Chân dung Van Gogh qua những cuốn sách

Danh họa Van Gogh thu hút sự chú ý của hậu thế không chỉ bởi những tác phẩm nghệ thuật. Xung quanh cuộc đời ông được bao phủ bởi nhiều câu chuyện, giai thoại.

Một số cuốn tiểu sử, tiểu thuyết, nghiên cứu nghệ thuật ra đời, giúp bạn đọc hiểu hơn về nội tâm của một trong những họa sĩ có ảnh hưởng nhất ở phương Tây.

Những cuốn sách về cuộc đời, sự nghiệp Van Gogh. Ảnh: Y Nguyên.

Cô đơn và khát vọng

Sinh thời, Van Gogh bị coi như kẻ thất bại, chỉ bán được vỏn vẹn một bức tranh. Đến năm 1990 bức Chân dung bác sĩ Gachet của ông được bán với giá 82,5 triệu USD, lập kỷ lục họa phẩm đắt nhất thời bấy giờ.

Năm 1934 (44 năm sau khi Van Gogh qua đời), cuốn tiểu thuyết tiểu sử Khát vọng sống của Irving Stone ra mắt đã đưa cuộc đời danh họa đến gần hơn với công chúng. Cuốn tiểu thuyết kể lại cuộc đời Van Gogh tuy ngắn ngủi mà rực cháy đam mê.

Mở đầu bằng tuổi trẻ Vincent với tình yêu chớm nở, kết thúc bằng cái chết của Van Gogh và chẳng bao lâu sau là em trai Theo, tiểu thuyết khắc họa nỗi cô đơn cùng cực, khát vọng cùng cực với nghệ thuật, tình yêu và cuộc sống của nghệ sĩ.

Van Gogh không được đào tạo cơ bản về hội họa từ nhỏ. Ông làm nhiều nghề trước khi đến với hội họa chuyên nghiệp. Sự nghiệp của ông kéo dài khoảng 10 năm, trong đó 8 năm đầu là học hỏi, rèn luyện, hai năm sau cuối là những ngày tháng miệt mài sáng tạo với sức làm việc không tưởng.

Van Gogh để lại hơn 2.000 bức tranh. Trong ba tháng cuối đời, ông sáng tạo liên tục khoảng 77 tác phẩm.

Là một tiểu thuyết, song Khát vọng sống bám sát cuộc đời danh họa. Tác giả đã dành 6 tháng đi các quốc gia như Anh, Hà Lan, Bỉ, Pháp để thu thập thông tin viết sách. Sau khi xuất bản, tiểu thuyết trở thành sách bán chạy, được chuyển thể điện ảnh năm 1954.

Cũng viết về cuộc đời danh họa, Van Gogh: The Life là tiểu sử đồ sộ với dung lượng hơn 1.200 trang. Trong 10 năm nghiên cứu, hợp tác với Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam, Hà Lan, hai tác giả đã tái hiện chi tiết cuộc đời họa sĩ.

Sách gồm 43 chương, chia làm 3 phần chính theo dòng cuộc đời của Van Gogh. Phần đầu sách tái hiện tuổi thơ Vincent khi còn là cậu bé kỳ lạ, ít nói, mải mê ở bãi hoang, ngắm nhìn chim muông cây cỏ rồi cô đơn nơi lớp học khi phải xa gia đình.

Phần hai kể về thời thanh niên của Vincent Van Gogh với trăn trở về công việc, sự nghiệp, tình yêu, câu hỏi cho mục đích của cuộc sống và lẽ sống. Ông tìm kiếm câu trả lời qua con đường tôn giáo, những trang văn, thơ, cũng như những tiếp xúc thuở ban đầu với hội họa.

Phần ba sách là giai đoạn trưởng thành, những góc khuất, giằng xé nội tâm. Cơm áo gạo tiền, địa vị xã hội, khát khao sẻ chia không được đáp đền khiến người họa sĩ trở nên hoảng loạn. Đó cũng là giai đoạn Van Gogh đã tạo ra những tác phẩm định hình rõ phong cách của mình.

Dù trao đổi thư từ nhiều với em trai Theo, song suốt cuộc đời mình, Van Gogh luôn cô đơn, phát điên, chìm hẳn vào bóng tối, cuối cùng tìm sự giải thoát bằng một viên đạn.

Sách khắc họa sự cô đơn cùng cực, khát khao được chia sẻ đến tuyệt vọng, những khía cạnh xù xì thô ráp trong con người Van Gogh. Tác phẩm như một chìa khóa, mở ra cánh cửa để bạn đọc nhìn vào cuộc đời một con người với sự thấu cảm.

Phân tích 45 tác phẩm, sách cho thấy phong cách hội họa Van Gogh. Ảnh: Y Nguyên.

Những kiệt tác của họa sĩ tài danh

Các bức tranh nổi tiếng, phong cách hội họa của Van Gogh được thể hiện qua một số sách tranh. Trong đó, cuốn Vincent Van Gogh thuộc bộ sách danh họa của nhà xuất bản Larousse cho thấy sự nghiệp của ông thông qua tác phẩm. Phân tích 45 kiệt tác của Van Gogh, sách chứng minh ông là một nhà tiên phong, một nghệ sĩ phi thường.

Ở đó có Cánh đồng nho đỏ - bức tranh duy nhất của họa sĩ được bán lúc sinh thời. Đêm đầy sao trên sông Rhône là sự bùng nổ ánh sáng trong đêm; Những cành hoa hạnh nhân được vẽ trong niềm vui của Van Gogh, khi ông nhận tin cháu trai mình chào đời. Đêm đầy sao là sự tái hiện khung cảnh Provence (Pháp) đêm tháng 6 bằng ấn tượng, thay vì trí nhớ, của họa sĩ...

Mỗi tác phẩm được giới thiệu trong cuốn sách giúp bạn đọc biết vì sao Van Gogh được coi là họa sĩ thiên tài, hoàn cảnh sáng tác và ngày tháng thực hiện tác phẩm; giải thích về phong cách, kỹ thuật mà họa sĩ sử dụng; những chi tiết về tranh (kích thước, họa cụ, chất liệu nơi lưu giữ). Các trích dẫn từ tư liệu gợi ra tầm quan trọng của tác phẩm đối với lịch sử nghệ thuật.

Cũng viết về các tác phẩm nghệ thuật, song sách Van Gogh trong tủ sách “Danh họa thế giới” của Nhà xuất bản Kim Đồng hướng tới độc giả nhỏ tuổi. Mỗi tác phẩm đưa vào sách đều được phân tích các chi tiết nổi bật, từ đó giúp bạn đọc nhỏ hiểu về phong cách của họa sĩ.

Trong cuốn sách có những bức vẽ phong cảnh nên thơ, êm đềm vùng quê như bức Cây cầu Langlois và những người đàn bà giặt ở Arles, bức Mùa gặt ở Crau, Đêm đầy sao; cảnh thành thị trong bức Đêm ở quán cà phê Terrace…

Tranh chân dung của Van Gogh, dù là vẽ người đưa thư, bác sĩ chữa trị cho mình, đều cho thấy họa sĩ đã vẽ bằng tình cảm ấm áp. Với chân dung tự họa, ông quan sát, tìm hiểu đến tận cùng của tâm hồn, tự đối mặt với chính mình.

Những cuốn sách tranh về tác phẩm nghệ thuật của Van Gogh giúp bạn đọc yêu nghệ thuật hiểu những thành tựu của ông, một chủ soái của trường phái ấn tượng, mở đầu trường phái dã thú và biểu hiện, người tiên phong cho hội họa hiện đại đầu thế kỷ 20.

Đỗ Thu