Cẩn trọng khi sử dụng thực phẩm chức năng

BS Nguyễn Thị Mai Liên, Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai tư vấn dinh dưỡng cho bệnh nhân

Tuy nhiên, việc sử dụng TPCN một cách tùy tiện có thể gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Nguy kịch vì dùng TPCN vô tội vạ

Công tác tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai nhiều năm, BS Nguyễn Thị Mai Liên, Trưởng khoa Dinh dưỡng đã không ít lần chứng kiến bệnh nhân phải nhập viện điều trị do sử dụng TPCN tùy tiện. Có trường hợp bị suy kiệt cơ thể phải nhập viện cấp cứu, cũng có trường hợp bị ảnh hưởng gan, thận phải điều trị trong một thời gian dài, thậm chí việc điều trị cũng chỉ nhằm mục đích duy trì sự sống chứ không thể chữa hết bệnh được.

Để sử dụng TPCN một cách an toàn, phát huy tác dụng thì người dân phải là người tiêu dùng thông minh. Người dân muốn bổ sung TPCN thì phải hiểu cơ thể mình, xem bản thân có đang bị bệnh hoặc đang thiếu chất gì hay không, chế độ ăn uống, sinh hoạt có lành mạnh, cân đối hay không… Sau đó tìm hiểu kỹ về TPCN rồi mới quyết định có sử dụng hay không.

Bác sĩ Liên kể, bệnh viện từng điều trị cho một bệnh nhân nam mới ngoài 30 tuổi bị suy thận do sử dụng đạm Whey (Whey protein) quá liều lượng. Trước đó, bệnh nhân này tập gym và được bác sĩ dinh dưỡng tư vấn sử dụng đạm Whey để tăng cường nhóm cơ bắp. Sau khi dùng một thời gian, bệnh nhân thấy có hiệu quả và mong muốn tăng cơ nhanh chóng nên đã tự ý tăng liều lượng đạm Whey và sử dụng liên tục như vậy trong 6 tháng, cho đến khi phát hiện bệnh thận thì đã đi đến giai đoạn muộn.

“Do bệnh nhân sử dụng lượng đạm quá cao so với khả năng làm việc của thận nên đã ảnh hưởng đến chức năng của thận, bị suy thận giai đoạn cuối và chỉ còn cách chạy thận để duy trì sự sống” - BS Liên cho hay.

Một trường hợp khác cũng rơi vào tình trạng nguy kịch tính mạng do ăn kiêng, thanh lọc cơ thể. Bệnh nhân này thực hiện phương pháp thanh lọc cơ thể bằng cách chỉ uống một loại nước trong vòng nửa tháng, cho đến khi cơ thể rơi vào tình trạng suy kiệt và được người nhà đưa đi cấp cứu. Khi nhập viện, bệnh nhân phải thở máy và được xác định bị suy dinh dưỡng nặng.

BS Liên cho hay: “Những bệnh nhân giảm cân, thanh lọc cơ thể dẫn đến suy dinh dưỡng, việc can thiệp, bổ sung dinh dưỡng phải rất thận trọng, cần có phác đồ riêng và cần nhiều thời gian thì cơ thể mới hồi phục được”.

Cần sáng suốt khi sử dụng TPCN

Theo BS Liên, tùy theo công dụng, hàm lượng vi chất và hướng dẫn sử dụng, TPCN còn có các tên gọi khác nhau: Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng; thực phẩm bổ sung; thực phẩm bảo vệ sức khỏe; sản phẩm dinh dưỡng y học.

Hiện nay, có một số nhóm TPCN được người tiêu dùng lựa chọn và sử dụng thường xuyên nhưng không đúng cách, dẫn đến ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe như: sữa non, TPCN giảm cân, TPCN bổ sung nội tiết tố, TPCN hỗ trợ điều trị bệnh.

BS Liên cho biết, nhiều bệnh nhân mắc các bệnh nan y hoặc bị bệnh nặng thường sử dụng sữa non để bổ sung dinh dưỡng. Tuy nhiên, việc nghiên cứu về lợi ích của sữa non hiện nay vẫn chưa được chứng minh một cách rõ ràng. Trên thực tế, khi đọc các thành phần được ghi trên vỏ hộp sữa non, bác sĩ dinh dưỡng nhận thấy giá trị dinh dưỡng không cao, thậm chí rất thấp. Nhiều bệnh nhân đang trong tình trạng sức khỏe kém, cần được bổ sung chất dinh dưỡng do tin vào lời quảng cáo đã sử dụng các sản phẩm sữa non trong một thời gian dài, thậm chí dùng thay thế bữa ăn dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng, suy kiệt cơ thể, gây khó khăn cho quá trình điều trị bệnh.

Một nhóm TPCN thường được cảnh báo là TPCN giảm cân. Do mong muốn giảm cân nhanh, nhiều người sử dụng TPCN này không theo đúng liều lượng, giai đoạn, dẫn đến cơ thể thiếu chất, ảnh hưởng chuyển hóa, thậm chí gây suy gan, suy thận.

“Bác sĩ dinh dưỡng thường sẽ tư vấn giảm cân chậm, theo từng giai đoạn và đánh giá cơ thể, tư vấn ăn uống, tập thể dục cho phù hợp. Những người muốn giảm cân nhanh thường muốn đẩy nhanh quá trình này nên không kiên trì theo bác sĩ dinh dưỡng mà đi tìm các sản phẩm TPCN để sử dụng. Những sản phầm này thường tác động nhanh bằng cách gây tiêu chảy, giảm cảm giác thèm ăn… Cách giảm cân không an toàn này có thể dẫn đến nhiều hệ lụy” - BS Liên nói.

Nhiều bệnh nhân nghe quảng cáo hoặc lời đồn đã sử dụng TPCN như thuốc điều trị bệnh. Thậm chí, có những TPCN được quảng cáo trị “bách bệnh”, từ tim, gan, phổi, đến nội tiết, ung thư… nghe rất phi lý nhưng bệnh nhân vẫn tin tưởng một cách mù quáng và sử dụng TPCN thay vì đi chữa bệnh. Trên thực tế, các thành phần trong TPCN có thể vô hại với cơ thể nhưng do bệnh nhân dùng TPCN mà không đi chữa bệnh nên đã đánh mất cơ hội điều trị, khiến bệnh tình càng nặng thêm.

BS Mai Liên cho rằng, nhiều TPCN có chứa các thành phần dinh dưỡng tốt cho cơ thể nhưng phải sử dụng đúng đối tượng, đúng liều lượng và đúng thời điểm thì mới phát huy được tác dụng. Tuy nhiên, do người bán TPCN thiếu kiến thức y khoa hoặc vì lợi nhuận nên đã tư vấn lệch lạc, khiến khách hàng sử dụng không đúng cách dẫn đến ảnh hưởng xấu cho sức khỏe.

Hải Yến