Cần giải pháp căn cơ xử lý dư lượng hóa chất trong nông sản

Người dân xã Đam Rông 3 sử dụng phân bón hợp lý cho vườn cà phê.

Nguy cơ tiềm ẩn từ dư lượng thuốc BVTV trên nông sản đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại, không chỉ đối với người tiêu dùng mà còn đối với môi trường và nền sản xuất nông nghiệp bền vững. Việc sử dụng thuốc BVTV không đúng cách đang tiềm ẩn nguy cơ suy giảm chất lượng đất, nước và ảnh hưởng đến đa dạng sinh học. Điều này không chỉ dẫn đến sự sụt giảm uy tín và chất lượng nông sản mà còn làm mất thị trường, một khi các lô hàng bị phát hiện vượt mức dư lượng tối đa cho phép (maximum residue limit - MRL).

Đơn cử, trong sản xuất rau, hoa các loại, hiện nay vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ và hệ thống kiểm soát về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm từ khâu sản xuất đến tiêu thụ còn nhiều bất cập. Quy trình sản xuất chưa đồng nhất giữa các địa phương; biến đổi khí hậu làm gia tăng thiên tai, sâu bệnh hại. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng còn yếu kém; mối liên kết theo chuỗi giá trị sản xuất chưa bền vững; thiếu ứng dụng khoa học, công nghệ cao vào sản xuất và đặc biệt là công nghệ sau thu hoạch…

Ông Trần Văn Tiến ở thôn 4, xã Kiến Đức sử dụng chế phẩm sinh học để ủ phân vi sinh bón cho cây trồng

Còn đối với sản phẩm cây ăn trái, theo TS Đinh Văn Phê - Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI), hiện yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm, mẫu mã một số loại như: chanh leo, sầu riêng, bơ quả tươi xuất khẩu rất nghiêm ngặt. Trong khi quy mô sản xuất hiện nay vẫn còn nhỏ lẻ, theo nông hộ là chủ yếu, gây khó khăn trong kiểm soát. Nhất là tại các vùng trồng tự phát, không bảo đảm điều kiện đất đai, tưới tiêu nước, ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng.

TS Đinh Văn Phê cho biết thêm, do tình trạng biến đổi khí hậu, dịch bệnh phát sinh, người dân đã sử dụng thuốc BVTV hóa học không theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng cách), trở thành vấn đề nghiêm trọng trong sản xuất nông nghiệp hiện nay.

Qua khảo sát ngành chuyên môn, trong hoạt động trồng trọt, phần lớn người dân sử dụng phân bón vượt quá mức để tối đa hóa năng suất cây trồng. Nhất là trong canh tác cà phê, hồ tiêu, cây ăn trái, nhiều vùng sử dụng phân bón, thuốc BVTV cao hơn mức cần thiết 10 - 20%, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường đất. “Để có giải pháp căn cơ xử lý dư lượng hóa chất trong sản xuất nông nghiệp, ngành chuyên môn cùng bà con nông dân cần tăng cường quản lý đất trồng hợp lý. Đó là đất canh tác phải được kiểm tra chất lượng, không nhiễm kim loại nặng, hóa chất độc hại”, TS Đinh Văn Phê cho biết.

Đồng thời, nông dân cần thực hiện luân canh cây trồng để tránh suy thoái đất; tăng cường bón phân hữu cơ đã ủ hoai, không dùng phân tươi. Cùng với đó là sử dụng nước tưới sạch, không bị ô nhiễm hóa chất, vi sinh vật gây bệnh. Sử dụng phân bón, thuốc BVTV an toàn, chỉ dùng loại quy định trong danh mục, đúng thời gian cách ly. Ưu tiên sử dụng phân bón hữu cơ, sinh học và thuốc sinh học. Ghi chép đầy đủ nhật ký sử dụng phân bón và thuốc BVTV.

Theo ThS Bùi Khánh Tùng - Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam, các tỉnh Tây Nguyên cần xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư, phát triển và sử dụng thuốc BVTV sinh học phổ biến hơn. Đặc biệt là bố trí kinh phí cho nghiên cứu và hợp tác công - tư trong sản xuất thuốc BVTV sinh học. “Tỉnh Lâm Đồng cũng như các tỉnh Tây Nguyên cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, tập huấn về thực hành nông nghiệp tốt. Xây dựng mối liên kết, hợp tác giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nông dân để phát triển vườn cây khỏe mạnh, lựa chọn giống kháng sâu bệnh, phù hợp với điều kiện tự nhiên và nhân rộng mô hình sản xuất theo hướng tuần hoàn, hữu cơ”, ThS Bùi Khánh Tùng cho biết thêm.

Văn Tâm.