Cấp cứu ngoại viện: Những người chạy đua với thời gian

Dù biết cấp cứu ngoài BV sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn khi tiếp xúc trực tiếp hiện trường nhưng tôi luôn tự nhủ sẽ cố gắng hoàn thành công việc tốt nhất có thể.

BS Từ Hiểu Duy

Để hệ thống cấp cứu ngoại viện được chuyên nghiệp, Cục Quản lý khám chữa bệnh đang xây dựng dự thảo kế hoạch phát triển cấp cứu ngoại viện tại Việt Nam. Đề án không chỉ bao gồm các vấn đề chuyên môn mà còn liên quan đến cơ chế tài chính, sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức cũng như có sự tham gia của cộng đồng dân cư.

TP.HCM là một trong những điểm sáng về cấp cứu ngoại viện. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối ưu, rất cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Bộ Y tế, các cơ quan Chính phủ và sự tham gia tích cực của cộng đồng.

TS-BS HÀ ANH ĐỨC, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế)

Chuyển đổi số tăng cơ hội sống cho bệnh nhân

Đầu năm 2021, Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM phối hợp với Sở TT&TT TP.HCM triển khai hệ thống phần mềm điều phối cấp cứu giúp tối ưu hóa quy trình tiếp nhận cuộc gọi, phân tích tình trạng cấp cứu theo thời gian thực, đồng thời tự động điều phối xe cứu thương đến các điểm phù hợp nhất.

Tổng đài 115 đã triển khai các quy trình tư vấn, hướng dẫn sơ cứu qua điện thoại, vừa trấn an vừa hướng dẫn người dân những việc nên làm trong khi chờ êkíp cấp cứu, thậm chí có thể hướng dẫn sơ cứu từ xa. Quy trình hướng dẫn hồi sinh tim phổi, sơ cứu hóc dị vật qua điện thoại đã góp phần cứu sống nhiều BN nguy kịch. Sau hơn một năm triển khai, 1.469 ca ngừng tuần hoàn hô hấp đã được sơ cứu qua điện thoại, tỉ lệ hồi sinh tim phổi thành công tăng 11%.

PGS-TS-BS NGUYỄN ANH DŨNG, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM

Chúng tôi sẽ cố gắng đến nhanh nhất!

Khi đợi xe cấp cứu lâu, một số người đã tự đưa người nhà đi cấp cứu dẫn đến các rủi ro không đáng có như đưa BN vào BV không đúng chuyên khoa, không có phương tiện chẩn đoán cũng như thuốc đặc trị… Khi đó, BV lại phải làm thủ tục chuyển tuyến, BN mất đi thời gian vàng.

Vận chuyển người bị tai nạn giao thông có các chấn thương cột sống bằng xe máy còn có thể gây dập tủy, liệt nửa người hoặc toàn thân. Những ca ngưng tim nếu không được vận chuyển bằng xe cấp cứu để ép tim ngay từ đầu, khả năng phục hồi rất thấp. Do vậy, người dân nên kiên nhẫn sau khi gọi 115, chúng tôi sẽ cố gắng đến nhanh nhất.

BS PHẠM TẤN PHÁT, Phó Trưởng khoa Điều hành
Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM

BS CKII HỒ THANH PHONG, Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp BV đa khoa khu vực Thủ Đức:

Mục tiêu phát triển trung tâm cấp cứu chấn thương

Trạm cấp cứu vệ tinh 115 đặt tại BV đa khoa khu vực Thủ Đức được thành lập từ đầu năm 2022, tính đến nay đã hoạt động được ba năm. Trạm tham gia công tác cấp cứu ngoại viện trong hệ thống Cấp cứu 115 và đáp ứng nhu cầu cấp cứu của người dân TP Thủ Đức cùng khu vực lân cận.

Năm 2024, khoa Cấp cứu của BV tiếp nhận hơn 31.000 trường hợp cấp cứu, tăng 8% so với năm 2023. Trung bình mỗi tuần khoa tiếp nhận cấp cứu 600 trường hợp, trong đó có 5-6 ca điều phối từ Trung tâm Cấp cứu 115 và chừng đó ca do người dân ở khu vực lân cận gọi đến.

TP Thủ Đức nằm ở cửa ngõ đông bắc TP với các tuyến quốc lộ, cao tốc nhiều xe tải, xe container. Mỗi năm BV tiếp nhận hơn 3.000 ca tai nạn giao thông, phần lớn trong đó là chấn thương nặng, đa chấn thương.

Sắp tới, khi khánh thành BV mới, một trong những mũi nhọn chính của BV là định hướng phát triển chuyên ngành cấp cứu chấn thương, tiến tới trở thành trung tâm cấp cứu chấn thương để điều trị hiệu quả, kịp thời, tăng tỉ lệ sống cho các ca nguy kịch.

Để Trạm cấp cứu vệ tinh 115 của BV hoạt động hiệu quả hơn, góp phần nâng cao chất lượng cấp cứu cho người dân, rất mong Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM tổ chức thêm các hội nghị về cấp cứu ngoại viện. Bên cạnh đó, thường xuyên mở các khóa đào tạo cấp cứu ngoại viện cơ bản và nâng cao để nhân viên y tế bổ sung, cập nhật kiến thức, nâng cao chuyên môn cấp cứu cho người dân.

BS CKII HỒ HẢI TRƯỜNG GIANG, Giám đốc BV An Bình:

Đáp ứng các tình huống khẩn cấp khi có yêu cầu

BV An Bình tọa lạc tại quận 5, là một trong những khu vực trung tâm TP.HCM với mật độ người dân sinh sống đông đúc. Tuy nhiên, lâu nay chưa có Trạm cấp cứu vệ tinh 115 phụ trách ở địa bàn này.

Để đáp ứng nhu cầu của người dân, hồi cuối tháng 12-2024, BV An Bình đã thành lập Trạm cấp cứu vệ tinh 115 nhằm nâng cao năng lực cấp cứu của BV, kịp thời tiếp nhận, xử trí các trường hợp cần cấp cứu trên địa bàn quận cũng như các khu vực lân cận.

BV đã tuyển dụng và đào tạo đội ngũ nhân sự chuyên trách cho trạm cấp cứu vệ tinh, ưu tiên cho nhiệm vụ cấp cứu ngoại viện. Ngoài ra, BV có cơ sở hạ tầng, trang thiết bị hiện đại như máy chụp cắt lớp vi tính (MSCT), máy X-quang, máy siêu âm, đo điện tim; đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm có thể tiếp nhận và xử trí tốt cấp cứu như đột quỵ não trong vòng 4,5 giờ (giờ vàng) bằng thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch…

BV đã chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện nhằm đáp ứng tối đa 100% yêu cầu, các tình huống khẩn cấp khi nhận được điều phối từ Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM. BV luôn có đội ngũ túc trực cấp cứu 24/24 giờ liên thông, quy trình xuất xe cứu thương trong vòng 3-5 phút và luôn duy trì ít nhất một xe cứu thương sẵn sàng cho việc này.

Chúng tôi sẽ cùng cố gắng góp phần bé nhỏ của mình vào phát triển mạng lưới cấp cứu của TP, đảm bảo BN được tiếp cận dịch vụ y tế nhanh chóng và an toàn nhất.

BS CKI NGUYỄN DUY ANH VŨ, Trưởng khoa Cấp cứu và Hồi sức tích cực - chống độc BV huyện Bình Chánh:

Cần nhân lực chuyên trách tại trạm cấp cứu vệ tinh

Mỗi ngày khoa Cấp cứu BV huyện Bình Chánh tiếp nhận 70-100 ca cấp cứu nội viện, 3-6 ca cấp cứu ngoại viện, đáp ứng được 80% cuộc gọi điều phối từ Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM.

Lý do BV chưa thể tham gia cấp cứu được 100% cuộc gọi điều phối là còn thiếu nhân lực chuyên trách, số lượng xe cấp cứu có hạn. Ví dụ, mỗi khi xuất xe đi cần êkíp cấp cứu một điều dưỡng, một bác sĩ và một tài xế, trong khi với những tai nạn liên hoàn, tai nạn xe ở nhiều chỗ lại cần nhiều người, nhiều xe hơn.

Ngoài ra, huyện Bình Chánh khá rộng, một số xã cách trung tâm và BV rất xa, có khi đi cả tiếng đồng hồ mới đến nơi. Việc này cũng ảnh hưởng đến chất lượng cấp cứu cho BN khi nhiều người chờ xe sốt ruột quá nên tự đưa BN đi cấp cứu mà không báo lại, xe cấp cứu của BV đến nơi phải quay về.

Vừa thực hiện nhiệm vụ thường xuyên của BV vừa đáp ứng các cuộc gọi điều phối từ Trung tâm Cấp cứu 115 khiến nhiều khi chúng tôi phải co kéo, bố trí thật khéo sao cho hài hòa. Chúng tôi rất mong có đội ngũ chuyên trách về cấp cứu ngoại viện để các trạm vệ tinh đỡ áp lực, đồng thời BN cũng được lợi bởi thời gian tiếp cận y tế càng lâu, BN càng nguy hiểm đến tính mạng.•

Phát triển cấp cứu ngoại viện: Lợi ích lâu dài

Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM trước đây là khoa Cấp cứu ngoại viện thuộc BV Cấp cứu Trưng Vương. Năm 2013, UBND TP.HCM phê duyệt đề án thành lập Trung tâm Cấp cứu 115 - tách trung tâm khỏi BV Trưng Vương và trở thành đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Y tế TP.HCM.

Song song với đó là mở rộng mạng lưới các trạm cấp cứu vệ tinh đặt tại khoa cấp cứu của các BV, chịu sự điều phối chung của Trung tâm Cấp cứu 115. Đây chính là cánh tay nối dài của trung tâm, giúp rút ngắn thời gian chờ đợi, đảm bảo giờ vàng kịp thời cấp cứu người bệnh.

Sau 11 năm phát triển, đến nay mạng lưới cấp cứu ngoại viện ngày càng tăng về số lượng, quy mô với 44 trạm vệ tinh bao phủ 21 quận, huyện và TP Thủ Đức. Đáng chú ý, TP.HCM là địa phương đầu tiên trên cả nước đã rất sáng tạo khi vận động nguồn lực sẵn có từ các cơ sở y tế không phân biệt công - tư để tăng cường cho hoạt động này.

Nhằm phát triển mạng lưới cấp cứu ngoại viện chuyên nghiệp, hiện đại hơn và trở thành trung tâm chăm sóc sức khỏe của khu vực ASEAN, những năm qua ngành y tế TP.HCM đã có nhiều giải pháp nâng cao năng lực, đầu tư cơ sở vật chất cho cấp cứu ngoại viện. Đây được coi là giải pháp chiến lược góp phần giải quyết các thách thức của ngành y tế TP, đồng thời mang lại lợi ích lâu dài trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Chúng tôi rất mừng khi UBND TP.HCM đã phê duyệt Đề án Phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện theo hướng chuyên nghiệp giai đoạn từ nay đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Trong đó nêu rõ năm mục tiêu cụ thể: Thứ nhất là hình thành ba trung tâm cấp cứu cụm Tân Kiên, cụm trung tâm (cơ sở hiện hữu tại quận 10), cụm Thủ Đức kết hợp với trung tâm cấp cứu hàng không và trung tâm cấp cứu đường thủy.

Thứ hai, xây dựng cổng tiếp nhận và điều phối Cấp cứu 115 theo hướng chuyên nghiệp. Thứ ba, triển khai đào tạo các loại hình nhân viên y tế tham gia cấp cứu ngoại viện, xây dựng cơ chế, chính sách thu hút nhân lực. Thứ tư, đa dạng hóa loại hình cấp cứu, đặc biệt là cấp cứu đường thủy tại Trạm cấp cứu vệ tinh huyện Cần Giờ và đường hàng không tại trạm cấp cứu vệ tinh đặt tại BV Quân y 175.

Cuối cùng là nâng cao chất lượng cấp cứu ngoại viện của các trạm cấp cứu vệ tinh, các cơ sở vận chuyển cấp cứu tư nhân. Phổ cập kiến thức, năng lực thực hành sơ cứu cho người dân đối với những tình huống cấp cứu thường gặp.

Trên cơ sở đó, mạng lưới cấp cứu ngoại viện chắc chắn sẽ được phát triển và mở rộng theo hướng chuyên nghiệp, cung cấp kịp thời dịch vụ cấp cứu chất lượng cao và hiệu quả trong những tình huống khẩn cấp.

BS NGUYỄN DUY LONG, Giám đốc Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM