Chân dung nguyên Chủ tịch Asanzo Phạm Văn Tam trước khi bị khởi tố

Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM mới đây đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can với ông Phạm Văn Tam, nguyên Chủ tịch HĐQT CTCP Tập đoàn Asanzo và ông Phạm Xuân Tình, Người đại diện pháp luật, Tổng giám đốc Công ty Asanzo về tội Trốn thuế.

Cơ quan điều tra xác định ông Tam đã chỉ đạo Phạm Xuân Tình ký các hợp đồng nguyên tắc, sau đó không xuất hóa đơn và để ngoài sổ sách kế toán liên quan đến doanh thu bán hàng cho Công ty TNHH Điện lạnh Asanzo của CTCP Tập đoàn Asanzo và sử dụng hóa đơn không hợp pháp để hạch toán hàng hóa, nguyên liệu đầu vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế, nhằm mục đích trốn số tiền thuế phải nộp hơn 15,7 tỷ đồng.

Từ hình mẫu khởi nghiệp đến lùm xùm trốn thuế

Ông Phạm Văn Tam sinh năm 1980, thành lập Tập đoàn Asanzo từ cuối năm 2013 với sản phẩm đầu tiên là tivi, sau này mở rộng thêm các ngành hàng điện lạnh, điện gia dụng, smartphone và các mặt hàng điện tử khác như laptop, máy tính bảng...

Tuy nhiên, tivi vẫn luôn là sản phẩm chủ lực của thương hiệu này, với thị trường chính tại các vùng nông thôn và đặc biệt là các nhà nghỉ, khách sạn...

Với lợi thế giá rẻ và mang danh thương hiệu Việt, tivi Asanzo phủ sóng một cách thần tốc trên thị trường nội địa. Đến giữa năm 2019, công ty nghiên cứu thị trường GfK đã ghi nhận Asanzo đứng đầu mảng tivi "made in Vietnam" với thị phần 16%, chỉ đứng sau những ông lớn quốc tế như Samsung, Sony, LG.

Nhờ đó, ông Tam cũng trở thành hình mẫu thành công trong giới khởi nghiệp ở Việt Nam. Đặc biệt, đến năm 2019 khi trở thành một trong các "cá mập" tham gia chương trình Shark Tank Việt Nam mùa 3, ông chủ Asanzo càng được biết đến rộng rãi hơn. Vị này cũng ra mắt quỹ khởi nghiệp với số vốn ban đầu 200 tỷ đồng để hỗ trợ các startup.

Tuy nhiên, giữa lúc thương hiệu Asanzo và tên tuổi ông Tam đang nổi bật trong giới kinh doanh, thị trường và người tiêu dùng bắt đầu đặt nghi vấn về sản phẩm Asanzo là "hàng Trung Quốc đội lốt hàng Việt".

Lãnh đạo Asanzo vì vậy không còn tham gia Shark Tank Việt Nam. Nhiều nhà bán lẻ trong nước như Điện Máy Xanh, Nguyễn Kim cũng ra chính sách thu hồi và đổi trả sản phẩm của Asanzo.

Thời điểm đó, Thủ tướng đã yêu cầu các bộ ngành xác minh và làm rõ. Đến cuối tháng 10/2019, Cục điều tra chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan cho biết đã xác định dấu hiệu vi phạm của công ty do ông Phạm Văn Tam làm Chủ tịch trong việc xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp về nhãn hiệu và trốn thuế.

Đến ngày 16/10/2019, Cục Thuế TP.HCM cũng ra quyết định về việc chuyển hồ sơ vụ vi phạm hành chính có dấu hiệu tội phạm để truy cứu trách nhiệm hình sự liên quan đến Tập đoàn Asanzo.

Nhà máy lắp ráp tại quận Bình Tân, TP.HCM của Asanzo. Ảnh: Quỳnh Danh.

Theo cơ quan thuế, Asanzo có nhiều hành vi nhằm trốn thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp. Doanh nghiệp này cũng có nhiều tình tiết tăng nặng như vi phạm hành chính nhiều lần, có hành vi trốn tránh và che giấu vi phạm hành chính, vi phạm hành chính có số lượng lớn hoặc giá trị lớn...

Trong hồ sơ chuyển giao cho PC03, Cục Thuế TP.HCM cho biết căn cứ vào sổ sách kế toán và chứng từ, hóa đơn do Asanzo cung cấp, tập đoàn này đã có nhiều giao dịch mua - bán hàng hóa với các công ty liên quan mà không xuất hóa đơn, để ngoài sổ sách kế toán các khoản thu bán hàng. Asanzo cũng bị xác định không khai thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế VAT với các sản phẩm hàng hóa.

Cũng theo cơ quan thuế, không những khai thuế VAT đầu ra và VAT đầu vào khấu trừ không đúng quy định, doanh nghiệp này cũng vi phạm về việc kê khai chi phí được trừ để xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Doanh nghiệp này cũng không khấu trừ, kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân theo quy định; không xuất hóa đơn khi bán hàng, cung cấp dịch vụ...

Đặc biệt, cơ quan thuế xác định Tập đoàn Asanzo có hành vi sử dụng hóa đơn đầu vào có dấu hiệu ghi cao hơn giá trị giao dịch với mục đích trốn thuế. Sau các giao dịch, bà Nguyễn Thị Hiền (vợ ông Tam) và các cá nhân là người lao động tại các công ty thuộc Tập đoàn Asanzo đã rút ra tổng số tiền hơn 507 tỷ đồng.

Nỗ lực thoát mác "Tam Asanzo"

Trong giai đoạn cơ quan chức năng chưa có kết luận điều tra chính thức, Tập đoàn Asanzo tuyên bố hoạt động bình thường trở lại và liên tục có nhiều động thái củng cố niềm tin của người tiêu dùng như đầu tư dây chuyền lắp ráp mới hay xây dựng tòa nhà văn phòng 150 tỷ đồng ở TP.HCM, cũng như hàng loạt chương trình thiện nguyện.

Tuy nhiên, đến gần đây, thị trường bất ngờ trước thông tin ông Tam khẳng định đã thoái vốn khỏi Asanzo và hoàn toàn chuyển giao cho lãnh đạo mới từ năm 2017. Nhưng thực tế, hành trình của Asanzo những năm qua vẫn luôn có bóng dáng của ông Phạm Văn Tam.

Đơn cử tại buổi lễ ra mắt tòa nhà Asanzo tại quận Tân Phú (TP.HCM) vào cuối tháng 11/2020, ông Tam vẫn xuất hiện với vai trò Chủ tịch HĐQT. Sang năm 2021, khi thương hiệu phân bón hữu cơ Ba con bò ra mắt thị trường, ông Tam vẫn phát biểu dưới tư cách CEO Asanzo.

Đáng nói, với thương hiệu Ba con bò, ông Tam cho biết đã cùng một nhóm nhà đầu tư rót 2.000 tỷ đồng vào hệ thống 5 trang trại bò trải dài từ Hòa Bình đến Nghệ An với quy mô 25.000 con.

Ông Phạm Văn Tam tại buổi lễ ra mắt thương hiệu phân bón hữu cơ Ba con bò vào tháng 3/2021. Ảnh: Thạch Thảo.

Tuy nhiên, ngay sau đó, phía Công ty T&T 159 - nhà sản xuất phân bón Ba con bò - đã phản bác và khẳng định chưa nhận được bất kỳ khoản đầu tư nào của ông Tam. Lãnh đạo T&T 159 cho biết ông Tam và nhóm nhà đầu tư chỉ độc quyền phân phối sản phẩm của thương hiệu này vào thị trường miền Nam.

Sau thông báo rút vốn khỏi Asanzo từ năm 2017, gần đây, ông Phạm Văn Tam chia sẻ với truyền thông rằng: "Hãy gọi tôi là ông Tam Winsan". Trong đó, Winsan được ông Tam thành lập từ tháng 5/2020, với mục tiêu trở thành "bà đỡ" cho các startup và doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời truyền cảm hứng cho thế hệ doanh nhân mới.

"Winsan ra đời một phần để quản lý tài chính của tất cả ngành hàng đang kinh doanh, phần khác là xây tổ đại bàng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa", ông Phạm Văn Tam từng chia sẻ vào thời điểm ra mắt với tư cách Chủ tịch HĐQT Winsan.

Ông cũng khẳng định Winsan có quy mô lớn hơn nhiều so với Asanzo, với định hướng đầu tư và quản lý tài chính 5 lĩnh vực chính gồm: Điện tử - công nghệ, bất động sản công nghiệp, thực phẩm và nha khoa.

Trong 2 năm đầu, Winsan đặt mục tiêu doanh số khoảng 5.000 tỷ đồng/năm và chưa có lợi nhuận, nhưng 5 năm sau, doanh thu phải đạt 1 tỷ USD.

Tuy nhiên thực tế, hiện tại, website chính thức của tập đoàn này vẫn chưa công bố bất cứ khoản đầu tư nào.

Trong khi đó, với quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can vừa qua, ông Phạm Văn Tam và Phạm Xuân Tình đã bị áp dụng biện pháp ngăn chặn là cấm đi khỏi nơi cư trú.

Tri Thức - Znews đã liên hệ với ông Phạm Văn Tam nhưng chưa nhận được phản hồi từ vị doanh nhân này.

Lan Anh