Cảnh báo rối loạn mỡ máu làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim ở người trẻ

Bệnh tim mạch đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng và trở thành nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu. Một trong những yếu tố nguy cơ âm thầm nhưng đặc biệt nguy hiểm của các bệnh tim mạch là rối loạn chuyển hóa lipid máu, hay còn gọi là rối loạn mỡ máu.

Lối sống hiện đại với chế độ ăn nhiều chất béo, thức ăn nhanh, ít vận động, thừa cân - béo phì, căng thẳng kéo dài, sử dụng rượu bia, thuốc lá cùng yếu tố di truyền đang khiến tỷ lệ rối loạn mỡ máu ở người trẻ gia tăng nhanh chóng. Đáng lo ngại là phần lớn các trường hợp không có triệu chứng rõ ràng và chỉ được phát hiện khi đã xảy ra biến cố tim mạch nghiêm trọng.

Nhồi máu cơ tim ở người trẻ do rối loạn mỡ máu

Trường hợp bệnh nhân nam 34 tuổi bị nhồi máu cơ tim cấp do rối loạn mỡ máu chưa được điều trị là minh chứng rõ ràng cho nguy cơ tim mạch đang ngày càng trẻ hóa và không thể chủ quan.

Các bác sĩ Khoa Tim mạch, Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) vừa can thiệp thành công cho bệnh nhân nam 34 tuổi nhập viện trong tình trạng nhồi máu cơ tim cấp. Kết quả chụp mạch vành cho thấy bệnh nhân bị hẹp tới 90% động mạch liên thất trước và nhánh chéo. Ê-kíp đã xử trí kịp thời bằng kỹ thuật đặt stent chỗ chia đôi, giúp tái thông dòng chảy mạch vành và bảo tồn chức năng tim.

Đáng chú ý, bệnh nhân chỉ có một yếu tố nguy cơ duy nhất là rối loạn mỡ máu nhưng không được theo dõi và điều trị trước đó. Trường hợp này tiếp tục gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng mỡ máu cao đang âm thầm gia tăng ở người trẻ, gây ra những biến chứng tim mạch nguy hiểm.

Rối loạn mỡ máu đang âm thầm gia tăng ở người trẻ, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim

Vì sao rối loạn mỡ máu đặc biệt nguy hiểm?

Rối loạn mỡ máu là tình trạng thay đổi bất thường các thành phần lipid trong máu, bao gồm:

Tăng cholesterol toàn phần
Tăng LDL - cholesterol (mỡ xấu)
Giảm HDL - cholesterol (mỡ tốt)
Tăng triglyceride

Những rối loạn này thường diễn tiến âm thầm, không gây triệu chứng rõ ràng nhưng lại tạo điều kiện hình thành mảng xơ vữa trong lòng mạch, dẫn đến tắc nghẽn mạch máu - nguyên nhân chính gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ não, bệnh mạch vành…

Hầu hết người bệnh không có biểu hiện cho đến khi xảy ra biến chứng nặng như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Rối loạn lipid máu còn làm gia tăng gánh nặng bệnh tim mạch, là yếu tố nguy cơ chính của bệnh động mạch vành, bệnh mạch máu ngoại biên, tăng huyết áp và suy tim.

Ngoài ra, tình trạng này có mối liên quan chặt chẽ với các bệnh chuyển hóa khác như đái tháo đường, béo phì, hội chứng chuyển hóa, tạo thành một vòng xoắn bệnh lý nguy hiểm. Nhiều nghiên cứu ghi nhận rối loạn mỡ máu là một trong bốn yếu tố chính gây xơ vữa động mạch, dẫn đến nhồi máu cơ tim ở người trẻ, đột quỵ và tắc động mạch chi dưới.

Đối với bệnh nhân đã bị nhồi máu cơ tim, sau can thiệp nong mạch vành vẫn cần kiểm soát chặt chẽ các yếu tố nguy cơ: duy trì huyết áp dưới 120 mmHg, bỏ thuốc lá, thay đổi chế độ ăn (ưu tiên rau củ quả, cá, hạn chế thịt đỏ), kiểm soát đường huyết…Trong đó, mục tiêu quan trọng là đưa LDL - cholesterol xuống dưới 55 mg/dL.

Vì vậy, người khỏe mạnh nên xét nghiệm cholesterol từ 1 - 2 lần mỗi năm. Những người mắc đái tháo đường, bệnh thận mạn, hội chứng chuyển hóa, tăng huyết áp, suy tuyến giáp, bệnh gan mạn tính, thừa cân - béo phì… nên kiểm tra cholesterol mỗi 3 tháng để phát hiện sớm rối loạn lipid máu và điều trị kịp thời.

Dấu hiệu nhồi máu cơ tim thường gặp

Nhồi máu cơ tim xảy ra khi một phần cơ tim bị tổn thương hoặc hoại tử do thiếu máu nuôi cấp tính, thường do tắc nghẽn động mạch vành. Khi lượng máu và oxy cung cấp cho tim giảm đột ngột, cơ tim không được nuôi dưỡng đầy đủ, gây ra nhồi máu cơ tim cấp với các triệu chứng điển hình như đau ngực dữ dội, khó thở, vã mồ hôi, buồn nôn.

Nguyên nhân phổ biến của nhồi máu cơ tim là xơ vữa động mạch. Mảng xơ vữa gồm cholesterol, canxi và tế bào viêm tích tụ ở thành mạch. Khi mảng xơ vữa bị rách, huyết khối hình thành, gây bít tắc lòng động mạch và dẫn đến nhồi máu cơ tim.

Các dấu hiệu thường gặp gồm:

Đau thắt ngực: cảm giác đè nặng, bóp nghẹt hoặc tức ngực sau xương ức; cơn đau có thể lan lên vai, cánh tay (thường bên trái), hàm, cổ, lưng hoặc vùng thượng vị.
Khó thở, hụt hơi khi gắng sức hoặc ngay cả khi nghỉ.
Đổ mồ hôi lạnh, buồn nôn, nôn, chóng mặt hoặc choáng váng.

Đáng lưu ý, nhiều bệnh nhân - đặc biệt là người cao tuổi, người mắc đái tháo đường hoặc phụ nữ - có thể không xuất hiện cơn đau ngực điển hình mà chỉ cảm thấy mệt mỏi, khó thở hoặc rối loạn tri giác.

Lời khuyên của thầy thuốc

Để phòng ngừa nhồi máu cơ tim ở người trẻ do rối loạn mỡ máu, các bác sĩ khuyến cáo:

Tầm soát định kỳ: Đo lipid máu từ 20 tuổi trở lên, ít nhất 1 - 2 năm/lần, đặc biệt với người có yếu tố nguy cơ.
Thay đổi lối sống: Hạn chế mỡ động vật, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn; tăng cường rau xanh, cá và các loại hạt tốt cho tim mạch; tập thể dục tối thiểu 150 phút mỗi tuần (đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội…).
Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
Dùng thuốc theo chỉ định: Những trường hợp mỡ máu cao và nguy cơ tim mạch cao cần điều trị bằng thuốc hạ lipid máu (nhóm statin, fibrat…) dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa.

Chủ động phát hiện và kiểm soát rối loạn mỡ máu là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe tim mạch, kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng cuộc sống.

BS Nguyễn Thị Thảo