Cần sớm gỡ thủ tục hoàn thuế cho doanh nghiệp ngành gỗ

Ngành thuế tăng cường áp dụng công nghệ, khai báo điện tử, giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn khi tuân thủ pháp luật thuế

Doanh nghiệp thuận lợi hơn khi tuân thủ pháp luật về thuế

Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán về lợi ích của doanh nghiệp ngành gỗ khi thực hiện thủ tục hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT), cũng như những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, ngành thuế đã tăng cường áp dụng công nghệ, khai báo điện tử, giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn khi tuân thủ pháp luật thuế.

Trong 9 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt 12,52 tỷ USD, tăng 6,8% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, thị trường Mỹ chiếm hơn 55% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành. Năm 2025, ngành gỗ đặt mục tiêu xuất khẩu 18 tỷ USD, tăng hơn 10% so với năm 2024 và hiện đang bám sát mục tiêu này.

Gỗ là mặt hàng xuất khẩu lớn thứ 7 của cả nước. Hiện có khoảng 14.126 doanh nghiệp tham gia chế biến, thương mại và xuất nhập khẩu gỗ, lâm sản ngoài gỗ; trong đó có hơn 3.300 doanh nghiệp xuất khẩu. Mỗi năm, công nghiệp gỗ tiêu thụ khoảng 45 - 50 triệu m3 gỗ rừng trồng trong nước, là động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế miền núi và cải thiện sinh kế nông dân.

Tuy nhiên, ông Hoài cho biết, theo quy định, người nông dân trồng rừng, bán gỗ cho thương lái thì thuế suất bằng 0. Nhưng khi thương lái thu mua về sơ chế ở các khâu như bóc vỏ, băm, xẻ, sấy để cung ứng cho nhà máy chế biến, sẽ bị tính thuế 10% với quan niệm: tất cả các khâu thương mại có phát sinh lợi nhuận đều phải nộp thuế.

Các doanh nghiệp đầu chuỗi thu mua gỗ chế biến, nguyên liệu rừng trồng trong nước từ thương lái để sản xuất hàng xuất khẩu sẽ nộp thuế GTGT 10%. Khoản thuế này sẽ được hoàn lại khi doanh nghiệp hoàn tất xuất khẩu sản phẩm, có đầy đủ hóa đơn chứng từ, vận đơn và hóa đơn đầu vào hợp lệ. Số thuế GTGT được hoàn đối với hàng hóa xuất khẩu không vượt quá 10% doanh thu xuất khẩu.

“Vướng mắc lớn nhất là việc nhà cung ứng có cung cấp đủ hóa đơn đầu vào cho doanh nghiệp chế biến - xuất khẩu hay không. Doanh nghiệp đầu chuỗi chịu nhiều rủi ro bởi phần lớn thương lái thu gom nguyên liệu gỗ rừng trồng của nông dân làm theo thời vụ, không có hóa đơn GTGT, nên gặp khó khi xuất hóa đơn đầu vào”, ông Hoài nhấn mạnh.

Để hoàn tất thủ tục mà phía nhà sản xuất yêu cầu, một số hộ đã vi phạm quy định, thậm chí vướng lao lý vì mua hóa đơn. Rủi ro này cũng dồn lên vai doanh nghiệp sản xuất gỗ, bởi họ khó kiểm soát đầy đủ nguồn gốc hóa đơn đầu vào từ nhà cung cấp.

Một doanh nghiệp sản xuất gỗ xuất khẩu có khoảng 30 - 50 đại lý thu gom, mua gỗ từ nông dân, sau đó chặt hạ, bóc vỏ, vận chuyển, sơ chế theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp chế biến đầu chuỗi. Mỗi kỳ hoàn thuế, doanh nghiệp chế biến có thể nhận hàng nghìn bộ hồ sơ từ nhà cung cấp. Quá trình này thường gặp vướng mắc, khiến số tiền thuế chưa được hoàn, có doanh nghiệp bị “treo” hàng trăm tỷ đồng tiền thuế GTGT chờ hoàn.

Khoản thuế này doanh nghiệp phải ứng nộp trước, trong khi vốn chưa thu hồi được khiến thanh khoản suy giảm và chi phí tài chính gia tăng.

Kiến nghị coi gỗ sơ chế là sản phẩm không chịu thuế

Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam kiến nghị, định nghĩa lại sản phẩm gỗ sơ chế thông thường, bao gồm gỗ đã qua bóc vỏ, xẻ, sấy, băm dăm, nên được coi là sản phẩm sơ chế thông thường không phải nộp thuế 5%.

“Nếu không phải nộp thuế thì doanh nghiệp đầu chuỗi chế biến sản xuất sản phẩm từ nguyên liệu đầu vào đó sẽ không được hoàn thuế. Tức là không thu, không hoàn, vừa tránh thất thu, ngăn gian lận, lại giảm chi phí và thời gian tuân thủ pháp luật thuế”, ông Ngô Sỹ Hoài phân tích.

Ở thị trường quốc tế, doanh nghiệp ngành gỗ phải đối mặt với chính sách thuế đối ứng của Mỹ, thuế chống bán phá giá, chống gian lận thương mại... Trong nước, cộng đồng doanh nghiệp mong được hỗ trợ tháo gỡ khó khăn để nâng cao năng lực cạnh tranh, đúng với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW.

“Chúng tôi kỳ vọng sớm được tháo gỡ vướng mắc này, bởi theo luật, nông sản sơ chế không phải chịu thuế. Một kiến nghị khác là mong ngành gỗ không phải áp dụng chế độ tiền kiểm (kiểm tra trước, hoàn thuế sau)”, ông Hoài nói.

Ngành gỗ vẫn đang bị xếp vào nhóm có rủi ro cao nên phải tiền kiểm. Khi áp dụng tiền kiểm, việc truy xuất nguồn gốc đến tận hộ nông dân mới hoàn tất, khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Theo ông Hoài, nếu doanh nghiệp đã cung cấp đầy đủ hồ sơ, gồm hóa đơn xuất khẩu, tờ khai hải quan, vận đơn, chứng từ chuyển tiền từ doanh nghiệp mua nước ngoài - tức hồ sơ hợp lệ - thì cần được hoàn thuế ngay, chỉ khi có nghi ngờ gian lận mới tiến hành kiểm tra.

Hải Minh