Cân nhắc quy định Quỹ Phát triển trí tuệ nhân tạo quốc gia

Làm rõ mối quan hệ với các luật chuyên ngành liên quan

Đa số ĐBQH tán thành việc ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo; cho rằng, Việt Nam lần đầu tiên ban hành luật riêng điều chỉnh về trí tuệ nhân tạo và đã nghiên cứu kế thừa các quy định pháp luật hiện hành, nghiên cứu tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế.

Quang cảnh họp Tổ 14

Một số ý kiến đề nghị, tiếp tục rà soát, đối chiếu kỹ lưỡng các quy định của dự thảo Luật với các luật hiện hành, nhất là một số nhóm luật cơ bản liên quan đến các lĩnh vực như: hạ tầng số, dữ liệu, an ninh, an toàn; khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; doanh nghiệp, đầu tư và tài chính; giáo dục, đào tạo và phát triển nhân lực; đạo đức, xã hội, quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý…

Đồng thời, nghiên cứu định vị rõ hơn vị trí của dự án Luật trong hệ thống pháp luật, làm rõ mối quan hệ giữa Luật này với các luật chuyên ngành có liên quan (nhất là luật chuyên ngành trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, giao thông, báo chí...), đảm bảo liên thông, đồng bộ.

Dự thảo Luật quy định về quỹ phát triển trí tuệ nhân tạo quốc gia (Điều 23) là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì lợi nhuận, do Chính phủ thành lập nhằm huy động và phân bổ nguồn lực để thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và quản lý trí tuệ nhân tạo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

ĐBQH Đôn Tuấn Phong (An Giang) phát biểu

Tuy nhiên, ĐBQH Đôn Tuấn Phong (An Giang) cho rằng, gần như luật nào cũng đưa vấn đề quỹ vào, có hơi nhiều quỹ, lạm dụng quỹ hay không? Có những vấn đề không nhất thiết phải quỹ mà Nhà nước chỉ cần có chính sách khuyến khích thì đã tự vận hành, phát triển được. Tức chỉ cần Nhà nước định hướng, phân luồng các lĩnh vực, các địa bàn, các vấn đề ưu tiên, ưu đãi thì tự khắc doanh nghiệp, người dân sẽ tham gia và phát triển các lĩnh vực đó.

Do đó, đại biểu đề nghị cần cân nhắc kỹ lưỡng vấn đề này.

Cùng quan điểm này, theo ĐBQH Trần Thị Kim Nhung (Quảng Ninh), nhiều quỹ vốn ban đầu cần sự hỗ trợ từ ngân sách, trong khi nguồn lực của chúng ta còn khiêm tốn. Nếu phân tán nhiều thì phải cân nhắc kỹ.

ĐBQH Trần Thị Kim Nhung (Quảng Ninh) phát biểu

Đi vào cụ thể, đại biểu Trần Thị Kim Nhung cho rằng, nội dung chi và nguyên tắc vận hành của Quỹ không rõ. Ví dụ như quỹ hoạt động theo nguyên tắc công khai, minh bạch, hiệu quả, đúng mục đích; phối hợp, không trùng lặp với các quỹ tài chính nhà nước khác là còn chung chung. Hiện nay, đã có Quỹ Phát triển khoa học công nghệ Quốc gia, Quỹ đổi mới công nghệ Quốc gia, và nội dung chi của các Quỹ này có sự giao thoa.

Vì vậy, việc quy định cứng về thành lập quỹ khi chưa rõ mục tiêu và nguồn hình thành quỹ cần phải hết sức cân nhắc.

Phân loại mức độ rủi ro cần gắn với trách nhiệm của các chủ thể

Nêu quan điểm về quản lý rủi ro do trí tuệ nhân tạo mang lại, ĐBQH Hoàng Hữu Chiến (An Giang) cho rằng, trong một hệ thống công nghệ, nhiều khi hệ thống công nghệ không thể gây ra rủi ro mà phải tính đến chủ thể là con người điều khiển.

ĐBQH Hoàng Hữu Chiến (An Giang) phát biểu

Do đó, cần có quy định và phân biệt rõ rủi ro từ con người điều khiển hệ thống công nghệ hay rủi ro từ trí tuệ nhân tạo gây ra.

Bên cạnh đó, cần đưa ra quy định rõ ràng và có sự can thiệp kịp thời của cơ quan Nhà nước trong việc ứng phó với các sự cố do con người hay trí tuệ nhân tạo mang lại. Việc làm này cũng là để quy định rõ trách nhiệm của các bên trong các trường hợp. Cần thiết phải sửa đổi một số điều trong Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự.

Đóng góp ý kiến về phân loại rủi ro thành 4 mức (rủi ro thấp, trung bình, cao và không chấp nhận được), ĐBQH Nguyễn Danh Tú (An Giang) cho rằng, về trách nhiệm bồi thường thiệt hại quy định quá chung chung là "bồi thường theo quy định pháp luật".

ĐBQH Nguyễn Danh Tú (An Giang) phát biểu

Đại biểu nhấn mạnh, trách nhiệm bồi thường dân sự đối với trí tuệ nhân tạo là rất quan trọng và có yếu tố đặc thù. Việc xác định yếu tố lỗi, yếu tố hành vi của các bên (nhà cung cấp, nhà phát triển, bên triển khai, người sử dụng) là vô cùng phức tạp, khác biệt so với các hành vi thông thường.

Do đó, việc phân loại rủi ro theo 4 mức độ cũng phải gắn với trách nhiệm của cả 4 chủ thể: nhà phát triển, nhà cung cấp, bên triển khai, người sử dụng.

Đại biểu nhấn mạnh, quy định phân loại này cũng nhằm xác định rõ trách nhiệm bồi thường của các bên nếu có, tránh xảy ra tranh chấp, khiếu kiện liên quan đến rủi ro do trí tuệ nhân tạo mang lại hoặc rủi ro từ các bên sử dụng trí tuệ nhân tạo. Ngoài ra, cơ quan quản lý Nhà nước cũng cần nêu cao tinh thần trách nhiệm trong quản lý ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong xã hội.

N. Thành