Cần làm rõ căn cứ đề ra các mục tiêu về tỷ lệ hộ nghèo đa chiều, nông thôn mới hiện đại

Quang cảnh phiên làm việc của Quốc hội ngày 5/12. Ảnh: VPQH cung cấp.

Ngày 5/12, tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở Hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cơ bản tán thành việc Quốc hội xem xét ban hành Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 - 2035.

Các ý kiến cho rằng, đây là chủ trương lớn, mang ý nghĩa chiến lược, thể hiện nhất quán quan điểm của Đảng và Nhà nước về ưu tiên phát triển khu vực nông thôn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, thu hẹp khoảng cách vùng miền và bảo đảm cơ hội phát triển đồng đều cho mọi người dân. Việc hợp nhất 3 Chương trình sẽ khắc phục được những tồn tại hạn chế của giai đoạn trước như về trùng lắp đối tượng thụ hưởng, địa bàn đầu tư; đặc biệt là sẽ khắc phục được vướng mắc trong cơ chế quản lý trước đây như việc chồng chéo trong quản lý giữa các bộ, ngành, địa phương trong tổ chức thực hiện chương trình…

Tránh chồng chéo, bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm

Phát biểu thảo luận, ĐBQH Mai Văn Hải (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) nêu rõ, dự thảo Nghị quyết đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc, quyết tâm chính trị rất lớn của Đảng, Chính phủ, Quốc hội trong xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới hiện đại, rút ngắn khoảng cách giữa các vùng, miền, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi so với các vùng khác, mục tiêu lớn nhất là nâng cao đời sống, vật chất tinh thần, của người dân.

ĐBQH Mai Văn Hải phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Tuy nhiên, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị, cần giải thích thuyết phục cơ sở của việc xác định các mục tiêu về tỷ lệ hộ nghèo đa chiều; mục tiêu xã nông thôn mới, xã nông thôn mới hiện đại của giai đoạn 2026 - 2030 và đến năm 2035 bởi hiện nay, quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025; bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2021 - 2025 cũng chuẩn bị kết thúc.

Trong khi đó, bộ tiêu chí nông thôn mới hiện đại chưa có. Theo Báo cáo giải trình của Chính phủ đối với ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì hiện nay đang trong quá trình xây dựng.

Vì vậy, đại biểu nhấn mạnh, cần làm rõ căn cứ đề ra các mục tiêu về tỷ lệ hộ nghèo đa chiều; nông thôn mới, nông thôn mới hiện đại. Đồng thời, cần rà soát lại việc bố trí các nhóm nội dung trong các hợp phần để tránh chồng chéo, bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm và kế thừa được các nội dung của 3 chương trình giai đoạn 2021 - 2025…

Cần bảo đảm tính liền mạch về chính sách dân tộc

Phát biểu thảo luận, ĐBQH Phạm Thị Kiều (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) cho rằng, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là chương trình duy nhất tác động trực tiếp đến nhóm yếu thế nhất, sống ở địa bàn khó khăn nhất và ở vị trí quan trọng đối với ổn định chính trị xã hội. Vì vậy, đại biểu kiến nghị, khi thiết kế chương trình tích hợp, cần làm rõ 3 định hướng lớn để bảo đảm Chương trình vừa thống nhất nhưng vẫn giữ được chiều sâu cần thiết.

ĐBQH Phạm Thị Kiều phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Thứ nhất, xây dựng một hợp phần riêng cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với mục tiêu, phạm vi và cơ chế phù hợp, đặc thù. Đây là yêu cầu nhằm bảo đảm những vấn đề cốt lõi nhất ở vùng, không bị hòa chung vào các mục tiêu phổ quát, tránh tình trạng đặc thù bị làm mờ trong quá trình tích hợp.

Thứ hai, phân bổ nguồn lực dựa trên mức độ khó khăn thực tế thay vì bình quân theo đơn vị hành chính; những địa bàn khó khăn nhất phải được ưu tiên mạnh mẽ nhất. Bởi, nếu phân bổ bình quân thì Chương trình sẽ không còn giữ được tính nhân văn và mục tiêu thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền.

Thứ ba, làm rõ vai trò trọng tâm của các cơ quan công tác dân tộc trong quản lý hợp phần đặc thù. Đây không phải là tạo thêm tầng nấc trung gian mà là bảo đảm tính liền mạch về chính sách dân tộc, tránh đứt gãy khi chuyển sang mô hình tích hợp và phát huy kinh nghiệm quản lý đã được chứng minh qua nhiều giai đoạn. Thực tiễn cho thấy, cơ quan quản lý nhà nước về công tác dân tộc là đơn vị hiểu rõ nhất đặc điểm vùng, nắm địa bàn và có dữ liệu, có năng lực triển khai trực tiếp đến cộng đồng…

Các mục tiêu phù hợp với kết quả thực tiễn và có tính khả thi

Phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐBQH quan tâm, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, theo rà soát của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hiện nay có khoảng 42% số xã cơ bản đạt quy định của Bộ tiêu chí mới giai đoạn 2026-2030 và dự kiến số xã này sẽ được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới trong năm 2026, 2027.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐBQH quan tâm. Ảnh: VPQH cung cấp.

Số xã còn lại chủ yếu ở vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khoảng 25%, sẽ được tập trung ưu tiên nguồn lực để đạt nông thôn mới đến năm 2030. Như vậy, mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có khoảng 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới là khả thi.

Về mục tiêu tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì giảm từ 1 đến 1,5%/năm, 100% xã nghèo thoát khỏi tình trạng nghèo, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, mục tiêu giảm tỷ lệ nghèo đa chiều được khẳng định tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 13 của Đảng và Chỉ thị số 05 của Ban Bí thư khóa XIII về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030.

Về thực tế, đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều còn khoảng 0,9 đến 1%, bình quân giai đoạn 2021-2025 giảm khoảng trên 1%/1 năm; dự kiến tỷ lệ nghèo đa chiều theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2026-2030 còn khoảng 9,6%, tương đương với giai đoạn 2022-2025. Như vậy mục tiêu trên là phù hợp với chủ trương của Đảng, kết quả thực tiễn và có tính khả thi trong điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước ta trong giai đoạn 2026-2030…

“Chính phủ xin trân trọng tiếp thu các ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các vị đại biểu Quốc hội và sẽ chỉ đạo quyết liệt việc ban hành chính sách và tổ chức thực hiện ngay sau khi chương trình được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư”, Bộ trưởng Trần Đức Thắng bày tỏ.

Vũ Cảnh