ĐBQH Hoàng Thị Thu Hiền (Nghệ An) Thiết kế chương trình phải bảo đảm tính khả thi, tránh chồng chéo

Mở rộng đối tượng thụ hưởng

Góp ý về bố cục và nội dung Chương trình mục tiêu quốc gia tích hợp ba chương trình hiện hành, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền đánh giá cao chủ trương hợp nhất để khắc phục những tồn tại, bất cập, chồng chéo từng xảy ra trong giai đoạn trước. Thiết kế Chương trình theo hai hợp phần đã thể hiện rõ định hướng ưu tiên đầu tư phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuy nhiên, đại biểu bày tỏ băn khoăn khi số lượng hoạt động quá nhiều và dày đặc, có nguy cơ tạo áp lực lớn cho cơ quan triển khai, ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ thường xuyên. Điều này dễ lặp lại tình trạng giải ngân chậm, trả vốn, hủy vốn như các giai đoạn trước.

ĐBQH Hoàng Thị Thu Hiền (Nghệ An) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

Đại biểu cho rằng: việc phân bổ hoạt động còn quá dàn trải, thiếu điểm nhấn trọng tâm. Nhiều chỉ tiêu được đặt ra ở mức cao, đặc biệt là mục tiêu thu nhập của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2030 đạt bằng một nửa và đến năm 2035 đạt bằng hai phần ba mức bình quân cả nước, đòi hỏi nguồn lực và giải pháp rất lớn, cần được lượng hóa kỹ lưỡng hơn.

Bên cạnh đó, thiết kế hoạt động quá chi tiết, bao trùm dễ dẫn đến trùng lặp với nhiệm vụ của các bộ, ngành và các chương trình mục tiêu quốc gia khác. Ngay trong dự thảo đã đề cập nhiều nội dung trùng với chương trình mục tiêu phát triển văn hóa, giáo dục, y tế. Đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền đề nghị không đưa vào Chương trình những nội dung đã thuộc chức năng của chương trình khác nhằm bảo đảm tính tinh gọn và hiệu quả.

Góp ý quy định về đối tượng thụ hưởng, đại biểu dẫn lại nội dung dự thảo tại Hợp phần 1, Nhóm nội dung 5, với mục tiêu 100% người dân tộc thiểu số và người nghèo vùng dân tộc thiểu số, miền núi có BHYT và được tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản miễn phí. Tại Hợp phần 2, Nhóm nội dung 3, đối tượng thụ hưởng được xác định là hộ gia đình, cá nhân người dân tộc thiểu số và cá nhân thuộc hộ nghèo người Kinh sinh sống tại thôn đặc biệt khó khăn và xã khu vực II, III vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Từ thực tế tiếp xúc cử tri, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu mở rộng đối tượng sang hộ cận nghèo vùng dân tộc thiểu số và miền núi trong cả hai nội dung nêu trên. Đại biểu phân tích mức sống giữa hộ nghèo và hộ cận nghèo tại khu vực này không có sự chênh lệch đáng kể. Nhiều ý kiến cử tri mong muốn được quan tâm, hỗ trợ tương đồng giữa các nhóm này, đặc biệt đối với hộ cận nghèo người Kinh sinh sống ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi – nơi được xác định là địa bàn chiến lược về an ninh quốc gia.

Đại biểu cũng lưu ý: tại nội dung 1, Hợp phần 2, dự thảo đã nêu mục tiêu đầu tư xây dựng trạm y tế xã đạt chuẩn, hướng tới khám chữa bệnh miễn phí toàn dân trên địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Do vậy, việc mở rộng đối tượng thụ hưởng là hoàn toàn đồng bộ với định hướng chung của Chương trình.

Tăng cường lồng ghép giới trong toàn bộ Chương trình

Liên hệ Thông báo số 4665 ngày 27.11.2025 của Văn phòng Quốc hội về kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền nhấn mạnh quan điểm xuyên suốt là không giảm chính sách, không gián đoạn và không giảm nguồn lực đầu tư cho Chương trình giai đoạn mới.

Đại biểu đánh giá cao hiệu quả bước đầu của Dự án 8 trong giai đoạn trước – dự án riêng về thực hiện bình đẳng giới và giải quyết các vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em. “Nhiều rào cản lớn đối với sự phát triển của vùng dân tộc thiểu số và miền núi bắt nguồn từ các vấn đề xã hội liên quan tới phụ nữ và trẻ em gái như bất bình đẳng giới, bạo lực, xâm hại, mua bán người, tảo hôn, hôn nhân cận huyết, mù chữ và những tập tục có hại”, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền khẳng định.

Dù tác động của Dự án 8 rất tích cực, thời gian triển khai còn ngắn nên chưa thể tạo chuyển biến bền vững. Do đó, việc Chương trình giai đoạn mới chỉ thiết kế nội dung về bình đẳng giới và giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết là chưa đủ bao quát. Đại biểu đề xuất sử dụng lại tên gọi Dự án 8 của giai đoạn trước để tránh thu hẹp phạm vi, đồng thời bảo đảm khả năng xử lý các vấn đề phát sinh trong thực tiễn.

Đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền cũng nhấn mạnh yêu cầu phát huy kết quả và kinh nghiệm của giai đoạn 1, trong đó trọng tâm là tác động trực tiếp tới phụ nữ và trẻ em gái, đồng thời huy động sự tham gia của già làng, trưởng bản, người có uy tín và đặc biệt là nam giới trong gia đình và cộng đồng... “Đây là một trong những thành công của giai đoạn 1, bởi nam giới tại vùng dân tộc thiểu số có ảnh hưởng rất lớn đến nhận thức và hành vi của phụ nữ”, đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu đề nghị chú trọng các hoạt động liên quan sức khỏe sinh sản, vệ sinh, nước sạch, sức khỏe sinh sản vị thành niên, phòng chống mua bán người, bạo lực và xâm hại phụ nữ, trẻ em, xây dựng môi trường an toàn, tạo cơ hội phát triển kinh tế, hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp sáng tạo và bảo đảm tiếng nói, sự tham gia thực chất của phụ nữ trong cộng đồng và hệ thống chính trị.

Từ những phân tích trên, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền đề nghị tăng cường lồng ghép giới một cách thực chất trong toàn bộ các hợp phần và hoạt động của Chương trình, bảo đảm mọi chính sách triển khai tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi đều quan tâm đúng mức tới phụ nữ và trẻ em – nhóm đối tượng chịu nhiều thiệt thòi nhất nhưng cũng giữ vai trò quan trọng nhất trong phát triển bền vững.

Diệp Anh