Cần hướng dẫn cụ thể tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp

Quy định khái quát “chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp”

Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của ĐBQH đối với Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp do Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, một số ý kiến đề nghị bổ sung quy định về thời hạn cụ thể tại Điều khoản chuyển tiếp (Điều 2 dự thảo Luật), Chính phủ kiến nghị giữ quy định tại dự thảo Luật và sửa đổi theo hướng: “Đối với các doanh nghiệp được thành lập trước thời điểm Luật này có hiệu lực thì việc bổ sung thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp (nếu có) được thực hiện đồng thời tại thời điểm doanh nghiệp thực hiện thủ tục đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp gần nhất hoặc theo nhu cầu của doanh nghiệp”.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Nêu lý do của đề xuất này, báo cáo của Chính phủ cho biết, hiện nay, có khoảng 960.000 doanh nghiệp đang hoạt động, 425.000 hồ sơ/322.000 doanh nghiệp đăng ký thay đổi (bao gồm: thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp và thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp). Trung bình 1 năm có khoảng 35% doanh nghiệp đang hoạt động thực hiện đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp.

Như vậy, số lượng các doanh nghiệp có thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi bổ sung với Cơ quan đăng ký kinh doanh ngày càng đầy đủ theo thời gian. Theo nguyên tắc pháp luật không hồi tố, việc quy định các doanh nghiệp thành lập trước ngày Luật này có hiệu lực thông báo thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi với Cơ quan đăng ký kinh doanh khi thực hiện thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp là nỗ lực của Việt Nam trong việc nội luật hóa quy định của Lực lượng đặc nhiệm hành động tài chính (FATF).

Chính phủ cũng cho rằng, cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích của việc thu thập thông tin và nguyên tắc pháp luật này trong bối cảnh thông tin thu thập được chủ yếu là để lưu trữ, cung cấp khi nhận được đề nghị của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Trường hợp cần có thông tin chủ sở hữu hưởng lợi của một doanh nghiệp cụ thể (mà doanh nghiệp này chưa thực hiện bổ sung thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi) thì cơ quan đăng ký kinh doanh, cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoàn toàn có thể yêu cầu doanh nghiệp báo cáo theo quy định tại khoản 2 Điều 1 dự thảo Luật để bổ sung khoản 5a sau khoản 5 Điều 8 Luật Doanh nghiệp.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nêu rõ, việc yêu cầu doanh nghiệp phải thực hiện riêng biệt một thủ tục hành chính chỉ để kê khai bổ sung thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi và trong một khoảng thời gian nhất định sẽ gia tăng áp lực, làm phát sinh chi phí tuân thủ đáng kể cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Sau khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp được Quốc hội thông qua, Chính phủ sẽ triển khai công tác truyền thông, khuyến khích doanh nghiệp bổ sung thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp…

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản nhất trí với hướng tiếp thu của Chính phủ đối với các nội dung liên quan đến “chủ sở hữu hưởng lợi” tại dự thảo Luật. Đồng thời đề nghị, bổ sung tài liệu trình Quốc hội bao gồm cả nội dung cụ thể dự kiến quy định tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết (được ban hành và có hiệu lực đồng thời với thời điểm Luật này có hiệu lực) vào nội dung tiếp thu, giải trình tại Báo cáo số 478/BC-CP, bảo đảm tính khả thi.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo khẩn trương xây dựng văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các nội dung tại dự thảo Luật; thực hiện đầy đủ các biện pháp hỗ trợ và bảo đảm điều kiện thực hiện khác để tạo điều kiện thuận lợi tối đa, bảo đảm không phát sinh thủ tục hành chính, không tăng chi phí tuân thủ.

Nghiêm cấm các hành vi nhũng nhiễu doanh nghiệp

Thống nhất quy định như trong dự thảo Luật về các quy định liên quan đến “chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp", Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, Chính phủ kịp thời ban hành hướng dẫn cụ thể và có tiêu chí xác định “chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp” như: tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ trực tiếp hoặc gián tiếp; quyền chi phối thông qua tỷ lệ biểu quyết hoặc quyền chi phối thông qua việc bổ nhiệm, bãi nhiệm nhân sự.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng nhận thấy, mặc dù tại khoản 6 Điều 1 dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết các tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp như tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ trực tiếp hoặc gián tiếp, quyền chi phối thông qua tỷ lệ biểu quyết hoặc quyền chi phối thông qua việc bổ nhiệm/bãi nhiệm nhân sự... nhưng nếu không quy định ngay trong dự thảo Luật thì có thể dẫn đến vướng mắc, khó khăn trong thi hành sau này.

Do vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị, nếu Chính phủ có định hướng xác định tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ hợp lý thì nên quy định ngay trong dự thảo Luật để làm cơ sở cho Chính phủ quy định chi tiết tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp, tạo sự thống nhất và ổn định của pháp luật.

“Nếu không quy định trong dự thảo Luật tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ thì nên bổ sung quy định theo hướng “cá nhân có quyền sở hữu trên thực tế vốn điều lệ theo tiêu chí do Chính phủ quy định để bảo đảm tính chặt chẽ trong quy định pháp luật về khái niệm chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị.

Quan tâm tới các quy định về hành vi bị cấm, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhận thấy, dự thảo Luật mới chỉ tập trung quy định các hành vi bị cấm đối với chủ thể là doanh nghiệp; ngoài ra, có 2 nhóm hành vi liên quan đến cơ quan quản lý nhà nước hoặc chủ thể khác.

Trong khi đó, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân có ba nội dung rất mới, rất rõ là: nghiêm cấm các hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực, đưa thông tin sai lệch, không chính xác, ảnh hưởng đến doanh nghiệp và doanh nhân; nghiêm cấm lạm dụng quyết định hành chính, hành vi bảo hộ cục bộ của ngành, địa phương, xử lý nghiêm các hành vi làm hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền và cạnh tranh không lành mạnh; nghiêm cấm việc thao túng, lợi dụng làm tha hóa cán bộ, công chức.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, tiếp tục rà soát và nội luật hóa những hành vi liên quan đến các chủ thể khác để bảo đảm môi trường kinh doanh lành mạnh, thuận lợi nhất cho doanh nghiệp, bởi thực tế cho thấy, môi trường kinh doanh vẫn là một trong những hạn chế lớn nhất trong phát triển kinh tế tư nhân.

Nhật An