Cần giải pháp nâng cao hiệu quả chính sách bảo hiểm thất nghiệp

Bảo hiểm thất nghiệp là chính sách nhân văn, giúp bảo vệ quyền lợi, lợi ích cho cả người lao động khi mất việc làm và người sử dụng lao động khi gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh. Song để triển khai chính sách này ngày càng có hiệu quả hơn, các chuyên gia cho rằng cần thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ trước mắt cũng như dài hạn để nâng cao chất lượng thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp, hướng tới đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội mỗi ngày tiếp nhận hàng chục lao động đến làm thủ tục bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Sau một thời gian nghỉ việc tại một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, chị Phạm Thu Huyền, ở quận Hoàng Mai, Hà Nội đến làm các thủ tục BHTN và tìm kiếm cơ hội việc làm mới. Gần 40 tuổi, chị Huyền cũng gặp phải những khó khăn khi tìm việc làm mới. Tuy nhiên, chính sách trợ cấp thất nghiệp có hỗ trợ học nghề nên chị cũng phần nào yên tâm hơn.

Chị Huyền chia sẻ: “Tôi có đóng BHTN nên quá trình nghỉ việc và tìm việc làm mới thì nó cũng hỗ trợ cho mình. Ở Trung tâm cũng có lớp dạy nghề, hỗ trợ cho mình nếu muốn học một nghề mới để có cơ hội tìm việc làm khác”.

Người dân đến BHXH Quảng Nam làm hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp được triển khai từ năm 2008. Đến nay, sau hơn 16 năm, chính sách ngày càng thể hiện tính ưu việt, mang lại lợi ích cho cả người lao động và người sử dụng lao động. Tính đến cuối năm 2024, diện bao phủ BHTN đạt trên 16 triệu người. Đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp mở rộng trên cơ sở tham gia BHXH bắt buộc, đảm bảo nguyên tắc BHTN ngắn hạn và dựa trên cơ sở tiền lương. Mặc dù vậy, hiện nay nhiều lao động phản ánh mức hỗ trợ hưởng trợ cấp thất nghiệp thấp, chưa đảm bảo cuộc sống khi thất nghiệp.

Chị Nguyễn Diệu Anh, ở quận Đống Đa cho biết: “Tôi xin nghỉ việc từ tháng 1/2025. Lúc xin nghỉ thì các anh chị bên nhân sự cũng làm hết giấy tờ cho tôi. Tôi đến đây để trình diện trợ cấp thất nghiệp, một tháng được hưởng 3,3 triệu đồng. Mức này cũng khá thấp so với kỳ vọng của tôi”.

Ông Trần Tuấn Tú, Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp, Cục Việc làm, Bộ Nội vụ cho biết, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp được chi trả trên cơ sở mức đóng, đảm bảo khả năng cân đối quỹ trong dài hạn. Hiện tại, người lao động đang đóng theo mức lương tối thiểu (gồm cả phụ cấp). Mức hưởng thấp do bình quân nên đóng thấp, (hiện bình quân khoảng 6 triệu đồng).

Còn thực tế, với mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hàng tháng bằng 60% nhân với mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, thì tỷ lệ hưởng không thấp. Tại dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), mức đóng - hưởng đang được tính toán trên cơ sở thực chất chính sách, cân đối thu chi, phương án tài chính, có thể tiến tới, người lao động đóng BHTN theo thu nhập. Bên cạnh đó, Luật việc làm (sửa đổi) cũng cần tính đến phương án mở rộng đối tượng tham gia để tăng đối tượng được hỗ trợ khi bị thất nghiệp.

Công nhân làm việc trong một nhà máy sản xuất kính ở Quảng Nam

"Thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định mở rộng đối tượng tham gia. Trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, những đối tượng này, chúng ta quản lý được tình trạng việc làm của họ, quản lý được tình trạng thu nhập của họ thì khi nào họ biến động thu nhập bị giảm cần được hỗ trợ thì những đối tượng này sẽ được tham gia trên cơ sở pháp luật quy định và thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định và đề xuất của Chính phủ. Đó là những điểm liên quan đến độ bao phủ BHTN hiện nay và việc mở rộng ở nhóm đối tượng quản lý được và có hưởng lương” - ông Tú cho biết thêm.

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa 15, thảo luận về Luật việc làm (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn Hải Dương nêu thực tế, qua các cuộc giám sát chính sách và đối thoại định kỳ, đoàn đại biểu nhận được khá nhiều phản hồi của người lao động. Họ mong có chính sách dài hơi để giúp lao động có việc làm lâu dài chứ không trông chờ “thất nghiệp để được hỗ trợ”.

Để thực hiện tốt hơn chính sách bảo hiểm thất nghiệp trong thời gian tới, đại biểu Hà Sỹ Đồng, đoàn Quảng Trị cho rằng, cần xem xét tổng thể các giải pháp, trong đó, cần cải thiện nguồn thu ngân sách để có nguồn lực thực hiện chính sách an sinh được tốt nhất. Bên cạnh đó, xem xét các chính sách cho các đối tượng công chức, viên chức phải nghỉ việc do sắp xếp tinh gọn bộ máy. Nhiều người còn trẻ tuổi, còn sức lao động, họ cần chuyển đổi việc làm, cần có thu nhập để lo cho kinh tế gia đình, nuôi con ăn học.

Người lao động tìm cơ hội việc làm tại Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng: “Đội ngũ cán bộ công chức, viên chức cũng là người lao động và cũng có thể thất nghiệp khi thực hiện tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế. Họ cũng cần được pháp luật bảo vệ và được thực hiện các chính sách liên quan đến BHTN khi vì những lý do nào đó. Mặc dù vẫn có khả năng lao động nhưng vẫn phải rời khỏi công vụ. Chính sách việc làm trong dự thảo Luật này cũng cần quan tâm đến đội ngũ này”.

Trong bối cảnh thị trường luôn biến động, doanh nghiệp có thể bị phá sản, người lao động cũng dễ bị thất nghiệp thì ngoài chính sách bảo hiểm thất nghiệp cũng cần tính đến chính sách việc làm. Người lao động không chỉ thất nghiệp mới được hỗ trợ việc làm, học nghề, trợ cấp mà những người đang tham gia chính sách này, khi cảm thấy công việc không phù hợp, có nhu cầu đào tạo, nâng cao kỹ năng, muốn chuyển đổi việc làm cũng được hưởng chính sách.

Khi việc xây dựng chính sách phải đặt con người vào vị trí trung tâm thì chính sách sẽ được lắng nghe và khi đưa vào thực tiễn cuộc sống nhận được sự đồng thuận cao của người dân và doanh nghiệp.

Kim Thanh/VOV1