnh mẽ cho phát triển công nghiệp văn hóa và thị trường văn hóa, nhằm khắc phục tình trạng đầu tư cho văn hóa còn thấp và dàn trải, chưa tương xứng với tiềm năng như dự thảo Văn kiện đã chỉ ra.

Thứ ba, vai trò của truyền thông trong kỷ nguyên số cần được nâng tầm, không chỉ dừng lại ở việc quản lý mà phải là lực lượng tiên phong trong việc xây dựng thương hiệu văn hóa quốc gia, lan tỏa các giá trị Việt ra thế giới và thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa, dịch vụ văn hóa số. Nếu không có sự đột phá trong tư duy quản lý và đầu tư vào truyền thông số, công nghiệp văn hóa khó có thể phát triển và cạnh tranh hiệu quả", chuyên gia Nguyễn Ngọc Long góp ý.

Trong lĩnh vực văn hóa, các khâu đột phá cần gắn với việc kiến tạo một thể chế đủ mạnh và nguồn lực nội sinh dồi dào. Theo chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long, có 3 khâu đột phá cần ưu tiên:

Thứ nhất, về thể chế, cơ chế chính sách đặc thù cho công nghiệp văn hóa, cần chuyển mạnh tư duy từ quản lý văn hóa sang quản trị và phát triển văn hóa. Điều này đòi hỏi xây dựng các luật, nghị định và cơ chế tài chính linh hoạt, đặc thù, ưu đãi vượt trội (về thuế, vốn, đất đai, cấp phép) cho các doanh nghiệp, dự án sáng tạo và các lĩnh vực ưu tiên, như: Điện ảnh, âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn, thiết kế, thời trang và nội dung số. Khâu đột phá này nhằm mục tiêu biến văn hóa thành một ngành kinh tế mũi nhọn, có khả năng sinh lời và cạnh tranh quốc tế, tạo ra một thị trường văn hóa sôi động và lành mạnh.

Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng Hệ giá trị quốc gia, Hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam - Ảnh minh họa

Thứ hai, về xây dựng và thực thi hệ giá trị văn hóa, con người, với trọng tâm là giáo dục và truyền thông chính sách, để văn hóa thực sự là hệ điều tiết và động lực, cần hệ thống hóa và phổ biến sâu rộng bộ Hệ giá trị quốc gia, Hệ giá trị văn hóa, Hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam. Khâu đột phá này phải được thực hiện thông qua việc đổi mới nội dung giáo dục, lồng ghép vào hệ thống truyền thông quốc gia và các nền tảng số, để các giá trị này trở thành hành vi, thói quen đạo đức, văn hóa ứng xử của mỗi cá nhân và cộng đồng, tạo nên sức mạnh mềm nội sinh vững chắc.

Các em nhỏ trải nghiệm ứng dụng công nghệ tại phòng Khám phá Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (Hà Nội)

Thứ ba, về chuyển đổi số và phát triển hạ tầng văn hóa số, đây là yếu tố then chốt để lan tỏa giá trị Việt và thúc đẩy công nghiệp văn hóa trong kỷ nguyên số. Cần đầu tư mạnh mẽ vào việc xây dựng các nền tảng số quốc gia về di sản, nghệ thuật, thư viện và bảo tàng số; đồng thời có cơ chế hỗ trợ việc số hóa các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật truyền thống để bảo tồn và khai thác kinh tế một cách bền vững. Khâu đột phá này sẽ giúp văn hóa Việt Nam tiếp cận nhanh hơn với công chúng toàn cầu và tăng cường năng lực cạnh tranh cho các sản phẩm văn hóa Việt trên thị trường quốc tế.

Theo chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long, để truyền thông thực sự trở thành "đòn bẩy" thúc đẩy văn hóa và phát triển bền vững, dự thảo Văn kiện cần làm rõ hơn 3 nhóm giải pháp.

Một là, đầu tư và khai thác truyền thông số như một ngành công nghiệp văn hóa. Cần có giải pháp cụ thể khuyến khích và hỗ trợ tài chính để các cơ quan truyền thông, báo chí, xuất bản nhanh chóng chuyển đổi mô hình hoạt động sang nền tảng số, tập trung sản xuất các nội dung văn hóa, nghệ thuật chất lượng cao, có khả năng thương mại hóa và xuất khẩu. Đồng thời, cần xây dựng các cơ chế để Việt Nam chủ động kiểm soát và dẫn dắt các xu hướng văn hóa trên không gian mạng, tận dụng các nền tảng xuyên biên giới để quảng bá mạnh mẽ thương hiệu và giá trị văn hóa Việt.

Truyền thông cần thúc đẩy văn hóa đọc, văn hóa học tập suốt đời - Ảnh minh họa

Hai là, nâng cao vai trò của truyền thông trong xây dựng thương hiệu văn hóa quốc gia và ngoại giao văn hóa. Dự thảo Văn kiện cần nhấn mạnh việc xây dựng một chiến lược truyền thông quốc tế bài bản, chuyên nghiệp và dài hạn, sử dụng công nghệ hiện đại và ngôn ngữ toàn cầu để kể câu chuyện về văn hóa và con người Việt Nam. Điều này bao gồm việc đào tạo đội ngũ chuyên gia truyền thông có năng lực quốc tế, tăng cường sự hiện diện của văn hóa Việt Nam tại các sự kiện quốc tế lớn và sử dụng truyền thông như một công cụ thiết yếu trong các hoạt động ngoại giao văn hóa để xây dựng hình ảnh quốc gia uy tín, hấp dẫn.

Ba là, đẩy mạnh truyền thông chính sách và giá trị văn hóa trong nước. Cần có giải pháp để cơ quan báo chí, truyền thông trở thành lực lượng tiên phong trong việc phổ biến, tạo đồng thuận xã hội cao về Hệ giá trị quốc gia, Hệ giá trị văn hóa, Hệ giá trị gia đình và Chuẩn mực con người Việt Nam. Truyền thông phải tích cực thúc đẩy văn hóa đọc, văn hóa học tập suốt đời, xây dựng văn hóa ứng xử văn minh trên không gian mạng và trong đời sống xã hội, qua đó tạo ra một môi trường văn hóa lành mạnh, có tính hệ điều tiết cao cho phát triển bền vững.

Cần có chiến lược dài hạn trong phát triển văn hóa

Chuyên gia văn hóa Ngô Hương Giang

Phát triển công nghiệp văn hóa và kinh tế sáng tạo đang được xem là hướng đi hiện thực hóa luận điểm "văn hóa là nguồn lực phát triển". Theo chuyên gia văn hóa Ngô Hương Giang, điều kiện tiên quyết để lĩnh vực này thực sự trở thành một trụ cột kinh tế – văn hóa của đất nước, đó là:

Thứ nhất, cần có sự đầu tư bài bản, chiến lược dài hạn đối với phát triển văn hóa, đặc biệt là đầu tư phát triển các sản phẩm văn hóa đặc thù, mũi nhọn.

Thứ hai, muốn có công nghiệp văn hóa thì cá nhân, tổ chức làm văn hóa phải không ngừng nâng cao tính chuyên nghiệp và sự sáng tạo đối với các sản phẩm văn hóa.

Thứ ba, công nghệ là thứ không thể thiếu được với công nghiệp văn hóa. Muốn có công nghệ tốt thì đầu tư hạ tầng thôi là chưa đủ, cần có thêm nhân lực chất lượng cao, đáp ứng được sự cạnh tranh với thị trường công nghệ văn hóa thế giới.

Thứ tư, cần "gỡ rào thể chế", giảm gánh nặng hành chính trong các khâu tổ chức, xét duyệt sản phẩm văn hóa.

Góp ý xây dựng dự thảo Văn kiện, chuyên gia văn hóa Ngô Hương Giang kiến nghị cần cụ thể hóa vai trò của văn hóa, con người Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cần phân tích, dự báo những cơ hội, thách thức đối với sự phát triển văn hóa Việt Nam; cụ thể hóa các mục tiêu phát triển văn hóa, con người Việt Nam bằng những phạm trù cụ thể, có tính ứng dụng thực tiễn. Cần nghiên cứu đề xuất phương án đầu tư nguồn lực để phát triển văn hóa, con người Việt Nam theo chiến lược dài hạn, có tính hệ thống, tránh tình trạng manh mún, dàn trải.

Thúy Ngọc