Cần xử lý nghiêm khắc hơn để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

Quy định chặt chẽ về giới hạn quyền sở hữu trí tuệ

Theo Tờ trình, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 76 điều, bãi bỏ 8 điều, kế thừa phạm vi điều chỉnh và giữ nguyên đối tượng áp dụng như Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành.

Dự thảo Luật sửa đổi, hoàn thiện khái niệm quyền sở hữu trí tuệ; làm rõ việc quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ bao gồm cả nâng cao nhận thức, năng lực khai thác, phát triển đối tượng quyền sở hữu trí tuệ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Bên cạnh đó, sửa đổi, hoàn thiện các quy định về trường hợp giới hạn quyền tác giả, quyền liên quan trong hoạt động phát sóng; về quyền đăng ký sở hữu trí tuệ, khai thác thương mại các quyền này đối với kết quả của nhiệm vụ khoa học công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước; về đại diện thực hiện quyền của chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan, về tổ chức quản lý tập thể quyền, tổ chức dịch vụ đại diện quyền tác giả, quyền liên quan.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành với phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật. Đồng thời, đề nghị tiếp tục nghiên cứu bổ sung các quy định liên quan đến đối tượng sở hữu trí tuệ mới như tác phẩm phái sinh trên nền tảng kỹ thuật số, sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), xây dựng khung pháp lý bảo vệ quyền lợi của các chủ thể sở hữu trí tuệ trong môi trường trực tuyến để đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Về giới hạn quyền sở hữu trí tuệ, khoản 4 Điều 7 bổ sung quy định: “4. Quyền sở hữu trí tuệ phát sinh xác lập theo Điều 6 của Luật này có thể bị hủy bỏ hoặc bị cấm thực hiện nếu xung đột với quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân khác phát sinh hoặc được xác lập trước. Việc hủy bỏ hoặc cấm thực hiện quyền sở hữu trí tuệ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị rà soát và chỉnh lý lại quy định này cho chặt chẽ, vì quyền sở hữu trí tuệ là một loại tài sản, đây là các trường hợp chấm dứt quyền sở hữu tài sản, do đó, nếu chỉ dựa vào căn cứ là có xung đột thì sẽ không rõ xung đột ở mức độ nào, tiêu chí khác biệt đến mức độ nào được coi là xung đột, cũng không rõ cơ quan nhà nước nào có thẩm quyền quyết định việc này.

Hơn nữa, Điều này cũng không giao quy định chi tiết là chưa bảo đảm tường minh, chặt chẽ, chưa rõ cơ chế thực hiện, chưa phù hợp với quy định tại Điều 237 của Bộ luật Dân sự về việc chấm dứt quyền sở hữu tài sản.

Thể hiện rõ hơn thông điệp lên án đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Đánh giá cao sự nghiêm túc và tích cực của cơ quan soạn thảo và ý kiến của cơ quan thẩm tra, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cơ bản nhất trí với hồ sơ dự án Luật cũng như phạm vi điều chỉnh và trình tự, thủ tục thông qua theo quy trình rút gọn.

Về chính sách của nhà nước về sở hữu trí tuệ, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục nghiên cứu các quy định trong dự thảo Luật vì sở hữu trí tuệ đóng vai trò rất quan trọng góp phần nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp và quốc gia, nhất là khi đang tiến hành cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra. Ảnh: Phạm Thắng

Cho rằng, dự thảo Luật đã có nhiều chính sách nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và bảo hộ sự sáng tạo của các tổ chức, cá nhân, tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần tiếp tục rà soát để kèm theo chính sách ưu đãi, thúc đẩy bảo hộ thì cần làm rõ hơn vấn đề liên quan đến xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Bởi, thực tế gần đây cho thấy những vi phạm về sở hữu trí tuệ vẫn là vấn đề hết sức nhức nhối, ngày càng tinh vi, đa dạng, nhất là trong môi trường điện tử và mạng xã hội; quy mô và mức độ ngày càng gia tăng.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần nghiên cứu bổ sung những quy định thể hiện rõ hơn chính sách của nhà nước, những thông điệp lên án hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; có cơ chế cho phép xử lý nghiêm khắc hơn để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân có liên quan.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát về nội dung liên quan đến các thủ tục hành chính trong dự thảo Luật, bảo đảm cân bằng giữa quản lý và tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy phát triển khai thác thương mại quyền sở hữu trí tuệ, giảm thiểu gánh nặng về thủ tục hành chính cho các tổ chức, cá nhân.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật như Chính phủ trình và đánh giá dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét thông qua theo quy trình thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ Mười.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu tối đa ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các ý kiến thẩm tra để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ dự án Luật, gửi ĐBQH chậm nhất ngày 5/10/2025; khẩn trương soạn thảo văn bản quy định chi tiết để bảo đảm có hiệu lực đồng thời với hiệu lực của Luật; rà soát bổ sung quy định chuyển tiếp, tránh tạo khoảng trống pháp lý hoặc vướng mắc trong thực thi pháp luật. Ủy ban Pháp luật và Tư pháp hoàn thiện Báo cáo thẩm tra trình Quốc hội xem xét quyết định.

Minh Trang