Chậm giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ

Khu nhà ở xã hội Ecohome 3 (quận Bắc Từ Liêm). Ảnh: Quang Thái.

Chưa thực sự thu hút người vay

Tại Nghị quyết số 33/NQ-CP của Chính phủ (Nghị quyết 33) về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững. Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng, để phát triển NƠXH giai đoạn 2021-2030 được triển khai từ ngày 1/4/2023 đến hết năm 2030. Có 4 ngân hàng thương mại nhà nước là Agirbank, VietinBank, Vietcombank và BIDV tham gia gói tín dụng này. Lãi suất cho vay được thực hiện thấp hơn từ 1,5-2%/năm so với lãi suất vay trung bình liên ngân hàng. Ngoài 4 ngân hàng thương mại cổ phần Nhà nước có thêm Ngân hàng Tiên Phong đã có trách nhiệm tham gia chương trình hỗ trợ theo Nghị quyết số 33 với số tiền khoảng 5.000 tỷ đồng. Như vậy, gói tín dụng được nâng lên là 125.000 tỷ đồng.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng hỗ trợ phát triển NƠXH mới giải ngân được khoảng 640 tỷ đồng cho 8 dự án. Như vậy, đến nay gói tín dụng 120.000 tỷ đồng giải ngân chưa đầy 1%. Cụ thể, Ngân hàng BIDV đã giải ngân 95,7 tỷ đồng cho 3 chủ đầu tư dự án tại các tỉnh Phú Thọ, Thanh Hóa và Bình Dương. Vietinbank đã giải ngân 128,6 tỷ đồng cho 1 chủ đầu tư dự án tại tỉnh An Giang. Agribank đã giải ngân 415,7 tỷ đồng cho 4 chủ đầu tư dự án tại các tỉnh Bắc Ninh, Quảng Ninh và Kiên Giang.

Theo đánh giá của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, tuy bước đầu trong triển khai gói hỗ trợ tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng theo Nghị quyết số 33 đã có kết quả, song việc giải ngân còn chậm do tồn tại một số vướng mắc.Trong đó, có việc công bố danh mục NƠXH đủ điều kiện vay còn hạn chế. Đến nay, đã có 129 dự án NƠXH, với quy mô hơn 114.900 căn, được khởi công xây dựng. Tuy nhiên, mới chỉ có 28 địa phương công bố danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay theo chương trình, với nhu cầu vay vốn hơn 30.000 tỷ đồng. Như vậy, vẫn còn 59 dự án đã khởi công nhưng chưa được đưa vào danh mục đủ điều kiện vay của các địa phương.

Ngoài ra, một số chủ đầu tư không đủ điều kiện về tín dụng, như không đảm bảo điều kiện dư nợ tín dụng; không có tài sản khác để thực hiện đảm bảo tín dụng; đã vay tại các tổ chức tín dụng khác... mặc dù Ngân hàng Nhà nước đã hai lần hạ lãi suất, còn 8% với chủ đầu tư và 7,5% với người mua nhà, nhưng Bộ Xây dựng nhận xét, mức lãi suất này còn cao, thời hạn ưu đãi lại ngắn, trong vòng 3 đến 5 năm nên chưa thực sự thu hút người vay.

Một dự án nhà ở xã hội được xây dựng tại huyện Mê Linh, Hà Nội. Ảnh: Toàn Thắng

Vướng mắc về mặt pháp lý

Theo Phó giáo sư, tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh, gói 120.000 tỷ đồng là gói tín dụng tự nguyện, các ngân hàng phải thẩm định tiêu chuẩn thì mới giải ngân. Trong khi đó, qua thẩm định các ngân hàng nhận thấy một số dự án NƠXH còn gặp vướng mắc về mặt pháp lý, giải phóng mặt bằng, thủ tục tính tiền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất… Những vướng mắc về mặt pháp lý cũng là nguyên nhân dẫn tới ngân hàng chưa có cơ sở để cấp tín dụng cho các chủ đầu tư dự án. Bên cạnh đó, mức giảm lãi suất công bố 1,5% với chủ đầu tư và 2% với người mua nhà nhưng trên thực tế lãi cho vay vẫn còn khá cao, chưa đủ để hấp dẫn.

Theo chuyên gia kinh tế, tiến sĩ Nguyễn Minh Phong, vấn đề đặt ra hiện nay là làm thế nào để đẩy nhanh việc triển khai gói tín dụng này. Đầu mối của việc cho vay là các ngân hàng được chỉ định, cần có cơ chế linh hoạt thì mới khắc phục được những vướng mắc về thủ tục như nhiều gói từng triển khai trước đó. “Phần mà các ngân hàng thương mại chịu như vậy thì Nhà nước có hỗ trợ như thế nào để tạo động lực? Riêng về mức lãi suất thấp hơn mức cho vay thông thường từ 1,5-2% tôi cho rằng hơi thấp một chút. Nên cân nhắc nới thêm để gói hỗ trợ này có thể đến gần hơn với các đối tượng là công nhân lao động và người thu nhập thấp có được chỗ ở ổn định” – tiến sĩ Nguyễn Minh Phong nói.

Để giải quyết những vướng mắc pháp lý cũng như thúc đẩy gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, trong cuối tháng 4, Bộ đã có hướng dẫn về xác định danh mục dự án, đối tượng, điều kiện và tiêu chí vay ưu đãi . Một số đã được cắt giảm như điều kiện về bồi thường giải phóng mặt bằng, cấp phép xây dựng, giúp chủ đầu tư sớm được công bố danh mục vay vốn để tiếp cận với gói tín dụng 120.000 tỷ đồng. "Trong thời gian tới, với sự quyết liệt của các cấp chính quyền trong việc tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển NƠXHthì việc giải ngân gói hỗ trợ này sẽ đạt kết quả tốt hơn" - Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết.

Nguyễn Đăng