Cần dữ liệu minh bạch để đánh thuế bất động sản bỏ hoang

Cả nước hiện có gần 3.000 dự án treo, hàng trăm nghìn héc-ta đất bị bỏ hoang, gây lãng phí lớn. Bên cạnh đó là tình trạng nhiều khu đô thị mới được xây dựng nhưng cả biệt thự, nhà liền kề đều bỏ không.

Khu đất từng là Trung tâm Thể dục Thể thao Phan Đình Phùng, thuộc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh quản lý, đã bị tháo dỡ gần 6 năm nhưng vẫn quây tôn, nằm im giữa khu trung tâm sôi động, không có dấu hiệu triển khai dự án.

Chị Nguyễn Xuân Ngọc Diễm, Phường Tân Sơn Nhất, TP Hồ Chí Minh, cho biết: “Tôi thấy khu đất này đã bỏ hoang nhiều năm nay rồi, không hiểu vì sao không xây dựng, tôi thấy để đất trống như vậy là quá uống phí”.

Còn tại địa bàn Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai, nhiều khu đô thị từng được kỳ vọng trở thành nơi ở lý tưởng của cư dân lại rơi vào cảnh vắng lặng, hạ tầng xuống cấp, cỏ mọc um tùm.

Em Châu Nhật Tâm, xã Long Tân, tỉnh Đồng Nai, cho biết: “Nhà cửa ở đây em thấy hoang vắng, không có ai ở cả nên em thả gia súc cho ăn cỏ ở đây”.

Dự liệu phân tích thị trường của Bộ Xây dựng 9 tháng năm 2025 cho thấy, giá căn hộ sơ cấp tại Hà Nội đạt trung bình 95 triệu đồng/m². Trong đó hơn 43% nguồn cung mới có giá vượt ngưỡng 120 triệu đồng/m2. Còn tại TP Hồ Chí Minh là 91 triệu đồng/m², một số dự án chung cư ở khu vực trung tâm đã vượt ngưỡng 200 triệu đồng/ m2.

Giá căn hộ tăng cao, trong khi hàng loạt khu đô thị, đất đấu giá bị bỏ hoang cho thấy tầm quan trọng của dữ liệu minh bạch trước khi áp thuế.

Bà Cao Thị Thanh Hương, Bộ phận Nghiên cứu thị trường, Savills TP Hồ Chí Minh, nhận định: "Thuế bất động sản không phải là sắc thuế mới đối với các quốc gia có nền kinh tế bất động sản phát triển, nhưng tại Việt Nam việc áp dụng còn chậm trễ. Nguyên nhân chính là cơ sở dữ liệu thiếu minh bạch, khó xác minh chủ sở hữu, tài sản cá nhân hay công ty. Chúng ta cần một lộ trình dài để hoàn thiện pháp lý, số hóa dữ liệu dân cư và đất đai trước khi xác định mức thuế phù hợp".

Tuy nhiên, thuế không phải giải pháp duy nhất để ngăn đầu cơ, kéo giảm giá nhà. Chính sách cần đi kèm dữ liệu minh bạch, cơ chế thực thi và giải pháp đồng bộ.

Ông Đỗ Đức Đôi, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Đăng ký và thống kê đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết: "Năm 1997, thuế chuyển quyền sử dụng đất từ 5–10% đối với đất Nhà nước và đất ở từng gây thất thu và vi phạm pháp luật khi mức thuế cao khiến dân không muốn nộp. Khi giảm xuống 2%, người dân tự giác nộp. Do đó, chính sách thuế không chỉ nhằm tăng thu, mà phải khuyến khích người dân tham gia hệ thống thuế một cách tự giác".

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế, Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: "Để dự án triển khai hiệu quả, cần cải cách thể chế, rút ngắn thủ tục hành chính. Với doanh nghiệp yếu về tài chính, có thể thu hồi, đấu giá chuyển nhượng dự án khác. Đối với đất công, áp dụng cho thuê ngắn hạn, trung hạn. Còn đất tư nhân, phải tạo mọi điều kiện để họ thực hiện".

Rõ ràng, thuế chỉ là một phần trong quản lý đất đai và phát triển đô thị. Thiếu giải pháp đồng bộ, từ số hóa dữ liệu, cải cách thủ tục đến xử lý dự án treo, thuế dù cao cũng chỉ là biện pháp trên giấy. Khi bất động sản bỏ hoang, đặc biệt những khu đất vàng, nguồn lực quốc gia bị lãng phí, giấc mơ mua nhà của người dân vẫn xa tầm với.

Thế Bình