Canh tác thuận tự nhiên: 'Chìa khóa' phòng ngừa dịch bệnh cho cây hồ tiêu

Từ “tâm bão” dịch bệnh đến sự hồi sinh của cây tiêu

Giai đoạn 2016-2019, cây hồ tiêu Gia Lai bị ảnh hưởng nặng nề bởi bệnh chết nhanh, chết chậm lan rộng. Hàng nghìn hecta hồ tiêu bị hư hại, nhiều vườn bị chết trắng.

Nhờ kiên trì áp dụng hướng đi thuận tự nhiên, vườn tiêu gần 1 ha của ông Nguyễn Tấn Lục (thôn 4, xã Chư Sê) duy trì năng suất ổn định. Ảnh: N.S

Các huyện Chư Sê và Chư Pưh (cũ) từng được xem là “thủ phủ hồ tiêu” của tỉnh chịu thiệt hại nặng nề nhất. Không ít nông dân rơi vào cảnh trắng tay, nợ nần vì loại cây từng được mệnh danh là “vàng đen”.

Thế nhưng, giữa bối cảnh đó, vẫn có những vườn tiêu trụ vững nhờ canh tác thuận tự nhiên. Thay vì phụ thuộc thuốc hóa học, nhiều hộ dân kiên trì sử dụng chế phẩm sinh học, kết hợp phân bón hữu cơ để cải tạo đất, giúp cây tăng sức đề kháng tự nhiên.

Gia đình ông Nguyễn Tấn Lục (thôn 4, xã Chư Sê) là một trong số ít hộ giữ được vườn tiêu xanh tốt suốt những năm dịch bệnh hoành hành. Hơn 20 năm gắn bó với cây hồ tiêu, ông Lục cho rằng, bí quyết nằm ở việc “chăm đất, dưỡng vi sinh vật”, tạo hệ sinh thái lành mạnh để cây phát triển tự nhiên.

“Từ năm 2016 đến nay, tôi chỉ dùng nấm đối kháng Trichoderma và men vi sinh tự ủ, mỗi năm tưới khoảng 10 lần cả mùa nắng lẫn mưa. Nhờ vậy mà vườn tiêu khỏe mạnh, gần như không bị bệnh chết nhanh hay chết chậm”-ông Lục chia sẻ.

Nhờ kiên trì áp dụng hướng thuận tự nhiên, vườn tiêu gần 1 ha của ông Lục không chỉ vượt qua dịch bệnh mà còn duy trì năng suất ổn định, mang lại thu nhập khá. Câu chuyện của ông trở thành minh chứng sống động cho giá trị của nông nghiệp bền vững.

Canh tác thuận tự nhiên giúp cây khỏe, đất bền

Tại làng Grai Mek (xã Bờ Ngoong), chị Rơ Mah H’Hoang đang chăm sóc 4 sào tiêu trồng xen cà phê theo hướng hữu cơ. Mô hình xen canh giúp giữ ẩm đất, hạn chế sâu bệnh.

Vườn tiêu của gia đình bà Võ Thị Tuyết (làng Hát, xã Ia Pia) phát triển xanh tốt, cho năng suất ổn định nhờ canh tác theo hướng hữu cơ. Ảnh: N.S

Chị H’Hoang cho biết: “Tôi bón phân vi sinh, ủ men từ rác thải nông nghiệp nên vườn hồ tiêu khỏe, ít bệnh. Năm ngoái, tôi bán được với giá 120.000 đồng/kg. Mong sao giá cả ổn định để bà con yên tâm làm lâu dài”.

Nhờ canh tác thuận tự nhiên, năng suất vườn hồ tiêu của chị H’Hoang đạt 4-5 kg/trụ. Đặc biệt, đất trồng được cải tạo rõ rệt, tơi xốp hơn, giàu vi sinh vật có lợi, giúp cây sinh trưởng bền vững.

Còn tại làng Hát (xã Ia Pia), bà Võ Thị Tuyết từng lao đao vì sâu bệnh chích hút hoành hành trong vườn hồ tiêu của gia đình. Sau thời gian tìm hiểu, bà đã tự chế dung dịch sinh học từ tỏi, gừng, ớt, sả và rượu để phòng trừ sâu bệnh. “Cách làm này vừa rẻ, vừa hiệu quả mà không cần thuốc hóa học. Giờ vườn tiêu tôi xanh trở lại rồi”-bà Tuyết vui vẻ nói.

Những cách làm đơn giản nhưng hiệu quả này đang lan tỏa trong cộng đồng trồng hồ tiêu Gia Lai. Bà con nông dân dần chuyển từ “phòng trị hóa học” sang “phòng trị sinh học”, vừa tiết kiệm chi phí, vừa bảo vệ môi trường, đồng thời tạo sản phẩm sạch đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Khoa học đồng hành cùng người trồng tiêu

Ảnh: N.S

Theo Thạc sĩ Nguyễn Quang Ngọc-Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây hồ tiêu (Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên), 2 yếu tố then chốt để hạn chế dịch bệnh là chọn giống phù hợp và canh tác hài hòa với tự nhiên.

Ông Ngọc cho biết: “Hiện 95% diện tích hồ tiêu ở Tây Nguyên là giống Vĩnh Linh. Viện đang nghiên cứu, chọn tạo giống mới có khả năng kháng bệnh tốt hơn. Song song đó là khuyến khích bà con chăm sóc theo hướng thuận tự nhiên, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật thông minh, chủ động học hỏi để trở thành chuyên gia trên chính vườn tiêu của mình”.

Thực tế cho thấy, hướng đi “thuận tự nhiên-ít hóa chất-giàu tri thức” đang trở thành xu thế tất yếu. Không chỉ giúp cây tiêu phục hồi sau dịch bệnh, phương pháp này còn tạo ra sản phẩm an toàn, có giá trị cao, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường xuất khẩu.

Từ “vết thương” của quá khứ, người trồng hồ tiêu Gia Lai đang chứng minh rằng, khi con người biết sống thuận theo tự nhiên, cây trồng cũng hồi sinh mạnh mẽ.

Những vườn tiêu xanh mướt hôm nay không chỉ là thành quả của lao động, mà còn là biểu tượng cho niềm tin, tri thức và sự bền vững trên vùng đất cao nguyên.

NGỌC SANG