Căng thẳng Mỹ-Iran: Kinh tế toàn cầu đối mặt nhiều thách thức
Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Toàn cầu được công bố hai lần mỗi năm, WB đã hạ dự báo tăng trưởng của gần 70% các nền kinh tế, trong đó có Mỹ, Trung Quốc và châu Âu.
Quang cảnh bên ngoài sàn giao dịch chứng khoán ở Frankfurt, Đức. Ảnh: THX/TTXVN
Vụ Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran đã làm gia tăng thêm bất ổn mới vào triển vọng lạm phát và hoạt động kinh tế, ngay khi bắt đầu một tuần được dự báo sẽ dày đặc những dữ liệu kinh tế mới và bình luận từ các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, bao gồm cả hai ngày điều trần trước Quốc hội của Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell.
Những tác động tiêu cực của các cuộc tấn công này có lẽ là điều dễ thấy nhất, chẳng hạn như nguy cơ giá năng lượng tăng vọt, sự do dự kéo dài vốn đã bao trùm các hộ gia đình và doanh nghiệp có thể kìm hãm chi tiêu, và khả năng Iran đáp trả vượt ra ngoài khu vực Vịnh.
Bà Ellen Zentner, Trưởng Chiến lược gia Kinh tế tại ngân hàng Morgan Stanley, ngày 22/6 nhận định trong bối cảnh kinh tế Mỹ vốn đã được dự báo sẽ tăng trưởng chậm lại dưới áp lực từ các mức thuế nhập khẩu cao của chính quyền Tổng thống Donald Trump, việc giá dầu tăng do xung đột có thể tạo áp lực giảm mạnh lên khả năng chi tiêu của các hộ gia đình và điều đó có thể khiến Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng trưởng chậm hơn nữa.
Tuy nhiên, cũng có một kịch bản lạc quan hơn nếu tình hình của khu vực Trung Đông hạ nhiệt sau các cuộc tấn công này.
Trước đó, Ngân hàng Thế giới (WB) ngày 10/6 đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 xuống còn 2,3%, giảm 0,4 điểm phần trăm so với dự báo trước đó. Nguyên nhân được WB đưa ra là mức thuế cao hơn và mức độ bất ổn tăng cao đã tạo ra "lực cản” đối với hầu hết các nền kinh tế trên thế giới.
Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Toàn cầu được công bố hai lần mỗi năm, WB đã hạ dự báo tăng trưởng của gần 70% các nền kinh tế, trong đó có Mỹ, Trung Quốc và châu Âu, cùng với 6 khu vực thị trường mới nổi. Báo cáo trước đó được công bố hồi tháng 1/2025, thời điểm trước khi ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ thứ hai.
Tổng thống Trump đã đảo lộn thương mại toàn cầu bằng một loạt đợt tăng thuế quan, khiến tỷ lệ thuế quan thực tế của Mỹ tăng từ dưới 3% lên hơn 10%– mức cao nhất trong gần một thế kỷ – và kéo theo những biện pháp đáp trả từ Trung Quốc và các quốc gia khác.
Mặc dù không dự báo một cuộc suy thoái, WB cho biết tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm nay sẽ là mức yếu nhất kể từ giai đoạn suy thoái kể từ năm 2008. Theo WB, đến năm 2027, tăng trưởng GDP toàn cầu dự kiến chỉ đạt trung bình 2,5%, tốc độ chậm nhất trong bất kỳ thập kỷ nào kể từ những năm 1960.
Báo cáo dự báo thương mại toàn cầu sẽ tăng 1,8% vào năm 2025, giảm từ 3,4% vào năm 2024 và chỉ bằng khoảng 1/3 so với mức 5,9% trong những năm 2000. Dự báo này dựa trên các mức thuế quan có hiệu lực tính đến cuối tháng 5/2025, bao gồm mức thuế 10% của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ hầu hết các quốc gia. Con số này không bao gồm các mức tăng được Tổng thống Trump công bố vào tháng 4/2025 và sau đó hoãn lại đến ngày 9/7 để tạo điều kiện cho những cuộc đàm phán của Mỹ với các đối tác thương mại.
WB dự báo lạm phát toàn cầu sẽ đạt 2,9% vào năm 2025, vẫn ở mức cao hơn so với giai đoạn trước đại dịch COVID-19, do các đợt tăng thuế và thị trường lao động thắt chặt.
Báo cáo nhấn mạnh các “lực cản” thương mại nêu trên sẽ khiến thương mại toàn cầu bị đình trệ vào nửa cuối năm nay, đi kèm với sự sụp đổ niềm tin trên diện rộng, sự bất ổn gia tăng và hỗn loạn trên thị trường tài chính. Tuy nhiên, WB cũng cho biết nguy cơ suy thoái toàn cầu là dưới 10%.
Báo cáo của WB cho biết triển vọng toàn cầu đã xấu đi kể từ tháng 1, chủ yếu do các nền kinh tế phát triển. Hiện tại, các nền kinh tế này được dự báo chỉ tăng trưởng 1,2%, giảm nửa điểm phần trăm so với mức tăng 1,7% của năm 2024.
Báo cáo cho biết các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển dự kiến sẽ tăng trưởng 3,8% vào năm 2025, điều chỉnh giảm so với mức 4,1% được đưa ra trong dự báo tháng 1.
Cũng quan ngại về hiện trạng của kinh tế thế giới, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) ngày 3/6 đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu hàng năm, đồng thời cảnh báo nguy cơ làn sóng thuế quan của Mỹ sẽ kìm hãm kinh tế thế giới, ảnh hưởng đặc biệt nặng nề đến nền kinh tế đầu tàu thế giới.
OECD cho biết sau khi ghi nhận tăng trưởng 3,3% năm 2024, kinh tế thế giới được dự báo sẽ tăng ở mức “khiêm tốn” 2,9% trong năm 2025 và 2026. Trong báo cáo đưa ra hồi tháng 3, OECD dự báo kinh tế thế giới có thể ghi nhận mức tăng trưởng 3,1% trong năm 2025 và 3% vào năm 2026. Tuy nhiên, việc Mỹ phát động một làn sóng thuế quan sau đó đã làm chao đảo các thị trường tài chính.
Trong báo cáo, nhà kinh tế trưởng OECD, ông Alvaro Pereira cảnh báo triển vọng kinh tế suy yếu sẽ diễn ra trên thế giới và hầu như không có ngoại lệ. Theo ông, tăng trưởng và thương mại giảm sẽ ảnh hưởng đến thu nhập và giảm tốc độ tăng trưởng việc làm và triển vọng này đặc biệt ảm đạm đối với Mỹ. OECD dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ có thể chỉ đạt 1,6% trong năm 2025, giảm so với mức 2,2% đưa ra trong dự báo trước đây và tiếp tục giảm xuống còn 1,5% trong năm 2026.
