ĐBQH Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh): Cần cơ chế linh hoạt, sát thực tiễn để chính sách thực sự đi vào đời sống

Chuyển từ "hỗ trợ theo quy trình" sang "hỗ trợ theo kết quả"

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Đỗ Thị Lan bày tỏ sự đồng thuận cao với các mục tiêu lớn mà Chương trình đặt ra. Tuy nhiên, để hiện thực hóa khát vọng đến năm 2030 thu nhập bình quân của người dân nông thôn tăng gấp 2,5 - 3 lần so với năm 2020, đại biểu cho rằng vấn đề cần tập trung là tháo gỡ các cơ chế hỗ trợ phát triển sản xuất.

Đi sâu phân tích thực trạng, đại biểu Lan nhận định thời gian qua, việc triển khai các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất tại nhiều địa phương, đặc biệt là các dự án theo chuỗi giá trị và hỗ trợ cộng đồng, vẫn gặp những độ trễ nhất định. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hệ thống quy định về nguyên tắc, tiêu chí, trình tự thủ tục còn khá phức tạp, chưa thực sự tương thích với điều kiện đặc thù tại các địa bàn miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

ĐBQH Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) kiến nghị cần tiếp tục hoàn thiện các quy định theo hướng giảm thiểu thủ tục hành chính và tăng cường phân cấp

Dẫn chứng cụ thể, đại biểu chia sẻ: đối với các dự án hỗ trợ theo chuỗi giá trị, quy định hiện hành yêu cầu phải có đầy đủ hợp đồng, biên bản hợp tác chặt chẽ từ khâu đào tạo, kỹ thuật đến cung ứng vật tư và tiêu thụ sản phẩm. Người dân muốn tham gia phải lập hồ sơ dự án, trải qua hội đồng thẩm định; quá trình thực hiện phải lập kế hoạch dự toán chi tiết, có hóa đơn chứng từ mua sắm từng loại giống cây trồng, vật nuôi... Đối với hỗ trợ cộng đồng, yêu cầu phải thành lập tổ hợp tác và tuân thủ quy trình thẩm định nghiêm ngặt cũng tạo ra những áp lực không nhỏ cho bà con.

"Những quy định này tuy nhằm bảo đảm sự chặt chẽ trong quản lý ngân sách, nhưng khi áp dụng vào thực tiễn tại các vùng khó khăn lại trở thành rào cản, dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp và ảnh hưởng đến hiệu quả chung của chương trình", đại biểu Lan lưu ý.

Từ thực tế đó, đại biểu đề nghị, cần một tư duy mới trong thiết kế chính sách. Đó là mạnh dạn áp dụng cơ chế đặc thù, đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính. Chính phủ nên tập trung quy định các nguyên tắc, tiêu chí và khung mức hỗ trợ, còn lại phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền cho cấp tỉnh và cấp xã để địa phương chủ động quyết định hồ sơ, quy trình nghiệm thu sao cho phù hợp nhất với tập quán canh tác và trình độ của người dân sở tại.

Đáng chú ý, đại biểu Đỗ Thị Lan đề xuất nghiên cứu chính sách hỗ trợ trực tiếp bằng tiền cho hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo thông qua hình thức đăng ký nhiệm vụ phát triển sản xuất, ví dụ như trồng rừng. Thay vì yêu cầu chứng từ mua sắm phức tạp, có thể quản lý theo kết quả đầu ra. Sau thời gian 2-3 năm, cơ quan chức năng tiến hành nghiệm thu kết quả trồng rừng thực tế để thanh toán hỗ trợ. Cách làm này vừa minh bạch, vừa giảm tải thủ tục, rất phù hợp với bà con vùng cao".

Bảo đảm an toàn cho người dân trước thiên tai

Bên cạnh câu chuyện thủ tục, vấn đề nguồn vốn cũng được đại biểu Đỗ Thị Lan phân tích kỹ lưỡng. Trước ý kiến băn khoăn về việc lồng ghép vốn, đại biểu khẳng định sự cần thiết của cơ chế này trong bối cảnh nguồn ngân sách trung ương còn hạn hẹp. Tuy nhiên, để việc lồng ghép thực sự phát huy hiệu quả cần sửa đổi các quy định hiện hành đang còn nặng về nguyên tắc quản lý.

"Cần bổ sung quy định cho phép lồng ghép linh hoạt vốn ngân sách địa phương, các nguồn vốn hợp pháp khác và vốn từ các dự án khác. Quy định cần mở hơn về phương thức lồng ghép để các địa phương chủ động “liệu cơm, gắp mắm”, tối ưu hóa các nguồn lực cho mục tiêu chung," đại biểu Đỗ Thị Lan nhấn mạnh.

Một nội dung quan trọng khác được đại biểu lưu tâm là vấn đề ổn định dân cư. Chia sẻ với những thiệt hại nặng nề do thiên tai, bão lũ, sạt lở đất gây ra thời gian qua, đại biểu Đỗ Thị Lan thống nhất cao với một số ý kiến đại biểu về tính cấp thiết của việc quy hoạch, sắp xếp lại dân cư.

Đại biểu kiến nghị Chương trình cần thiết kế một dự án hoặc tiểu dự án riêng với nguồn lực tương xứng để giải quyết bài toán di dời dân ra khỏi vùng nguy hiểm. "Đây không chỉ là giải pháp phòng chống thiên tai, mà còn là mục tiêu nhân văn nhằm bảo đảm an toàn tính mạng, ổn định cuộc sống lâu dài và nâng cao chất lượng dân số cho người dân ở những địa bàn xung yếu," đại biểu khẳng định.

Khép lại phần phát biểu, đề cập đến công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn, đại biểu Đỗ Thị Lan đề nghị cần có sự đánh giá tổng thể và khách quan về hiệu quả thời gian qua. Quan điểm của đại biểu là đào tạo nghề không nên chạy theo số lượng mà phải gắn chặt với nhu cầu giải quyết việc làm thực tế, kết nối với doanh nghiệp và quy hoạch sản xuất của địa phương để bảo đảm sinh kế bền vững cho người lao động.

Mạnh Tuân