Cân tự động phạt nguội sẽ chặn xe quá tải trên cao tốc Bắc - Nam

Dữ liệu "chết"

Thống kê từ Cục Đường bộ VN, hiện có 66 bộ cân kiểm tra tải trọng xe được lắp đặt ghép với trạm thu phí trên quốc lộ và đường cao tốc. Trong số này, có đến 45 bộ không hoạt động; Có 19 bộ còn thời hạn kiểm định và có đến 47 bộ đã hết hạn kiểm định.

Từ khi thí điểm cân tự động trên quốc lộ 5, số lượt xe tải vi phạm đã giảm hơn 57 lần. Hệ thống cân kiểm soát tự động 24/24h, dữ liệu được dùng để phạt nguội.

Là đơn vị quản lý nhiều tuyến đường cao tốc, ông Bùi Đình Tuấn, Giám đốc Trung tâm Giám sát khai thác vận hành đường cao tốc VN, Tổng công ty Đầu tư và phát triển đường cao tốc VN (VEC) cho biết, hệ thống cân trên các tuyến cao tốc của VEC sử dụng công nghệ cảm biến thạch anh, được đầu tư hơn 10 năm. Số lượng xe vượt quá công suất phục vụ, thời tiết bất lợi khiến phần lớn số cân đã hỏng nên độ chính xác không cao.

Ông Tuấn cho hay, phần lớn khi phát hiện xe chở quá tải, đơn vị chỉ từ chối phục vụ. Dù trước đây có gửi dữ liệu xe vi phạm cho lực lượng CSGT trên tuyến để xử phạt nhưng việc này không bắt buộc nên trách nhiệm của nhân viên vận hành cân không cao.

Tương tự, bà Bùi Thị Quỳnh, Phó giám đốc Công ty Quản lý khai thác đường cao tốc ô tô Hà Nội - Hải Phòng cho biết, hệ thống cân trên tuyến đã đầu tư gần 10 năm, công nghệ cân đã lạc hậu. Từ khi đưa vào vận hành đến nay, đơn vị đã từ chối phục vụ 60.000 lượt xe chở quá tải. Khi phát hiện xe quá tải, đơn vị từ chối phục vụ, yêu cầu xe ra khỏi cao tốc, còn dữ liệu không được dùng để xử phạt.

Hiệu quả cân tự động trên quốc lộ 5

Ông Đặng Văn Chung, nguyên Phó vụ trưởng Vụ ATGT, Tổng cục Đường bộ VN (nay là Cục Đường bộ VN) cho biết, nhiều tuyến cao tốc đã lắp đặt hệ thống cân tại trạm thu phí đầu vào để ngăn xe quá tải. Tuy nhiên, ngoài cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, đa số cân trên các tuyến đã hỏng hóc, không hoạt động, không kiểm soát được xe quá tải.

Dữ liệu từ hệ thống cân cũng không đủ điều kiện dùng để xử phạt vi phạm hành chính vì không đảm bảo độ chính xác, sai số lớn. Muốn xử phạt được, lực lượng CSGT hay TTGT phải sử dụng cân thứ cấp kiểm tra lại lần nữa.

Ông Trần Đức Trung, Phó trưởng Phòng Pháp chế - Thanh tra (Cục Đường bộ VN) xác nhận, lực lượng chức năng phải thêm một bước nữa là dùng cân di động, cân lại mới đủ cơ sở xử lý.

Theo ông Đặng Văn Chung, mô hình cân hiện nay chỉ được lắp ở 1 làn thu phí, số làn còn lại không kiểm soát được xe quá tải. Vì thế, mô hình cân tự động lắp đặt trên làn đường trước trạm thu phí sẽ mang lại hiệu quả, giảm được số bộ cân trên mỗi làn, kiểm soát được 100% xe quá tải.

Dẫn kết quả thí điểm kiểm soát xe quá tải bằng cân tự động trên quốc lộ 5, ông Chung cho biết, số lượt xe tải vi phạm đã giảm từ 6,9% xuống còn 0,12% (giảm hơn 57 lần). Hệ thống cân này kiểm soát tự động 24/24h trong mọi điều kiện thời tiết. Dữ liệu được gửi đến TTGT, CSGT để phạt nguội. Đặc biệt, mô hình cân này không phải bố trí TTGT.

Mỗi tuyến lắp 3 cân tự động trên mặt đường

Trong khi đó, ông Trần Đức Trung thông tin, cao tốc Bắc - Nam phía Đông có 38 tuyến, đoạn tuyến với chiều dài 2.063km, hiện nay đưa vào khai thác gần 1.060km. Phần lớn các tuyến đã khai thác chưa được đầu tư hệ thống cân, dẫn tới xe quá tải lưu thông vào gây hư hỏng mặt đường, mất ATGT. Việc lắp đặt hệ thống trạm cân trở thành vấn đề cấp thiết.

Cân tự động lắp đặt trên làn đường trước trạm thu phí sẽ giảm được số bộ cân trên mỗi làn, kiểm soát được 100% xe quá tải. Ảnh minh họa: Tạ Hải.

Theo ông Trung, mô hình được Bộ GTVT lựa chọn là trạm kiểm tra tải trọng xe cố định tự động 1 cấp cân, tương tự như hệ thống cân tự động do JICA tài trợ được lắp đặt trên quốc lộ 5.

Đây là công nghệ cân hiện đại, có khả năng cân ở tốc độ từ 0-80km/h, độ chính xác cao, dữ liệu sẽ được truyền về cơ quan quản lý, khai thác để trích xuất, xử lý vi phạm. Trạm cân lắp đặt trên các làn đường, tự động cân kiểm soát 100% xe qua trạm. Mô hình này không có người vận hành cân, không có điểm quay đầu xe, vị trí hạ tải.

Về số lượng, mỗi tuyến dự kiến sẽ được lắp đặt 3 trạm cân ở đầu vào. Sơ bộ kinh phí đầu tư xây dựng 1 bộ cân cố định tự động trên 1 làn thu phí khoảng 7 tỷ đồng, tổng mức đầu tư hệ thống trạm cân trên cao tốc Bắc - Nam gần 700 tỷ đồng.

Ông Trung cho hay, các dự án BOT do nhà đầu tư thực hiện và chi phí đầu tư xây dựng trạm cân được tính vào phương án tài chính của dự án. Với đường cao tốc được đầu tư bằng ngân sách đang triển khai và triển khai sau này, sẽ được rà soát bổ sung hạng mục trạm cân. Chi phí đầu tư trạm cân lấy từ nguồn vốn bảo trì đường cao tốc (từ ngân sách).

Về sử dụng dữ liệu, các trạm cân hoạt động theo nguyên tắc tự động nhận diện biển số và thực hiện các thao tác cân. Khi xe chạy qua trạm sẽ được thông báo hiển thị tự động trên màn hình điện tử (có vi phạm quá tải hay không). Nếu có, xe được yêu cầu ra khỏi đường cao tốc, dữ liệu sẽ được chuyển cho lực lượng chức năng để xử phạt.

"Theo quy định tại Nghị định 25/2023 về quản lý đường cao tốc, dữ liệu từ hệ thống trạm cân tự động sẽ được truyền về trung tâm kiểm soát giao thông tuyến của lực lượng CSGT để phạt nguội hoặc phạt trực tiếp ngay trên tuyến nếu có vi phạm", ông Trung nói.

Trần Duy