Cập nhật quy tắc xuất xứ trong EVFTA - Bước cần thiết để doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh

Tuy nhiên, để tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan từ Hiệp định, doanh nghiệp phải đáp ứng các quy định chặt chẽ về quy tắc xuất xứ (ROO) – yếu tố then chốt quyết định sản phẩm có đủ điều kiện hưởng thuế suất ưu đãi hay không.

Điều chỉnh quan trọng về quy tắc xuất xứ

Trên cơ sở rà soát thực thi, các nước thành viên EVFTA đã thống nhất sửa đổi một số nội dung trong Nghị định thư 2 về quy tắc xuất xứ. Cụ thể: Chuyển đổi hệ thống HS: Danh mục Quy tắc cụ thể mặt hàng (PSR) được cập nhật từ Phiên bản HS 2017 sang HS 2022 để đồng bộ với Hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) và Biểu thuế EVFTA giai đoạn 2022–2027 theo Nghị định 116/2022/NĐ-CP.

Bổ sung tiêu chí xuất xứ

Với các mặt hàng da (Chương 41), cho phép sử dụng nguyên liệu không có xuất xứ từ nhóm khác trong cùng chương (trừ nhóm sản phẩm); Cho phép thuộc lại da hoặc chuẩn bị thuộc từ các phân nhóm nhất định trước khi hoàn thiện sản phẩm.

Các sản phẩm dệt kim hoặc móc thuộc nhóm 6212 được bổ sung tiêu chí “dệt kim và may (bao gồm công đoạn cắt)”.

Điều chỉnh công đoạn chế biến: Bỏ cụm từ “đơn lẻ” trong điều kiện gia công chế biến tại Chương 19 nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Giới hạn tỷ lệ nguyên liệu: Quy định chặt chẽ về tỷ lệ nguyên liệu không có xuất xứ, ví dụ: Nguyên liệu từ Chương 2, 3, 16 không vượt quá 20% trọng lượng sản phẩm cuối cùng;

Đường không vượt quá 40%, và tổng đường + nguyên liệu sữa (Chương 4) không vượt quá 50%.

Những thay đổi này giúp quy tắc xuất xứ rõ ràng hơn, đồng thời đảm bảo hài hòa với thông lệ quốc tế và thực tiễn sản xuất.

Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), cộng đồng doanh nghiệp châu Âu và nhiều doanh nghiệp FDI đã tận dụng tương đối tốt ưu đãi thuế quan từ EVFTA. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) của Việt Nam vẫn còn hạn chế về hiểu biết và áp dụng quy tắc xuất xứ, dẫn đến rủi ro bị từ chối cấp C/O hoặc không được hưởng ưu đãi thuế.

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khuyến nghị doanh nghiệp cần: Thường xuyên cập nhật các quy định mới về quy tắc xuất xứ và HS; đầu tư hệ thống quản lý nguồn gốc nguyên liệu, quy trình sản xuất minh bạch; phối hợp với các cơ quan cấp C/O để được hướng dẫn và hỗ trợ kịp thời.

Theo một số chuyên gia kinh tế, "việc cập nhật quy tắc xuất xứ theo phiên bản HS 2022 là bước đi cần thiết để doanh nghiệp Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh tại thị trường EU. Điều quan trọng là doanh nghiệp phải coi đây là cơ hội nâng cao năng lực quản trị chuỗi cung ứng, đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc – những yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường châu Âu.”

Ý nghĩa chính sách

Việc sửa đổi, bổ sung quy tắc xuất xứ lần này không chỉ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam tại thị trường EU. Đây là bước điều chỉnh quan trọng giúp doanh nghiệp chủ động thích ứng với chuẩn mực thương mại toàn cầu, giảm thiểu rủi ro pháp lý và tối đa hóa lợi ích từ EVFTA.

Trần Sơn