Canada xem xét lại thương vụ mua F-35 trong bối cảnh căng thẳng với Mỹ
Bộ trưởng Quốc phòng Canada, ông Bill Blair ngày 14/3 cho biết, Ottawa đang tích cực tìm kiếm các lựa chọn thay thế cho máy bay chiến đấu tàng hình F-35 do Mỹ sản xuất và sẽ tổ chức các cuộc đàm phán với các nhà sản xuất máy bay khác đến từ châu Âu.
Máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Hãng thông tấn MNA đưa tin, phát biểu này được đưa ra chỉ vài giờ sau khi ông Blair được tái bổ nhiệm vào vị trí Bộ trưởng Quốc phòng trong nội các mới của Thủ tướng Mark Carney. Trước đó một ngày, Bồ Đào Nha cũng đã báo hiệu kế hoạch từ bỏ việc mua loại máy bay chiến đấu công nghệ cao này.
Việc xem xét lại thương vụ F-35 diễn ra trong bối cảnh căng thẳng chính trị leo thang với chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump về thuế quan, cùng những đe dọa từ phía Mỹ về việc gây sức ép kinh tế đối với Canada.
Tại Canada, làn sóng phản đối thương vụ trị giá 19 tỷ CAD ngày càng gia tăng, khi nhiều ý kiến kêu gọi chính phủ tìm kiếm các loại máy bay khác không do Mỹ sản xuất và bảo trì.
Sau nhiều năm trì hoãn, chính phủ Đảng Tự do đã ký hợp đồng với tập đoàn quốc phòng Mỹ Lockheed Martin vào tháng 6/2023 để mua 88 máy bay F-35. Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Bill Blair cho biết cuộc thảo luận về lợi ích tổng thể của Canada và nhu cầu quốc phòng vẫn đang diễn ra giữa chính phủ và quân đội.
"F-35 là loại máy bay chiến đấu được không quân Canada xác định là nền tảng cần thiết, nhưng chúng tôi cũng đang xem xét các lựa chọn thay thế, liệu toàn bộ phi đội có cần phải là F-35 hay không", ông Blair nói trên chương trình Power & Politics của CBC.
Canada đã thanh toán cho 16 chiếc F-35 đầu tiên, dự kiến được bàn giao vào đầu năm sau. Tuy nhiên, ông Blair ám chỉ rằng Canada có thể tiếp nhận lô máy bay ban đầu, nhưng phần còn lại của phi đội có thể đến từ các nhà cung cấp châu Âu, chẳng hạn như máy bay Saab Gripen của Thụy Điển – vốn xếp thứ hai trong cuộc đấu thầu mua sắm trước đó.
"Thủ tướng đã yêu cầu tôi xem xét vấn đề này và thảo luận với các nhà cung cấp khác, đặc biệt là những nơi có khả năng lắp ráp máy bay chiến đấu ngay tại Canada", ông Blair cho biết.
Theo Reuters, trong thời gian gần đây, căng thẳng giữa Canada và Mỹ, hai nước láng giềng khu vực Bắc Mỹ xoay quanh những phát biểu của Tổng thống Trump về việc muốn sáp nhập Canada thành bang thứ 51 của Mỹ cũng như chính sách thuế quan và dự báo còn có những diễn biến căng thẳng hơn.
Ngày 12/3, ngành thép và nhôm của Canada chính thức chịu mức thuế 25% của Mỹ. Để đáp trả, ngày 13/3, Canada đã đệ đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), yêu cầu tham vấn việc Mỹ áp thuế nhập khẩu đối với một số sản phẩm nhôm và thép từ quốc gia láng giềng Bắc Mỹ này.
Canada cho rằng các biện pháp nhằm chấm dứt việc miễn thuế bổ sung đối với một số sản phẩm nhôm và thép của nước này và việc tăng thuế đối với các mặt hàng nhôm, có hiệu lực từ ngày 12/3, là không phù hợp với các nghĩa vụ của Mỹ theo Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (GATT) năm 1994.
Ngày 14/3, tân Thủ tướng Canada, Mark Carney đã tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng thứ 24 nước này. Trong bài phát biểu, ông tuyên bố sẽ duy trì các mức thuế quan đáp trả Mỹ và sử dụng số tiền thu được từ các mức thuế này để hỗ trợ người lao động Canada.
Trong các tuyên bố của mình, ông Carney cam kết sẽ thực hiện các biện pháp để xây dựng một nền kinh tế vững mạnh hơn và tạo ra các mối quan hệ thương mại mới với các đối tác đáng tin cậy. Ông cho biết sẽ tập trung vào việc bảo vệ biên giới và mở rộng thị trường quốc tế cho Canada, giảm bớt sự phụ thuộc vào Mỹ.
