Cảnh báo El Nino quay lại trong năm 2023 và gây ra nắng nóng chưa từng có trên toàn cầu

Những dự báo ban đầu cho thấy El Nino sẽ quay trở lại vào cuối năm 2023, làm trầm trọng thêm thời tiết khắc nghiệt trên toàn cầu và khiến “rất có khả năng” thế giới sẽ tăng nhiệt độ vượt quá 1,5 độ C.

Súc vật chết khát vì hạn hán liên quan El Nino 2016 - Ảnh: Reuters

Năm nóng nhất trong lịch sử được ghi nhận là vào năm 2016 bởi một đợt El Nino lớn.

Năm 2023 đã được dự báo là nóng hơn năm 2022, và các bộ dữ liệu toàn cầu xếp hạng là năm nóng thứ 5 hoặc thứ 6 được ghi nhận. Nhưng El Nino xảy ra trong mùa đông ở bán cầu bắc và hiệu ứng sưởi ấm của nó phải mất nhiều tháng mới có thể cảm nhận được, nghĩa là năm 2024 có nhiều khả năng lập kỷ lục nhiệt độ toàn cầu mới.

Cho đến nay, khí nhà kính do các hoạt động của con người thải ra đã làm tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu khoảng 1,2 độ C. Điều này đã dẫn đến những hậu quả thảm khốc trên khắp thế giới, từ những đợt nắng nóng gay gắt ở Mỹ và Châu Âu đến lũ lụt tàn phá ở Pakistan và Nigeria, gây hại cho hàng triệu người.

Giáo sư Adam Scaife, người đứng đầu bộ phận dự đoán tầm xa tại Văn phòng Khí tượng Vương quốc Anh cho biết: “Rất có khả năng đợt El Nino lớn tiếp theo có thể khiến trái đất tăng hơn 1,5 độ C. Xác suất có năm đầu tiên ở nhiệt độ 1,5 độ C trong khoảng thời gian 5 năm tới hiện là khoảng 50/50.”

Ông nói: “Chúng ta biết rằng dưới tác động của biến đổi khí hậu, tác động của El Nino sẽ trở nên mạnh mẽ hơn và bạn phải cộng thêm vào tác động của chính biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng. Bạn đặt 2 thứ đó lại với nhau, và chúng ta có thể sẽ thấy những đợt nắng nóng chưa từng có trong đợt El Nino tiếp theo.”

Ông Scaife cho biết, các tác động dao động của chu kỳ nóng El Nino và lạnh La Nina có thể được nhìn thấy ở nhiều khu vực trên thế giới: “Khoa học hiện có thể cho chúng ta biết khi nào những điều này sẽ xảy ra trong nhiều tháng tới. Vì vậy, chúng ta thực sự cần sử dụng nó và chuẩn bị kỹ lưỡng hơn, từ việc chuẩn bị sẵn sàng các dịch vụ khẩn cấp cho đến những loại cây trồng”.

Ba năm qua đã chứng kiến một loạt các đợt lạnh La Nina liên tiếp diễn ra bất thường.

Giáo sư James Hansen, Đại học Columbia, New York và các đồng nghiệp gần đây cho biết: “Chúng tôi cho rằng năm 2024 có thể là năm nóng nhất được ghi nhận ngoài bảng xếp hạng. La Nina hiện tại khó có thể tiếp tục năm thứ 4. Ngay cả một chút xíu của El Nino cũng đủ để tạo ra nhiệt độ toàn cầu kỷ lục”.

Trong khi El Nino sẽ làm tăng thêm thời tiết khắc nghiệt, mức độ trầm trọng hơn đang được các nhà khoa học tranh luận.

Giáo sư Bill McGuire của Đại học College London (Anh) cho biết: “Khi xảy ra El Nino, thời tiết khắc nghiệt đã hoành hành khắp hành tinh của chúng ta vào năm 2021 và 2022 sẽ trở nên vô nghĩa”.

Trong khi đó, giáo sư Tim Palmer tại Đại học Oxford cho biết: “Mối tương quan giữa thời tiết khắc nghiệt và nhiệt độ trung bình toàn cầu không quá mạnh, nhưng các tác động nhiệt động lực học của biến đổi khí hậu sẽ tạo ra những bất thường mà chúng ta nhận được từ một năm El Nino cực đoan hơn”.

Kết quả mô hình hóa khí hậu do Cục Khí tượng Úc ban hành vào đầu tháng 1 cho thấy: nước này có thể chuyển từ 3 năm có lượng mưa trên mức trung bình sang một trong những giai đoạn El Nino nóng nhất ở miền nam Úc, làm tăng nguy cơ xảy ra các đợt nắng nóng nghiêm trọng, hạn hán và hỏa hoạn.

Vào tháng 12, Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia của Mỹ đánh giá khả năng xảy ra hiện tượng El Nino hình thành từ tháng 8 đến tháng 10 là 66%.

Quy mô của El Nino có thể xảy ra vẫn chưa rõ ràng. Giáo sư Andy Turner tại Đại học Reading, cho biết: “Nhiều mô hình dự báo theo mùa cho thấy hiện tượng El Nino vừa phải sẽ xuất hiện từ mùa hè năm 2023”.

Các nhà khoa học cho biết bức tranh sẽ rõ ràng hơn nhiều vào tháng 6.

Hiện tượng El Nino-La Nina là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến sự khác biệt về thời tiết giữa các năm ở nhiều vùng. Trong những năm La Nina, gió mậu dịch từ đông sang tây Thái Bình Dương mạnh hơn, đẩy nước ấm trên bề mặt về phía tây và hút nước sâu hơn, mát hơn về phía đông.

Các sự kiện El Nino xảy ra khi gió mậu dịch suy yếu, cho phép các vùng nước ấm lan rộng về phía đông, nhấn chìm các vùng nước mát hơn và dẫn đến sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.

Các quốc gia giáp với Tây Thái Bình Dương, gồm Indonesia và Úc, trải qua điều kiện nóng hơn và khô hơn.

Giáo sư Scaife cho biết: “Các quốc gia này có xu hướng hứng chịu nhiều hạn hán, nhiều cháy rừng; Trung Quốc có thể hứng chịu lũ lụt ở lưu vực sông Dương Tử sau những đợt El Nino lớn”.

Gió mùa ở Ấn Độ và mưa ở miền nam châu Phi cũng có thể bị triệt tiêu. Các khu vực khác, chẳng hạn phía đông châu Phi và miền nam nước Mỹ đều đã chịu hạn hán trong thời gian gần đây, có thể có nhiều mưa và lũ lụt hơn. Ở Nam Mỹ, các khu vực phía nam ẩm ướt hơn, nhưng sông Amazon, vốn đã tiến gần đến ngưỡng nguy hiểm lại khô hạn hơn.

Ông Turner cho biết: “Tác động của El Nino cũng có thể được cảm nhận ở các vĩ độ trung bình ở bán cầu bắc, với khả năng điều kiện ẩm ướt hơn ở Tây Ban Nha từ mùa hè trở đi và điều kiện khô hạn hơn ở bờ biển phía đông nước Mỹ vào mùa đông và mùa xuân tiếp theo”.

Giáo sư Palmer nói câu hỏi lớn nhất chưa được trả lời là liệu biến đổi khí hậu có tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều hiện tượng El Nino hay La Nina hơn hay khôn.

Ông Palmer và các đồng nghiệp đã kêu gọi thành lập một trung tâm quốc tế trị giá 1 tỉ USD để lập mô hình khí hậu, tương tự như Máy va chạm Hadron lớn cho phép các nhà vật lý hạt quốc tế cùng nhau làm những việc mà không một quốc gia đơn lẻ nào có thể làm một mình.

Bảo Vĩnh (Theo Guardian)