Cần xây dựng, hoàn thiện hành lang pháp lý tài sản ảo tại Việt Nam

Hiệp hội Blockchain Việt Nam đã tổ chức buổi tọa đàm khoa học lần thứ 4 nhằm góp ý xây dựng hoàn thiện khung pháp lý VA-VASP. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Ngày 24/4 tại Hà Nội, trong khuôn khổ Lễ kỷ niệm 2 năm thành lập và Diễn đàn thường niên “Blockchain và AI: Cuộc cách mạng tương lai," Hiệp hội Blockchain Việt Nam đã tổ chức buổi tọa đàm khoa học lần thứ 4 nhằm góp ý xây dựng hoàn thiện khung pháp lý VA-VASP.

18 văn bản liên quan đến VA-VASP được ban hành tại Việt Nam

VA (Virtual Asset - Tài sản ảo) và VASP (Virtual Asset Service Provider - Nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo) là hai thuật ngữ được định nghĩa trong các khuyến nghị của FATF (Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính) về phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố và chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (AML/CFT/CBF) đã được các quốc gia trong liên minh trên thế giới chấp nhận.

Theo báo cáo khảo sát tại 60 quốc gia theo 4 tiêu chuẩn: Thuế, Chống rửa tiền/chống tài trợ khủng bố (AML/CFT), Bảo vệ người dùng và Tiêu chuẩn VASP của Hội đồng Đại tây dương (Atlantic Council), tính tới tháng 12/2023, có 32/60 quốc gia đã chính thức hợp pháp tài sản mã hóa.

Đặc biệt, 10 quốc gia trong nhóm G20 (chiếm 50% GDP toàn cầu) đều đã chính thức ban hành quy định quản lý Tài sản ảo (VA) và Nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASP).

Ông Phan Đức Trung - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA). (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Tại Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới, khung pháp lý quản lý VA-VASP đã được ban hành ở đầy đủ cả 4 tiêu chuẩn kể trên. Tại Trung Quốc, thị trường tài sản mã hóa bị cấm toàn diện nhưng một nền kinh tế có sự liên quan chặt chẽ là Hong Kong lại đang là khu vực đi đầu trong ngành bằng một khung pháp lý hoàn chỉnh và những chính sách kiểm soát chặt chẽ các VA-VASP theo quan điểm ưu tiên bảo vệ quyền lợi người dùng. Ngoài ra, Trung Quốc có mạng blockchain quốc gia BSN với tham vọng cạnh tranh toàn cầu với các mạng chuỗi khối công khai.

Tại Việt Nam, tính tới thời điểm hiện tại đã có 18 văn bản liên quan đến VA-VASP được ban hành, đáng lưu ý nhất là Quyết định số 194/QĐ-TTg ngày 23/2/2024 do Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam về phòng, chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố và chống tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt nhằm đưa Việt Nam ra khỏi danh sách xám (grey list) của Lực lượng đặc nhiệm tài chính toàn cầu (FATF).

Trong đó, các vấn đề trọng tâm liên quan đến quản lý VA-VASP được quy định tại hành động 6 (yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý để cấm hoặc quản lý VA-VASP trước thời điểm tháng 5/2025) và hành động 7 - hành động 8, yêu cầu phổ biến chính sách ở khu vực tư nhân.

Ông Phan Đức Trung - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) cho biết, việc ban hành một chính sách hoàn chỉnh cho VA-VASP phù hợp tại thời điểm này là một bài toán khó vì các chính sách này sẽ cần sự phối hợp của nhiều ngành nghề, lĩnh vực.

Hiện tại Kế hoạch Hành động quốc gia ban hành theo QĐ 194/QĐ-TTg đang tập trung vào 2 ưu tiên là Chống rửa tiền/chống tài trợ khủng bố (AML/CFT) và Tiêu chuẩn VASP. Trong khi đó, 2 tiêu chuẩn còn lại để tạo thành một hành lang pháp lý hoàn chỉnh là Thuế tài sản mã hóa và Bảo vệ người dùng hiện chưa được quan tâm thích đáng.

Theo ông Đỗ Việt Cường - Chánh thanh tra Giám sát Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh Thừa Thiên Huế: "Những quốc gia nhỏ, nằm trong danh sách xám có những nhận diện chưa đầy đủ kịp thời về tài sản ảo nên chưa bắt kịp xây dựng hành lang pháp lý phù hợp với quốc tế. Ngược lại, những quốc gia phát triển, có trình độ trong quản lý nhà nước tốt đã chủ động, nghiên cứu khá đầy đủ nhanh chóng kịp thời, điều chỉnh mối quan hệ xã hội mới, mối quan hệ tài sản mới có thể nói là không thể ngăn cản được."

Ông Đỗ Việt Cường - Chánh thanh tra Giám sát Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh Thừa Thiên Huế. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

“Việc nằm trong danh sách xám sẽ ảnh hưởng rất nhiều các vấn đề tài chính tiền tệ, gây khó khăn trong thu hút đầu tư nước ngoài và hợp tác kinh tế quốc tế. Chi phí giao dịch cũng sẽ tăng cao do các tổ chức tài chính quốc tế tăng cường giám sát và kiểm tra các giao dịch của Việt Nam. Việc tiếp cận nguồn vốn cũng sẽ khó khăn hơn do các tổ chức tài chính quốc tế hạn chế cho vay hoặc đầu tư vào Việt Nam. Cụ thể hơn, theo IMF, mỗi quốc gia nằm trong danh sách xám có nguy cơ thiệt hại khoảng 7,6% GDP," ông Cường cho biết.

Ông Cường cũng nhấn mạnh việc cần có thêm những hội thảo nhằm góp ý xây dựng hoàn thiện khung pháp lý VA-VASP để công tác xây dựng hành lang pháp lý, liên quan đến luật pháp luật lệ, quyền lợi con người, an ninh quốc gia cần được xem xét cẩn trọng.

Xu hướng không thể tránh khỏi trong tương lai

Tại Hội thảo, Luật sư Trần Quốc Bảo - Luật sư Điều hành hãng luật Pantheon cho biết: "Chúng ta chỉ còn một năm để chuẩn bị cho sự ra đời của Khung pháp lý quản lý VA-VASP. Chúng tôi rất kỳ vọng vào việc chính phủ sẽ có những quy định phù hợp thông lệ quốc tế là quản lý VA-VASP chặt chẽ nhằm tối ưu nguồn thu thuế, bảo vệ người dùng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố. Nếu cấm VA-VASP, chúng ta sẽ hoàn toàn bỏ lỡ một thế hệ nhà đầu tư mới đang rất quan tâm tới Việt Nam nơi có 20% dân số sở hữu tài sản mã hóa."

Trên quan điểm là một đơn vị khởi nghiệp VASP, ông Lê Hoài Nam - nhà sáng lập Hold Station chia sẻ, doanh nghiệp này đã lên kế hoạch chuẩn bị thực thi các quy định pháp lý chặt chẽ nhất có thể sẽ được ban hành vào giữa năm sau nhằm đảm bảo việc tuân thủ pháp luật và hoạt động công khai, minh bạch tại thị trường Việt Nam.

Luật sư Trần Quốc Bảo - Luật sư Điều hành hãng luật Pantheon cho biết: "Chúng ta chỉ còn một năm để chuẩn bị cho sự ra đời của Khung pháp lý quản lý VA-VASP." (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

“Chúng tôi cho rằng, việc tuân thủ các nguyên tắc đóng thuế, mà cụ thể là thuế thu nhập cá nhân có thể là bước đầu tiên mà các VASP cần tuân thủ nghiêm túc. Với tư cách là một VASP, tôi rất mong muốn được làm và phát triển ở thị trường Việt Nam, trở thành nơi cung cấp dịch vụ và bảo vệ nhà đầu tư," ông Nam nhấn mạnh.

Ông Nam cũng chia sẻ tính ứng dụng VA trong kinh tế rất tốt và VASP thúc đẩy quá trình mọi người giao dịch mua bán, nhờ vậy mà sẽ thúc đẩy phát triển doanh nghiệp. "VA là xu hướng hòn tuyết lăn không thể thay đổi."

Tọa đàm là chương trình thứ 4 của VBA nhằm thu thập các ý kiến góp ý của cộng đồng, doanh nghiệp và đối thoại trực tiếp cùng các cơ quan quản lý nhà nước để đóng góp ý kiến vào xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh quản lý VA-VASP trước thời hạn tháng 5/2025 theo yêu cầu của Chính phủ.

Chia sẻ về mục tiêu của VBA, ông Phan Đức Trung, cho biết, trong thời gian tới VBA sẽ tích cực trao đổi với các cơ quan, bộ ngành làm cơ sở cho hành động 6 và tiếp cận phổ biến chính sách (các khu vực bao gồm cả khu vực tư nhân) theo hành động 7 và hành động 8 theo Kế hoạch hành động quốc gia 2024 về phòng và chống rửa tiền.

Chương trình Lễ kỷ niệm 2 năm thành lập của Hiệp hội Blockchain Việt Nam và Diễn đàn thường niên “Blockchain và AI: Cuộc cách mạng tương lai” có sự tham dự của hơn 1.000 đại biểu là đại diện các cơ quan quản lý nhà nước như Ban Cơ yếu Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ủy ban Đối ngoại Quốc hội, Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Dư luận Xã hội - Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Nội chính Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng,... và đông đảo cộng đồng doanh nghiệp, VASP trong và ngoài nước.

Trong khuôn khổ chương trình, Hiệp hội Blockchain Việt Nam đã công bố chương trình hành động hỗ trợ gọi vốn Switch Up Accelerator mùa thứ 2 cho các startup công nghệ và chia sẻ bức tranh toàn cảnh ngành blockchain Việt Nam và toàn cầu trước và sau thời điểm Bitcoin halving lần thứ 4.

Đây đồng thời là sự kiện ra mắt chính thức của Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ Nhân tạo ABAII cùng chiến lược đào tạo, phổ cập blockchain và AI cho 1 triệu lượt người đến năm 2030, trong đó bao gồm 100 ngàn sinh viên tại 30 trường Đại học trên cả nước./.

(Vietnam+)